„Strontín“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Dexbot (spjall | framlög)
m Removing Link GA template (handled by wikidata)
smávægilegt
 
Lína 14: Lína 14:
Suðumark = 1655,0|
Suðumark = 1655,0|
Efnisástand = Fast form ([[meðseglandi]])}}
Efnisástand = Fast form ([[meðseglandi]])}}
'''Strontín''' eða '''strontíum''' (nefnt eftir skoska þorpinu [[Strontian]]) er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Sr''' og er númer 38 í [[lotukerfið|lotukerfinu]]. Strontín er mjúkur, silfurhvítur eða gulleitur [[jarðalkalímálmur]] sem er mjög hvarfgjarn. Þessi málmur gulnar við oxun og finnst helst í formi [[strontínsúlfíð]]s ([[selestín]]i) og [[strontínkarbónat]]s ([[strontíanít]]i). <sup>90</sup>Sr-[[ísótópur]]inn er til staðar í [[geislavirkt ofanfall|geislavirku ofanfalli]] og hefur um 28 ára [[helmingunartími|helmingunartíma]]. Fínn strontínsalli brennur af sjálfu sér með snertingu við loft við stofuhita.
'''Strontín''' eða '''strontíum''' (nefnt eftir skoska þorpinu [[Strontian]]) er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Sr''' og sætistöluna 38 í [[lotukerfið|lotukerfinu]]. Strontín er mjúkur, silfurhvítur eða gulleitur [[jarðalkalímálmur]] sem er mjög hvarfgjarn. Þessi málmur gulnar við oxun og finnst helst í formi [[strontínsúlfíð]]s ([[selestín|selestíns]]) og [[strontínkarbónat]]s ([[strontíanít|strontíaníts]]). <sup>90</sup>Sr-[[ísótópur]]inn er fyrir hendi í [[geislavirkt ofanfall|geislavirku úrfelli]] og hefur um 28 ára [[helmingunartími|helmingunartíma]]. Fínn strontínsalli brennur af sjálfu sér ef hann kemst í snertingu við loft við stofuhita.


Strontín er 15. algengasta efni jarðskorpunnar. Breski efnafræðingurinn [[Adair Crawford]] tók fyrstur eftir því í [[málmgrýti]] úr blýnámum í [[skosku hálöndin|skosku hálöndunum]], nálægt þorpinu Strontian. [[Thomas Charles Hope]] gaf efninu nafn sitt eftir þorpinu.
Strontín er 15. algengasta efni jarðskorpunnar. Breski efnafræðingurinn [[Adair Crawford]] tók fyrstur eftir því í [[málmgrýti]] úr blýnámum í [[skosku hálöndin|skosku hálöndunum]], nálægt þorpinu Strontian. [[Thomas Charles Hope]] gaf efninu nafn sitt eftir þorpinu.
Lína 24: Lína 24:
Strontín er aðallega notað í [[gler]] fyrir [[litasjónvarp|litasjónvörp]] til að koma í veg fyrir [[röntgengeisli|röntgengeislun]] frá [[bakskautslampi|bakskautslampanum]].
Strontín er aðallega notað í [[gler]] fyrir [[litasjónvarp|litasjónvörp]] til að koma í veg fyrir [[röntgengeisli|röntgengeislun]] frá [[bakskautslampi|bakskautslampanum]].


Mannslíkaminn tekur strontín upp eins og kalsín og fellir það inn í beinabygginguna. Vegna þessara eiginleika eru geislavirkir ísótópar strontíns meðal annars notað í [[geislameðferð]] við [[beinkrabbamein]]i.
Mannslíkaminn tekur strontín upp eins og kalsín og fellir það inn í beinabygginguna. Vegna þessara eiginleika eru geislavirkir ísótópar strontíns meðal annars notaðir í [[geislameðferð]] við [[beinkrabbamein]]i.


{{Stubbur|efnafræði}}
{{Stubbur|efnafræði}}

Nýjasta útgáfa síðan 10. febrúar 2018 kl. 17:44

  Kalsín  
Rúbidín Strontín Yttrín
  Barín  
Efnatákn Sr
Sætistala 38
Efnaflokkur Jarðalkalímálmur
Eðlismassi 2630,0 kg/
Harka 1,5
Atómmassi 87,62 g/mól
Bræðslumark 1050,0 K
Suðumark 1655,0 K
Efnisástand
(við staðalaðstæður)
Fast form (meðseglandi)
Lotukerfið

Strontín eða strontíum (nefnt eftir skoska þorpinu Strontian) er frumefni með efnatáknið Sr og sætistöluna 38 í lotukerfinu. Strontín er mjúkur, silfurhvítur eða gulleitur jarðalkalímálmur sem er mjög hvarfgjarn. Þessi málmur gulnar við oxun og finnst helst í formi strontínsúlfíðs (selestíns) og strontínkarbónats (strontíaníts). 90Sr-ísótópurinn er fyrir hendi í geislavirku úrfelli og hefur um 28 ára helmingunartíma. Fínn strontínsalli brennur af sjálfu sér ef hann kemst í snertingu við loft við stofuhita.

Strontín er 15. algengasta efni jarðskorpunnar. Breski efnafræðingurinn Adair Crawford tók fyrstur eftir því í málmgrýti úr blýnámum í skosku hálöndunum, nálægt þorpinu Strontian. Thomas Charles Hope gaf efninu nafn sitt eftir þorpinu.

Eiginleikar[breyta | breyta frumkóða]

Strontín er mjög hvarfgjarn málmur sem hvarfast við snertingu við loft og vatn og finnst þess vegna einungis í efnasamböndum. Strontín er mýkra en kalsín og jafnvel enn hvarfgjarnara í vatni, en við þau efnahvörf verður til strontínhýdroxíð og vetni. Við bruna í lofti myndar það bæði strontínnítríð og strontínoxíð. Hreint strontín er geymt í steinolíu til að koma í veg fyrir oxun. Rokgjörn strontínsölt brenna með rauðum loga og eru notuð við gerð blysa og í leifturljós.

Notkun[breyta | breyta frumkóða]

Strontín er aðallega notað í gler fyrir litasjónvörp til að koma í veg fyrir röntgengeislun frá bakskautslampanum.

Mannslíkaminn tekur strontín upp eins og kalsín og fellir það inn í beinabygginguna. Vegna þessara eiginleika eru geislavirkir ísótópar strontíns meðal annars notaðir í geislameðferð við beinkrabbameini.

  Þessi efnafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.