„Silki“: Munur á milli breytinga
m Removing Link FA template (handled by wikidata) |
nokkrar orðalagsbreytingar |
||
| Lína 2: | Lína 2: | ||
'''Silki''' er ofið náttúrulegt efni. Það er unnið úr þráðum [[Silkiormur|silkiormsins]]. [[Silkivegurinn]] er söguleg [[verslunarleið]] í [[Mið-Asía|Mið-Asíu]]. |
'''Silki''' er ofið náttúrulegt efni. Það er unnið úr þráðum [[Silkiormur|silkiormsins]]. [[Silkivegurinn]] er söguleg [[verslunarleið]] í [[Mið-Asía|Mið-Asíu]]. |
||
Ýmis smádýr eins og [[könguló|kóngulær]], [[lirfa|lirfur]] og [[liðfætla|liðfætlur]] framleiða silki, en |
Ýmis smádýr eins og [[könguló|kóngulær]], [[lirfa|lirfur]] og [[liðfætla|liðfætlur]] framleiða silki, en mórberjasilkifiðrildið er sú tegund sem helst býr til silki sem menn geta nýtt sér. Lirfa fiðrildisins framleiðir silkið í púpu sína. Hún breytir laufum [[mórberjatré]]sins í límkennda froðu sem verður að þræði þegar það kemur úr munni lirfunnar. Úr þessum hárfína þræði býr lirfan svo til púpu. Hægt er að fá þrjár gerðir af silki er hægt að fá úr púpunum. Hespusilki eru löngu þræðirnir yst á púpunni og eru um 1000-1500 m langir. Schappelsilki er unnið úr því sem eftir er af púpunni og eru þeir þræðir aðeins 5-30 cm. Hrásilki er svo unnið úr leifum þeirrar vinnslu og eru þeir þræðir styttri en 5 cm. |
||
== Eiginleikar silkisins == |
== Eiginleikar silkisins == |
||
Silkiþráður er eitt af sterkustu efnum heims miðað við þyngd |
Silkiþráður er eitt af sterkustu efnum heims miðað við þyngd og það er einnig sveigjanlegt og togsterkt. Silki er mjúkt í að taka og vel einangrandi. Ef silki fær rétta umhirðu hleypur það ekki í þvotti. |
||
Ómeðhöndlað silki missir |
Ómeðhöndlað silki missir gljáa og góða eiginleika við sólarljós. Það krumpast minna en bómull en meira en ull. Flest silkiefni þola vélþvott á stilingu fyrir viðkvæman þvott en þola ekki þurrkara. Silki er ekki mjög slitsterkt, það rafmagnast auðveldlega og er mölsækið. |
||
Efnafræðilega er þráðurinn samsettur úr löngum [[amínósýra|amínósýrusameindum]], mjög svo svipuðum [[keratín]]i, en það er efni sem til dæmis er í [[hár|hári]], [[fjaðrir|fjöðrum]] og [[neglur|nöglum]] ýmissa annarra dýra. |
Efnafræðilega er þráðurinn samsettur úr löngum [[amínósýra|amínósýrusameindum]], mjög svo svipuðum [[keratín]]i, en það er efni sem til dæmis er í [[hár|hári]], [[fjaðrir|fjöðrum]] og [[neglur|nöglum]] ýmissa annarra dýra. |
||
Útgáfa síðunnar 21. janúar 2018 kl. 11:06
Silki er ofið náttúrulegt efni. Það er unnið úr þráðum silkiormsins. Silkivegurinn er söguleg verslunarleið í Mið-Asíu.
Ýmis smádýr eins og kóngulær, lirfur og liðfætlur framleiða silki, en mórberjasilkifiðrildið er sú tegund sem helst býr til silki sem menn geta nýtt sér. Lirfa fiðrildisins framleiðir silkið í púpu sína. Hún breytir laufum mórberjatrésins í límkennda froðu sem verður að þræði þegar það kemur úr munni lirfunnar. Úr þessum hárfína þræði býr lirfan svo til púpu. Hægt er að fá þrjár gerðir af silki er hægt að fá úr púpunum. Hespusilki eru löngu þræðirnir yst á púpunni og eru um 1000-1500 m langir. Schappelsilki er unnið úr því sem eftir er af púpunni og eru þeir þræðir aðeins 5-30 cm. Hrásilki er svo unnið úr leifum þeirrar vinnslu og eru þeir þræðir styttri en 5 cm.
Eiginleikar silkisins
Silkiþráður er eitt af sterkustu efnum heims miðað við þyngd og það er einnig sveigjanlegt og togsterkt. Silki er mjúkt í að taka og vel einangrandi. Ef silki fær rétta umhirðu hleypur það ekki í þvotti. Ómeðhöndlað silki missir gljáa og góða eiginleika við sólarljós. Það krumpast minna en bómull en meira en ull. Flest silkiefni þola vélþvott á stilingu fyrir viðkvæman þvott en þola ekki þurrkara. Silki er ekki mjög slitsterkt, það rafmagnast auðveldlega og er mölsækið. Efnafræðilega er þráðurinn samsettur úr löngum amínósýrusameindum, mjög svo svipuðum keratíni, en það er efni sem til dæmis er í hári, fjöðrum og nöglum ýmissa annarra dýra.
