„Kalsín“: Munur á milli breytinga
Ekkert breytingarágrip |
smávægilegt |
||
| Lína 15: | Lína 15: | ||
| Efnisástand = Fast form ([[meðseglandi]]) |
| Efnisástand = Fast form ([[meðseglandi]]) |
||
}} |
}} |
||
'''Kalsín''' eða '''kalsíum''' (úr [[latína|latínu]] ''calcis'', „[[kalk]]“) er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Ca''' og |
'''Kalsín''' eða '''kalsíum''' (úr [[latína|latínu]] ''calcis'', „[[kalk]]“) er [[frumefni]] með [[efnatákn]]ið '''Ca''' og sætistöluna 20 í [[lotukerfið|lotukerfinu]]. Kalsín er mjúkur grár [[jarðalkalímálmur]] sem er notaður sem [[afoxari]] við útdrátt á [[þórín]]i, [[sirkon]]i og [[úran]]i. Þetta er einnig fimmta algengasta frumefnið í skorpu jarðar. Það er líka fimmta algengasta uppleysta [[jón (efnafræði)|jónin]] í [[sjór|sjó]] á eftir [[natrín]]i, [[klóríð]]i, [[magnesín]]i og [[súlfat]]i. |
||
Vegna þess hversu hvarfgjarnt kalsín er finnst það ekki hreint í náttúrunni. Það er algengast í [[steinefni|steinefnum]] eins og [[kalsít]]i, [[dólómít]]i og [[gifs]]i. [[Kalk]] sem er eitt form [[kalksteinn|kalksteins]] er aðallega |
Vegna þess hversu hvarfgjarnt kalsín er finnst það ekki hreint í náttúrunni. Það er algengast í [[steinefni|steinefnum]] eins og [[kalsít]]i, [[dólómít]]i og [[gifs]]i. [[Kalk]], sem er eitt form [[kalksteinn|kalksteins]], er aðallega úr [[kalsít]]i. Kalsín er nauðsynlegt [[lífvera|lífverum]], sérstaklega í lífeðlisfræði [[fruma|frumna]]. Kalsín er uppistaðan í [[bein]]um og er því algengasti [[málmur]]inn í mörgum [[dýr]]um. |
||
== Einkenni == |
== Einkenni == |
||
Kalsín er hvarfgjarn, silfurlitaður [[málmur]] sem [[oxun|oxast]] auðveldlega í snertingu við [[loft]] og myndar þá gráhvíta [[oxíð]]- og [[nítríð]]húð. Það er mjúkur málmur, en þó ekki eins mjúkt og t.d. [[blý]]. |
Kalsín er hvarfgjarn, silfurlitaður [[málmur]] sem [[oxun|oxast]] auðveldlega í snertingu við [[loft]] og myndar þá gráhvíta [[oxíð]]- og [[nítríð]]húð. Það er mjúkur málmur, en er þó ekki eins mjúkt og t.d. [[blý]]. |
||
== Notkun == |
== Notkun == |
||
* Sem [[afoxari]] við hreinsun annarra málma |
* Sem [[afoxari]] við hreinsun annarra málma |
||
* Sem hjálparefni við gerð |
* Sem hjálparefni við gerð málmblandna |
||
* Sem bætiefni í [[ost]]agerð þar sem það hefur áhrif á virkni [[ostahleypir|ostahleypis]] |
* Sem bætiefni í [[ost]]agerð þar sem það hefur áhrif á virkni [[ostahleypir|ostahleypis]] |
||
* [[Kalsíumkarbónat]] ([[krít]]) er notað sem íblöndunarefni við [[sement]]sgerð |
* [[Kalsíumkarbónat]] ([[krít]]) er notað sem íblöndunarefni við [[sement]]sgerð |
||
Nýjasta útgáfa síðan 10. febrúar 2018 kl. 17:37
| Magnesín | |||||||||||||||||||||||||
| Kalín | Kalsín | Skandín | |||||||||||||||||||||||
| Strontín | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Kalsín eða kalsíum (úr latínu calcis, „kalk“) er frumefni með efnatáknið Ca og sætistöluna 20 í lotukerfinu. Kalsín er mjúkur grár jarðalkalímálmur sem er notaður sem afoxari við útdrátt á þóríni, sirkoni og úrani. Þetta er einnig fimmta algengasta frumefnið í skorpu jarðar. Það er líka fimmta algengasta uppleysta jónin í sjó á eftir natríni, klóríði, magnesíni og súlfati.
Vegna þess hversu hvarfgjarnt kalsín er finnst það ekki hreint í náttúrunni. Það er algengast í steinefnum eins og kalsíti, dólómíti og gifsi. Kalk, sem er eitt form kalksteins, er aðallega úr kalsíti. Kalsín er nauðsynlegt lífverum, sérstaklega í lífeðlisfræði frumna. Kalsín er uppistaðan í beinum og er því algengasti málmurinn í mörgum dýrum.
Einkenni[breyta | breyta frumkóða]
Kalsín er hvarfgjarn, silfurlitaður málmur sem oxast auðveldlega í snertingu við loft og myndar þá gráhvíta oxíð- og nítríðhúð. Það er mjúkur málmur, en er þó ekki eins mjúkt og t.d. blý.
Notkun[breyta | breyta frumkóða]
- Sem afoxari við hreinsun annarra málma
- Sem hjálparefni við gerð málmblandna
- Sem bætiefni í ostagerð þar sem það hefur áhrif á virkni ostahleypis
- Kalsíumkarbónat (krít) er notað sem íblöndunarefni við sementsgerð
- Kalsíumarsenat er notað í skordýraeitur.
- Kalsíumklóríð er notað til að rykbinda og íshreinsa vegi.
- Kalsíumfosfíð er notað í flugelda.
Efnahvörf[breyta | breyta frumkóða]
Í snertingu við vatn myndar kalsín hýdroxíð (kalkvatn). Hvarfið er mjög útvermið og þess vegna getur kviknað í því vetni sem myndast. Kalsín hvarfast við vatn samkvæmt efnajöfnunni:
- Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2
