„Hunangsbý“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
mEkkert breytingarágrip
Steinbach (spjall | framlög)
28 breytingar
m →‎Sexes and castes: -/- leftover form English original.
Lína 105: Lína 105:
[[Propolis]] eða býflugnalím er gert úr trjásafa og balsam og resínumor bee glue is created from resins, balsams, and [[Sap (plant)|tree sap]]s. Those species of honey bees that nest in tree cavities use propolis to seal cracks in the hive. [[Apis florea]] nota propolis til að verjast maurum með því að þekja greinina sem búið hangir úr og búa til klístraðan varnargarð. Propolis er notað af mönnum sem heilsubót á ýmsan veg, og einnig notað í snyrtivörur.
[[Propolis]] eða býflugnalím er gert úr trjásafa og balsam og resínumor bee glue is created from resins, balsams, and [[Sap (plant)|tree sap]]s. Those species of honey bees that nest in tree cavities use propolis to seal cracks in the hive. [[Apis florea]] nota propolis til að verjast maurum með því að þekja greinina sem búið hangir úr og búa til klístraðan varnargarð. Propolis er notað af mönnum sem heilsubót á ýmsan veg, og einnig notað í snyrtivörur.


==Sexes and castes==
[[File:Honey Bees - Sexes and castes.svg|thumb|Kyn og hlutverk í búi alibýflugna]]
[[File:Honey Bees - Sexes and castes.svg|thumb|Kyn og hlutverk í búi alibýflugna]]



==Samkeppni==
==Samkeppni==

Útgáfa síðunnar 10. janúar 2018 kl. 20:43

Hunangsbý
Tímabil steingervinga: Snið:Fossil range
Evrópskt hunangsbý ber frjókorn í búið.
Evrópskt hunangsbý ber frjókorn í búið.
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia)
Fylking: Liðdýr (Arthropoda)
Flokkur: Skordýr (Insecta)
Ættbálkur: Æðvængjur (Hymenoptera)
Ætt: Hunangsfluguætt (Apidae)
Undirætt: Apinae
Ættflokkur: Apini
Latreille, 1802
Ættkvísl: Apis
Linnaeus, 1758
  Apis andreniformis   Apis cerana   Apis dorsata   Apis florea   Apis koschevnikovi   Apis nigrocincta   Apis mellifera
  Apis andreniformis
  Apis cerana
  Apis dorsata
  Apis florea
  Apis koschevnikovi
  Apis nigrocincta
  Apis mellifera
Species
  • Subgenus Megapis:
  • Subgenus Apis:

Hunangsbý (fræðiheiti: Apis) eru ættkvísl býflugna sem einkennast af því að þær gera sér fjölær býflugnabú úr vaxi þar sem þær safna hunangi. Sjö tegundir hungangsbýa eru nú viðurkenndar og 44 undirtegundir. Áður voru tegundirnar taldar vera 6-11 talsins. Þekktasta hunangsbýið er vestræna alibýflugan sem er alin sem húsdýr til að framleiða hunang og vax og til að frjóvga nytjajurtir. Hunangsbý eru aðeins lítið brot af þeim 20.000 tegundum sem teljast til býflugna. Sumar skyldar tegundir býflugna af öðrum ættkvíslum framleiða líka hunang þar á meðal broddlausar býflugur en aðeins flugur af ættkvíslinni Apis teljast sönn hunangsbý. Býflugnafræði er undirgrein skordýrafræði sem fæst við rannsóknir á býflugum.

Orðsifjar

Ættkvíslarnafnið Apis er Latína fyrir "bý".[1]

Apis dorsata á Tribulus terrestris í Hyderabad Indlandi
líkamsbygging kvenkyns flugu
Apis dorsata á búinu

Erfðafræði

Litningafjöldinn í þremur greinum býflugna er: Micrapis 2N = 16, Megapis 2N = 16, and Apis 2N = 32. Drónar allra tegunda hafa 1N litningafjölda. Genamengi Apis hefur verið kortlagt.

Micrapis

Apis florea og Apis andreniformis eru smáar býflugur frá suður og suðaustur Asíu. Þær gera smá berskjölduð bú í trjám og runnum. Stingir þeirra ná yfirleitt ekki í gegn um mannshúð, svo meðhöndlun þeirra þarfnast bara lágmarks varnarbúnaðs. Þær eru fornastar af núverandi býflugum, kannski ólíkar Bartonian (um 40 milljón árum síðan eða aðeins seinna) öðrum stofnum, en virðast ekki hafa aðgreinst frá hvor öðrum í langan tíma fyrir Neogene.[2] Apis florea have smaller wing spans than its sister species.[3] Apis florea er einnig al gular nema vinnubý sem eru með svartan skjöld (scutellum).[3]

Megapis

Ein tegund er viðurkennd í undirættkvíslinni Megapis. Hún byggir vanalega staka eða fáar berar plötur hátt í trjám, á klettum, og stundum byggingum. Þær geta verið mjög árásargjarnar og geta auðveldlega stungið fólk til bana.

  • Apis dorsata, risahunangsfluga, upprunnin og algeng um mest af Suður og Suðaustur Asíu.
    • A. d. binghami, er flokkuð sem undirtegund af risahunangsflugunni eða sem eigin tegund; í seinna tilfellinu, þyrfti A. d. breviligula og/eða aðrar undirtegundir að teljast sjálfstæðar tegundir líka.[4]
    • A. d. laboriosa, Himalaja hunangsfluga, var upphaflega lýst sem sjálfstæðri tegund. Seinn var hún sett undir A. dorsata sem undirtegund[5], þó hafa fræðimenn sem hafa nýtt erfðagreiningu talið hena frekar sem sjálfstæða tegund.[2] Í raun eingöngu í Himalaja, er hún í litlu frábrugðin að útliti A. dorsata, en hefur umtalsverða hegðunaraðlögun sem gera henni kleift að lifa hátt yfir sjávarmáli þrátt fyrir lágan umhverfishita. Hún er stærsta núveranidi hunangsflugan.

Apis

Apis cerana frá Hong Kong

Þetta eru þrjár eða fjórar tegundir.Hin rauða Koschevnikovs bý (Apis koschevnikovi) frá Borneo. Apis cerana, austræna hunangsbýið, er hefðbundin hunangsfluga suður og austur Asíu, höfð í búum svipað og A. mellifera, þó í miklu minna mæli og staðbundnara. Enn er óljóst með undirtegundirnar A. c. nuluensis og Apis nigrocincta. Nýjustu greiningarnar/kenningarnar eru að þetta séu sjálfstæðar tegundir, og að A. cerana sé jafnvel undirættkvisl.[2]

Alibýflugan er upphaflega frá austur Afríku. Þetta bý er myndað í Tanzanía.

A. mellifera, algengasta ræktaða tegundin, var þriðja skordýrið til að vera með genamengið kortlagt. Þær virðast hafa orðið til í austur Afríku og breiðst út þaðan til Norður evrópu og austur til Asíu til Tien Shan fjallakeðjunnar. Margar undirtegundir hafa aðlagast að svæðisbundnum aðstæðum og veðurfari; að auki, blendingar svo sem Buckfast bý, hafa verið ræktuð. Hegðun, litur og lögun geta verið breytileg frá einni undirtegund (eða afbrigði) til annarrar.

Apis mellifera er ekki innfædd í Ameríku, svo hún var ekki til þar er fyrstu Evrópubúarnir komu þangað. Hinsvegar voru aðrar býflugnategundir haldnar há innfæddum.[6] Um 1622 komu Evrópskir innflytjendur með alibýflugur (A. m. mellifera) til Ameríku, og fljótlega þar á eftir með undirtegundina (A. m. ligustica) auk annarra. Margar ræktunarjurtir sem treysta á býflugur(Apis) hafa einnig verið fluttar inn síðan á nýlendutímanum. Villisvermir breiddust hratt út að sléttunum miklu, yfirleitt á undan innflytjendunum. Býflugurnar komust ekki af sjálfsdáðum yfir Klettafjöllin; þau voru flutt af Mormónum.[7] til Utah eftir 1840, og með skipi til Kaliforníu um 1850.

Býfluga sýgur blómasafa úr blómi og frjókorn klístrast við búkinn í Tanzanía
Rammi tekinn úr Langstroth búi

Býflugnarækt

Tvær tegundir hunangsflugna, A. mellifera og A. cerana indica, eru oft ræktaðar til nytja.

Lífsferill

Drottning: litaður blettur, (í þessu tilfelli gulur) er nýttur til að auðkenna drottninguna.
Býfluguegg sýnd í opnuðum hólfum
Dróna púpa
Emergence of a black bee (A. m. mellifera)
Egg og lirfur

Eins og hjá flestum félagsskordyrum, inniheldur bú eina drottningu(frjótt kvendýr); árstíðabundið allt að nokkur þúsund drónar(frjóir karlar);[8] og tugi þúsunda ófrjórra kvenkyns vinnuflugna.

Yfirvetrun

Á kaldari svæðum, hætta býflugurnar fæðuleit þegar hitinn fer niður fyrir 10°C og safnast saman í miðju búsins til að mynda "winter cluster". Vinnubýin safnast saman í kring um drottninguna, og skjálfa (til hitamyndunar) til að halda miðjunnivið 27°C hita við upphaf vetrar og hækka í 34°C þegar hún byrjar aftur að verpa. Vinnubýin skiftast á að vera við miðjuna og jaðar svo engu þeirra verði of kalt. Við jaðar þyrpingarinnar fer hitinn niður í 8 - 9°C. Þeim mun kaldara sem verður, þeim mun þéttari verður þyrpingin. Um veturinn borða þær hunangið til að viðhalda líkamshitanum. Magn hunangs sem þær þurfa fer eftir lengd og hörku vetrar, en þörfin á tempruðum svæðum er frá 15 - 50 kg..[9] Að auki, eru sumar tegundir, þar á meðal alibýflugur auk Apis cerana, færar um hitastjórnun að sumri eins og vetri.[10]

Frjóvgun

Tegundir Apis eru ósérhæfðir frjóvgarar, og frjóvga margar tegundir plantna, en alls ekki allar plöntur. Af öllum býflugum er það aðeins A. mellifera sem hefur verið notuð í atvinnuskyni við frævun ræktunarplantna. Verðmæti þessarar þjónustu er talin hlaupa á milljörðum dollara. Býflugur safna 66lb (1,8?kg) af frjókornum á ári, á bú. [11]

Býfluga að frjóvga blóm
Bú Apis dorsata
Frjóvgun blóma
Bý (Apis)
Vinnubý að safna frjókornum

Bý afurðir

Hunang

Hunang er flókinn vökvi sem er myndaður úr blómasafi og sæt efni frá plöntum (stundum í gegn um blaðlýs)og trjám, sem er safnað saman, umbreyttur, og geymdur í búinu sem forði. Allar núlifandi tegundir af Apis hafa verið afrændar af mönnum til neyslu, þó að til framleiðslu hafa aðeins A. mellifera og A. cerana verið nýttar að marki. Hunangi hefur stundum líka verið tekið frá býflugum af öðrum ættkvíslum.

Til að sækja eitt gramm þurfa þær 50 ferðir. Að baki 1 kg af hunangi liggja 15 milljón flugstundir eða 20 milljón blómaheimsóknir.

Nektar

Nektar, vökvi með hátt gildi súcrósa, myndast í sérstökum kirtlum plantna nefndum "nectaries". Hann er mikilvæg orkuuppspretta fyrir býflugur.

Býwax

Vinnubý á vissum aldri mynda vaxið í sérstökum kirtlum á afturbol. Þær nota vaxið til að mynda veggi og hólf rammanna. Eins og með hunangið er vaxið til ýmissa nota fyrir manneskjur.

Frjókorn

Býflugur safna frjókornum í sérstaka vasa á leggjum og bera í búið. Í búinu, er frjókornið nýtt sem prótein uppspretta. Við sumar aðstæður er hægt að safna aukafrjókorni úr búum A. mellifera og A. cerana. Það er oft notað til heilsubótar.

Bý Brauð

Vinnubý blanda saman frjókornum, hunangi og efni úr kirtlum (þeirra) og láta það gerjast í römmunum til að mynda býbrauð. Brauðið er étið af vinnuflugum (3-11 daga) sem síðan mynda svonefnt drottningarhunang sem drottningin og lirfur neyta.

Propolis

Propolis eða býflugnalím er gert úr trjásafa og balsam og resínumor bee glue is created from resins, balsams, and tree saps. Those species of honey bees that nest in tree cavities use propolis to seal cracks in the hive. Apis florea nota propolis til að verjast maurum með því að þekja greinina sem búið hangir úr og búa til klístraðan varnargarð. Propolis er notað af mönnum sem heilsubót á ýmsan veg, og einnig notað í snyrtivörur.

Kyn og hlutverk í búi alibýflugna

Samkeppni

Hunangsbý keppa við Bombus hortorum, humlutegund, vegna þess að þær afla fanga á sömu stöðum. á móti kemur að humlurnar eru á ferðinni að morgni, meðan hunangsbýin eru á ferðinni seinni partinn.[12]

Samskifti

Vitað er að býflugur eiga samskifti með mörgum mismunandi efnum og lyktarefnum, eins og er algengt hjá skordýrum, en þær nota sérhæfða hegðun svo sem dans til að tjá sig um gæði og gerð mataruppsprettu, og hvar hún er staðsett. Breytilegt er á milli tegunda hvernig þær tjá sig.

Sjá einnig

Tilvísanir

  1. ↑ Douglas Harper (2006). „Online Etymology Dictionary“. Sótt 27. febrúar 2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Maria C. Arias; Walter S. Sheppard (2005). „Phylogenetic relationships of honey bees (Hymenoptera:Apinae:Apini) inferred from nuclear and mitochondrial DNA sequence data“. Molecular Phylogenetics and Evolution. 37 (1): 25–35. doi:10.1016/j.ympev.2005.02.017. PMID 16182149.
    Maria C. Arias; Walter S. Sheppard (2005). „Corrigendum to "Phylogenetic relationships of honey bees (Hymenoptera:Apinae:Apini) inferred from nuclear and mitochondrial DNA sequence data"“. Molecular Phylogenetics and Evolution. 40 (1): 315. doi:10.1016/j.ympev.2006.02.002.
  3. ↑ 3,0 3,1 Wongsiri, S., et al. "Comparative biology of Apis andreniformis and Apis florea in Thailand." Bee World 78.1 (1997): 23-35.
  4. ↑ Nathan Lo, Rosalyn S. Gloag, Denis L. Anderson & Benjamin P. Oldroyd (2009). „A molecular phylogeny of the genus Apis suggests that the Giant Honey Bee of the Philippines, A. breviligula Maa, and the Plains Honey Bee of southern India, A. indica Fabricius, are valid species“. Systematic Entomology. 35 (2): 226–233. doi:10.1111/j.1365-3113.2009.00504.x.
  5. ↑ Michael S. Engel (1999). „The taxonomy of recent and fossil honey bees (Hymenoptera: Apidae: Apis)“. Journal of Hymenoptera Research. 8: 165–196.
  6. ↑ Charles F. Calkins, "Beekeeping in Yucatán: A Study in Historical-Cultural Zoogeography (PhD diss., University of Nebraska, 1974), as quoted in Crane, World History of Beekeeping, p. 292. Calkins cites the original translated source as Hernán Cortés, Letters of Cortés: The Five Letters of Relation from Fernando Cortes to the Emperor Charles V, trans. and ed. Francis A. MacNutt (New York: Putnam, 1908), 1:145.
  7. ↑ Horn, Bees in America, p. 80–81. http://maxwellinstitute.byu.edu/publications/review/?vol=20&num=1&id=694#_ednref30
  8. ↑ James L. Gould & Carol Grant Gould (1995). The Honey Bee. Scientific American Library. bls. 19. ISBN 978-0-7167-6010-8.
  9. ↑ „What do bees do in the winter?“. Sótt 12. mars 2016.
  10. ↑ Oldroyd, Benjamin P.; Wongsiri, Siriwat (2006). Asian Honey Bees (Biology, Conservation, and Human Interactions). Cambridge, Massachusetts and London, England: Harvard University Press.ISBN 0674021940.
  11. ↑ Back Yard Beekeepers Association. "Facts about Honeybees." http://backyardbeekeepers.com/wp/honeybee-facts/
  12. ↑ Thompson, Helen; Hunt, Lynn (1999). „Extrapolating from Honeybees to Bumblebees in Pesticide Risk Assessment“. Ecotoxicology: 147–166.

Viðbótar lesning

  • Adam, Brother. In Search of the Best Strains of Bees. Hebden Bridge, W. Yorks: Northern Bee Books, 1983.
  • Adam, Brother. Bee-keeping at Buckfast Abbey. Geddington, Northants: British Bee Publications, 1975.
  • Aldersey-Williams, H. Zoomorphic: New Animal Architecture. London: Laurence King Publishing, 2003.
  • Alexander, P. Rough Magic: A Biography of Sylvia Plath. New York: Da Capo Press, 2003.
  • Allan, M. Darwin and his flowers. London: Faber & Faber, 1977.
  • Alston, F. Skeps, their History, Making and Use. Hebden Bridge, W. Yorks: Northern Bee Books, 1987.
  • Barrett, P. The Immigrant Bees 1788 to 1898, 1995.
  • Barrett, P. William Cotton.
  • Beuys, J. Honey is Flowing in All Directions. Heidelberg: Edition Staeck, 1997.
  • Bevan, E. The Honey-bee: Its Natural History, Physiology and Management. London: Baldwin, Cradock & Joy, 1827.
  • Bill, L. For the Love of Bees. Newton Abbot, Devon: David & Charles, 1989.
  • Bodenheimer, F.S. Insects as Human Food The Hague: Dr. W. Junk, 1951.
  • Brothwell, D., Brothwell, P. Food in Antiquity. London: Thames & Hudson, 1969.
  • Engel, Michael S. & Grimaldi, David (2005): Evolution of the Insects. Cambridge University Press.
  • Kak, Subhash C. (1991): The Honey Bee Dance Language Controversy. The Mankind Quarterly Summer 1991: 357–365. HTML fulltext
  • Lanman, Connor H. The Plight of the Bee: The Ballad of Man and Bee. San Francisco, 2008.
  • Lindauer, Martin (1971): Communication among social bees. Harvard University Press.

Tenglar

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu
Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Býflugum.
Wikilífverur eru með efni sem tengist Býflugum.
  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Hunangsbý&oldid=1576933“