„Normandí“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Lagfærði og betrumbætti
Fjarlægir efni.
Merki: Afturkalla
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Flag of Normandy.jpg|thumb|right|Fáni Normandí]]
[[Mynd:Flag of Normandy.jpg|thumb|right|Fáni Normandí]]


'''Normandí''' eða '''Norðmandí''' <ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2780925 Íslenzk tunga; grein í Þjóðviljanum 1958]</ref> ([[franska]]: ''Normandie''; [[normanska|normannska]]: ''Normaundie'') Normandí skiptist í dag í hérað sem tilheyrir Frakklandi og Ermasundseyjum. Menn frá Normandí heita ''Norðmandingar'' eða ''[[Normannar]]'', en hið síðarnefnda er einnig haft um norræna menn sem þar tóku sér bólfestu u.þ.b. á 9. öld. Í [[Gerpla|Gerplu]] eftir [[Halldór Laxness]] segir svo í upphafi 28. kafla: ''Normandíbúar, þeir er vér köllum rúðubændur''...
'''Normandí''' eða '''Norðmandí''' <ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2780925 Íslenzk tunga; grein í Þjóðviljanum 1958]</ref> ([[franska]]: ''Normandie''; [[normanska]]: ''Normaundie'') er hérað í norðvesturhluta [[Frakkland]]s. Það skiptist í tvö stjórnsýsluleg [[héruð Frakklands|héruð]]: [[Efri Normandí]] (umdæmin [[Seine-Maritime]] og [[Eure]]) og [[Neðri Normandí]] (umdæmin [[Orne]], [[Calvados]] og [[Manche]]). Gamla [[sýsla]]n Normandí innihélt, auk núverandi héraða, landshluta sem tilheyra umdæmunum [[Eure-et-Loir]], [[Mayenne]] og [[Sarthe]].
Menn frá Normandí heita ''Norðmandingar'' eða ''[[Normannar]]'', en hið síðarnefnda er einnig haft um norræna menn sem þar tóku sér bólfestu u.þ.b. á 9. öld. Í [[Gerpla|Gerplu]] eftir [[Halldór Laxness]] segir svo í upphafi 28. kafla: ''Normandíbúar, þeir er vér köllum rúðubændur''...


Áður var Normandí sjálfstætt [[hertogadæmið Normandí|hertogadæmi]] sem náði yfir ósa [[Signa (á)|Signu]] frá [[Pays de Caux]] að [[Cotentin]]-skaganum. [[Ermarsundseyjar]] voru hluti af hertogadæminu og fylgdu titlinum (sem [[Bretadrottning]] ber nú) þótt héraðið væri innlimað í Frakkland. Lénið var upphaflega sett á stofn af [[Karl einfaldi|Karli einfalda]] sem lausnargjald handa [[víkingar|víkingnum]] [[Göngu-Hrólfur|Göngu-Hrólfi]] sem herjaði á Frakka árið [[911]]. Nafnið er dregið af því að þar ríktu [[norðurlönd|norrænir]] greifar.
Áður var Normandí sjálfstætt [[hertogadæmið Normandí|hertogadæmi]] sem náði yfir ósa [[Signa (á)|Signu]] frá [[Pays de Caux]] að [[Cotentin]]-skaganum. [[Ermarsundseyjar]] voru hluti af hertogadæminu og fylgdu titlinum (sem [[Bretadrottning]] ber nú) þótt héraðið væri innlimað í Frakkland. Lénið var upphaflega sett á stofn af [[Karl einfaldi|Karli einfalda]] sem lausnargjald handa [[víkingar|víkingnum]] [[Göngu-Hrólfur|Göngu-Hrólfi]] sem herjaði á Frakka árið [[911]]. Nafnið er dregið af því að þar ríktu [[norðurlönd|norrænir]] greifar.


[[Vilhjálmur sigursæli]], lagði [[England]] undir sig árið [[1066]] í [[orrustan við Hastings|orrustunni við Hastings]] og gerðist þar konungur. Normannar tóku öll völd á Englandi og er arfleið Normanna þar enn sterk í dag. Normannar byggðu kastala og kirkjur á öllu Bretlandi og tungumál þeirra blandaðist við tungumál Englendinga og úr varð enska sem við þekkjum í dag. Orð eins og cat, car, fork of war eru dæmi um orð sem eru af normönnskum uppruna í ensku. Normönnsk nöfn urðu einnig vinsæl á Englandi eftir 1066 og tóku Englendingar þau upp. William á ensku er komið af normannska nafninu Williame.
Einn afkomenda Hrólfs, [[Vilhjálmur sigursæli]], lagði [[England]] undir sig árið [[1066]] í [[orrustan við Hastings|orrustunni við Hastings]] og gerðist þar konungur en hélt Normandí áfram sem lén. Í tíð [[Jóhann landlausi|Jóhanns landlausa]] lagði [[Filippus Ágústus]] Frakkakonungur meginlandshluta greifadæmisins undir sig og [[Hinrik 3. Englandskonungur]] viðurkenndi þau yfirráð í [[Parísarsáttmálinn (1259)|Parísarsáttmálanum]] [[1259]]. Englendingar gerðu síðar kröfu til héraðsins og lögðu það undir sig í [[Hundrað ára stríðið|Hundrað ára stríðinu]], fyrst [[1346]] til [[1360]] og síðan [[1415]] til [[1450]].

Þjóðtunga Normanna heitir normannska og er enn töluð á normannska meginlandinu og á Jersey og Guernsey af minnihluta Normanna.


[[6. júní]] [[1944]] hófu [[bandamenn (síðari heimsstyrjöldinni)|bandamenn]] allsherjarinnrás á meginland [[Evrópa|Evrópu]] á strönd Normandí. [[Orrustan um Normandí]] er enn stærsta innrás sögunnar af hafi þar sem nær þrjár milljónir hermanna fóru yfir [[Ermarsund]].
[[6. júní]] [[1944]] hófu [[bandamenn (síðari heimsstyrjöldinni)|bandamenn]] allsherjarinnrás á meginland [[Evrópa|Evrópu]] á strönd Normandí. [[Orrustan um Normandí]] er enn stærsta innrás sögunnar af hafi þar sem nær þrjár milljónir hermanna fóru yfir [[Ermarsund]].

Útgáfa síðunnar 3. september 2018 kl. 19:22

Fáni Normandí

Normandí eða Norðmandí [1] (franska: Normandie; normanska: Normaundie) er hérað í norðvesturhluta Frakklands. Það skiptist í tvö stjórnsýsluleg héruð: Efri Normandí (umdæmin Seine-Maritime og Eure) og Neðri Normandí (umdæmin Orne, Calvados og Manche). Gamla sýslan Normandí innihélt, auk núverandi héraða, landshluta sem nú tilheyra umdæmunum Eure-et-Loir, Mayenne og Sarthe. Menn frá Normandí heita Norðmandingar eða Normannar, en hið síðarnefnda er einnig haft um norræna menn sem þar tóku sér bólfestu u.þ.b. á 9. öld. Í Gerplu eftir Halldór Laxness segir svo í upphafi 28. kafla: Normandíbúar, þeir er vér köllum rúðubændur...

Áður var Normandí sjálfstætt hertogadæmi sem náði yfir ósa Signu frá Pays de CauxCotentin-skaganum. Ermarsundseyjar voru hluti af hertogadæminu og fylgdu titlinum (sem Bretadrottning ber nú) þótt héraðið væri innlimað í Frakkland. Lénið var upphaflega sett á stofn af Karli einfalda sem lausnargjald handa víkingnum Göngu-Hrólfi sem herjaði á Frakka árið 911. Nafnið er dregið af því að þar ríktu norrænir greifar.

Einn afkomenda Hrólfs, Vilhjálmur sigursæli, lagði England undir sig árið 1066 í orrustunni við Hastings og gerðist þar konungur en hélt Normandí áfram sem lén. Í tíð Jóhanns landlausa lagði Filippus Ágústus Frakkakonungur meginlandshluta greifadæmisins undir sig og Hinrik 3. Englandskonungur viðurkenndi þau yfirráð í Parísarsáttmálanum 1259. Englendingar gerðu síðar kröfu til héraðsins og lögðu það undir sig í Hundrað ára stríðinu, fyrst 1346 til 1360 og síðan 1415 til 1450.

6. júní 1944 hófu bandamenn allsherjarinnrás á meginland Evrópu á strönd Normandí. Orrustan um Normandí er enn stærsta innrás sögunnar af hafi þar sem nær þrjár milljónir hermanna fóru yfir Ermarsund.

Tilvísanir

  1. Íslenzk tunga; grein í Þjóðviljanum 1958

Tenglar

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.