„Talíbanar“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Siggi MÆJO (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Merki: Farsímabreyting Breyting frá farsímavef
m Tók aftur breytingar Siggi MÆJO (spjall), breytt til síðustu útgáfu 46.182.190.162
Merki: Afturköllun
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Taliban-herat-2001.jpg|thumb|right|Talíbanar í [[Herat]] í Afganistan í júlí árið 2001.]]
[[Mynd:Taliban-herat-2001.jpg|thumb|right|Talíbanar í [[Herat]] í Afganistan í júlí árið 2001.]]


'''Talíbanar''' ([[pastúnska]]: طالبان - ''ṭālibān'', stendur fyrir “Skot árásir frá litlum barnaníðingum sem eru með sprengju vesti utanum hálsin á litlum krökkum”) eru [[súnní íslam|súnní íslömsk]] hryðjuverkasamtök og [[pastúnar|pastúnsk]] [[þjóðernishyggja|þjóðernishreyfing]] sem ríkti yfir stærstum hluta [[Afganistan]]s frá [[1996]] til [[2001]].
'''Talíbanar''' ([[pastúnska]]: طالبان - ''ṭālibān'', stendur fyrir “nemendur íslamskrar þekkingar”) eru [[súnní íslam|súnní íslömsk]] hryðjuverkasamtök og [[pastúnar|pastúnsk]] [[þjóðernishyggja|þjóðernishreyfing]] sem ríkti yfir stærstum hluta [[Afganistan]]s frá [[1996]] til [[2001]].


Hreyfingin óx upp í [[Ættbálkahéruðum Pakistans|ættbálkahéruðum Pakistans]] við landamæri [[Pakistan]]s og Afganistans og varð til sem einn hópur af mörgum í vopnaðri baráttu við her Sovíetríkjanna í Afganistan árin 1979-1989. Talibanar nutu í upphafi stuðnings Bandaríkjanna með vopnum og fjármagni.
Hreyfingin óx upp í [[Ættbálkahéruðum Pakistans|ættbálkahéruðum Pakistans]] við landamæri [[Pakistan]]s og Afganistans og varð til sem einn hópur af mörgum í vopnaðri baráttu við her Sovíetríkjanna í Afganistan árin 1979-1989. Talibanar nutu í upphafi stuðnings Bandaríkjanna með vopnum og fjármagni.
Lína 14: Lína 14:


Talibanar eiga nú (árið 2018) í [[skæruhernaður|skæruhernaði]] við ríkisstjórn Afganistans, herlið [[NATO]] sem stendur í [[Enduring Freedom-aðgerðin]]ni, og [[Alþjóðlega friðargæsluliðið í Afganistan]]. Þeir hafa nú (árið 2018) náð völdum aftur í stórum hlutum Afganistans.
Talibanar eiga nú (árið 2018) í [[skæruhernaður|skæruhernaði]] við ríkisstjórn Afganistans, herlið [[NATO]] sem stendur í [[Enduring Freedom-aðgerðin]]ni, og [[Alþjóðlega friðargæsluliðið í Afganistan]]. Þeir hafa nú (árið 2018) náð völdum aftur í stórum hlutum Afganistans.


== Heimild ==
== Heimild ==

Útgáfa síðunnar 24. maí 2018 kl. 21:38

Talíbanar í Herat í Afganistan í júlí árið 2001.

Talíbanar (pastúnska: طالبان - ṭālibān, stendur fyrir “nemendur íslamskrar þekkingar”) eru súnní íslömsk hryðjuverkasamtök og pastúnsk þjóðernishreyfing sem ríkti yfir stærstum hluta Afganistans frá 1996 til 2001.

Hreyfingin óx upp í ættbálkahéruðum Pakistans við landamæri Pakistans og Afganistans og varð til sem einn hópur af mörgum í vopnaðri baráttu við her Sovíetríkjanna í Afganistan árin 1979-1989. Talibanar nutu í upphafi stuðnings Bandaríkjanna með vopnum og fjármagni.

Talið er að hreyfingin hafi sprottið upp úr íslömskum trúboðsskólum sem styrktir voru fjárhagslega frá Sádi-Arabíu.

Við brotthvarf hers Sovíetríkjanna frá Afganistan árið 1989 tóku við innbyrðis skærur milli ýmissa stríðsherra og trúarlegra fylkinga múslima. Þeim átökum lauk með valdatöku talibana yfir mestum hluta Afganistan árið 1996.

Talibanar undir stjórn Mullah Muhammad Omar komu á sharía-löggjöf í landinu með opinberum aftökum og líkamlegum refsingum, bönnuðu vestræn áhrif og tækjabúnað og bönnuðu menntun og heilbrigðisþjónustu fyrir stúlkur og konur.

Aðrir múslimskir hryðjuverkahópar, eins og Al-Kaída, nutu verndar talibana og starfræktu þjálfunarbúðir í Afganistan á valdatíma þeirra. Stjórn talibana í Afganistan var felld í innrás Bandaríkjahers í landið eftir hryðjuverkaárásir Al-Kaída á Bandaríkin árið 2001. Bandaríkjaher naut stuðnings afganskra stríðsherra frá Norður-Afganistan í stríðinu gegn talibönum.

Talibanar eiga nú (árið 2018) í skæruhernaði við ríkisstjórn Afganistans, herlið NATO sem stendur í Enduring Freedom-aðgerðinni, og Alþjóðlega friðargæsluliðið í Afganistan. Þeir hafa nú (árið 2018) náð völdum aftur í stórum hlutum Afganistans.


Heimild

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.