„Hallærið mikla (Írland)“: Munur á milli breytinga
Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
{{Hreingera}} |
{{Hreingera}} |
||
[[File:Skibbereen by James Mahony, 1847.JPG|thumb|right|Teikning af ástandinu á Írlandi eftir James Mahony sem birt var í ''Illustrated London News'' árið 1847.]] |
|||
'''Hallærið mikla''' ({{lang-ga|an Gorta Mór}}, {{IPA-ga|anˠ ˈgɔɾˠt̪ˠa mˠoːɾˠ|}}) eða '''mikla hungrið''' var tímabil mikillar hungursneyðar, sjúkdóma og brottflutnings frá [[Írland|Írlandi]] á milli 1845 og 1852.[./Great_Famine_(Ireland)#cite_note-FOOTNOTEKinealy1994xv-1 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[1]</nowiki></span>]{{sfn|Kinealy|1994|p=xv}} Það er stundum kallað, aðallega utan Írlands, '''Írska kartöflu hungursneyð''', því að um tveir fimmtu hlutar þjóðarinnar reiddu sig eingöngu á þessa ódýru uppskeru vegna fjölda sögulegra ástæðna.[./Great_Famine_(Ireland)#cite_note-FOOTNOTEKinealy19945-2 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[2]</nowiki></span>]{{sfn|Kinealy|1994|p=5}}[./Great_Famine_(Ireland)#cite_note-FOOTNOTEO.27Neill20091-3 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[3]</nowiki></span>]{{sfn|O'Neill|2009|p=1}} Í hungursneyðinni lést nær ein milljón fólks og milljón fleiri fluttust frá Írlandi,[./Great_Famine_(Ireland)#cite_note-FOOTNOTERoss2002226-4 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[4]</nowiki></span>]{{sfn|Ross|2002|p=226}} sem olli því að íbúum eyjarinnar fækkaði um 20% til 25%.[./Great_Famine_(Ireland)#cite_note-FOOTNOTEKinealy1994357-5 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[5]</nowiki></span>]{{sfn|Kinealy|1994|p=357}} |
|||
'''Hallærið mikla''' (''an Gorta Mór'' á [[Írska|írsku]]) eða '''hungrið mikla''' var tímabil mikillar hungursneyðar, sjúkdóma og fólksflótta frá [[Írland|Írlandi]] á milli 1845 og 1852.<ref>Kinealy, Christine (1994), This Great Calamity, Gill & Macmillan, bls. xv.</ref> Utan Írlands er hallærið stundum kallað '''írska kartöfluhungursneyðin''' því að um tveir fimmtu hlutar þjóðarinnar reiddu sig eingöngu á þessa ódýru uppskeru ýmissa hluta vegna.<ref>Kinealy 1994, bls. 5.</ref><ref>O'Neill, Joseph R. (2009), The Irish Potato Famine, ABDO, bls. 1.</ref> Í hungursneyðinni lést nær ein milljón fólks og milljón að auki fluttist frá Írlandi,<ref>Ross, David (2002), Ireland: History of a Nation, New Lanark: Geddes & Grosset, bls. 226.</ref> sem olli því að íbúum eyjarinnar fækkaði um 20% til 25%.<ref>Kinealy 1994, p. 357.</ref> |
|||
Yfirleitt er |
Yfirleitt er kartöflumygla talin hafa átt sök á hungursneyðinni, en hún herjaði á kartöfluræktun í allri Evrópu á fimmta áratug 19. aldar. Áhrif hennar á Írlandi voru þó hlutfallslega meiri sökum þess að þriðjungur þjóðarinnar byggði búskap sinn á [[Kartafla|kartöflum]]. Fyrir þessu voru ýmsar ástæður, þ.á.m. þjóðernislegar, trúarlegar, stjórnmálalegar, félagslegar og efnahagslegar. Má þar nefna landsvæði, fjarveru landeigenda og Kornlögin; sérstakan toll sem Bretlandsstjórn hafði sett á innflutt korn á árunum 1815 til 1846. Allt stuðlaði þetta að hörmungunum með mismunandi hætti og er enn mikið rætt um orsakirnar í sögulegum samræðum. |
||
== Skýringar == |
|||
{{Reflist|colwidth=30em|group=fn}} |
|||
== Tilvitnanir == |
== Tilvitnanir == |
||
<references/> |
|||
{{reflist|30em}} |
|||
[[Flokkur:Saga Írlands]] |
|||
Útgáfa síðunnar 4. október 2017 kl. 22:33
 |
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu. |
Hallærið mikla (an Gorta Mór á írsku) eða hungrið mikla var tímabil mikillar hungursneyðar, sjúkdóma og fólksflótta frá Írlandi á milli 1845 og 1852.[1] Utan Írlands er hallærið stundum kallað írska kartöfluhungursneyðin því að um tveir fimmtu hlutar þjóðarinnar reiddu sig eingöngu á þessa ódýru uppskeru ýmissa hluta vegna.[2][3] Í hungursneyðinni lést nær ein milljón fólks og milljón að auki fluttist frá Írlandi,[4] sem olli því að íbúum eyjarinnar fækkaði um 20% til 25%.[5]
Yfirleitt er kartöflumygla talin hafa átt sök á hungursneyðinni, en hún herjaði á kartöfluræktun í allri Evrópu á fimmta áratug 19. aldar. Áhrif hennar á Írlandi voru þó hlutfallslega meiri sökum þess að þriðjungur þjóðarinnar byggði búskap sinn á kartöflum. Fyrir þessu voru ýmsar ástæður, þ.á.m. þjóðernislegar, trúarlegar, stjórnmálalegar, félagslegar og efnahagslegar. Má þar nefna landsvæði, fjarveru landeigenda og Kornlögin; sérstakan toll sem Bretlandsstjórn hafði sett á innflutt korn á árunum 1815 til 1846. Allt stuðlaði þetta að hörmungunum með mismunandi hætti og er enn mikið rætt um orsakirnar í sögulegum samræðum.