„Strontín“: Munur á milli breytinga
m Removing Link GA template (handled by wikidata) |
smávægilegt |
||
Lína 14: | Lína 14: | ||
Suðumark = 1655,0| |
Suðumark = 1655,0| |
||
Efnisástand = Fast form ([[meðseglandi]])}} |
Efnisástand = Fast form ([[meðseglandi]])}} |
||
'''Strontín''' eða '''strontíum''' (nefnt eftir skoska þorpinu [[Strontian]]) er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Sr''' og |
'''Strontín''' eða '''strontíum''' (nefnt eftir skoska þorpinu [[Strontian]]) er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Sr''' og sætistöluna 38 í [[lotukerfið|lotukerfinu]]. Strontín er mjúkur, silfurhvítur eða gulleitur [[jarðalkalímálmur]] sem er mjög hvarfgjarn. Þessi málmur gulnar við oxun og finnst helst í formi [[strontínsúlfíð]]s ([[selestín|selestíns]]) og [[strontínkarbónat]]s ([[strontíanít|strontíaníts]]). <sup>90</sup>Sr-[[ísótópur]]inn er fyrir hendi í [[geislavirkt ofanfall|geislavirku úrfelli]] og hefur um 28 ára [[helmingunartími|helmingunartíma]]. Fínn strontínsalli brennur af sjálfu sér ef hann kemst í snertingu við loft við stofuhita. |
||
Strontín er 15. algengasta efni jarðskorpunnar. Breski efnafræðingurinn [[Adair Crawford]] tók fyrstur eftir því í [[málmgrýti]] úr blýnámum í [[skosku hálöndin|skosku hálöndunum]], nálægt þorpinu Strontian. [[Thomas Charles Hope]] gaf efninu nafn sitt eftir þorpinu. |
Strontín er 15. algengasta efni jarðskorpunnar. Breski efnafræðingurinn [[Adair Crawford]] tók fyrstur eftir því í [[málmgrýti]] úr blýnámum í [[skosku hálöndin|skosku hálöndunum]], nálægt þorpinu Strontian. [[Thomas Charles Hope]] gaf efninu nafn sitt eftir þorpinu. |
||
Lína 24: | Lína 24: | ||
Strontín er aðallega notað í [[gler]] fyrir [[litasjónvarp|litasjónvörp]] til að koma í veg fyrir [[röntgengeisli|röntgengeislun]] frá [[bakskautslampi|bakskautslampanum]]. |
Strontín er aðallega notað í [[gler]] fyrir [[litasjónvarp|litasjónvörp]] til að koma í veg fyrir [[röntgengeisli|röntgengeislun]] frá [[bakskautslampi|bakskautslampanum]]. |
||
Mannslíkaminn tekur strontín upp eins og kalsín og fellir það inn í beinabygginguna. Vegna þessara eiginleika eru geislavirkir ísótópar strontíns meðal annars |
Mannslíkaminn tekur strontín upp eins og kalsín og fellir það inn í beinabygginguna. Vegna þessara eiginleika eru geislavirkir ísótópar strontíns meðal annars notaðir í [[geislameðferð]] við [[beinkrabbamein]]i. |
||
{{Stubbur|efnafræði}} |
{{Stubbur|efnafræði}} |
Nýjasta útgáfa síðan 10. febrúar 2018 kl. 17:44
Kalsín | |||||||||||||||||||||||||
Rúbidín | Strontín | Yttrín | |||||||||||||||||||||||
Barín | |||||||||||||||||||||||||
|
Strontín eða strontíum (nefnt eftir skoska þorpinu Strontian) er frumefni með efnatáknið Sr og sætistöluna 38 í lotukerfinu. Strontín er mjúkur, silfurhvítur eða gulleitur jarðalkalímálmur sem er mjög hvarfgjarn. Þessi málmur gulnar við oxun og finnst helst í formi strontínsúlfíðs (selestíns) og strontínkarbónats (strontíaníts). 90Sr-ísótópurinn er fyrir hendi í geislavirku úrfelli og hefur um 28 ára helmingunartíma. Fínn strontínsalli brennur af sjálfu sér ef hann kemst í snertingu við loft við stofuhita.
Strontín er 15. algengasta efni jarðskorpunnar. Breski efnafræðingurinn Adair Crawford tók fyrstur eftir því í málmgrýti úr blýnámum í skosku hálöndunum, nálægt þorpinu Strontian. Thomas Charles Hope gaf efninu nafn sitt eftir þorpinu.
Eiginleikar[breyta | breyta frumkóða]
Strontín er mjög hvarfgjarn málmur sem hvarfast við snertingu við loft og vatn og finnst þess vegna einungis í efnasamböndum. Strontín er mýkra en kalsín og jafnvel enn hvarfgjarnara í vatni, en við þau efnahvörf verður til strontínhýdroxíð og vetni. Við bruna í lofti myndar það bæði strontínnítríð og strontínoxíð. Hreint strontín er geymt í steinolíu til að koma í veg fyrir oxun. Rokgjörn strontínsölt brenna með rauðum loga og eru notuð við gerð blysa og í leifturljós.
Notkun[breyta | breyta frumkóða]
Strontín er aðallega notað í gler fyrir litasjónvörp til að koma í veg fyrir röntgengeislun frá bakskautslampanum.
Mannslíkaminn tekur strontín upp eins og kalsín og fellir það inn í beinabygginguna. Vegna þessara eiginleika eru geislavirkir ísótópar strontíns meðal annars notaðir í geislameðferð við beinkrabbameini.