Carl Gustaf Emil Mannerheim

Carl Gustaf Emil Mannerheim

Carl Gustaf Emil Mannerheim barón (4. júní 1867 - 27. janúar 1951) var finnskur hernaðarleiðtogi og stjórnmálamaður. Mannerheim var leiðtogi hvítliðahersins í finnsku borgarastyrjöldinni 1918, ríkisstjóri Finnlands á árunum 1918 - 1919, foringi finnska varnarhersins í seinni heimsstyrjöldinni, marskálkur Finnlands og sjötti forseti Finnlands (1944 - 1946).

Mannerheim er talin þjóðhetja Finna og hans minnst sem stofnföður Finnlands sem nútímaríkis. Mannerheim-safnið í Helsinki er oft talið „það næsta sem kemst þjóðlegum helgireit Finna.“

Æviágrip

Mannerheim byrjaði feril sinn í rússneska keisarahernum og gegndi þar liðsforingjastöðu, m.a. í stríði Rússa við Japani árið 1904. Hann var viðstaddur við krýningu Nikulásar 2. Rússakeisara og hitti keisarann nokkrum sinnum augliti til auglitis.

Eftir byltingu Bolsévika í Rússlandi 1917 lýsti Finnland yfir sjálfstæði sínu en steyptist brátt í borgarastyrjöld milli „rauðliða“ sem studdu stjórn Bolsévika og „hvítliða“ sem studdu finnska þingið. Mannerheim var útnefndur leiðtogi hvítliðahersins og tókst á tveimur og hálfum mánuði að hrekja innlenda og útlenda Bolsévika frá norður- og miðhluta Finnlands. Með hernaðaraðstoð Þjóðverja tókst Finnum svo að frelsa Helsinki og að lokum að hrekja rauðliða úr landi. Eiginlegur sigur hvítliða var unninn þann 29. apríl 1918 þegar Mannerheim tókst að brjóta á bak síðasta vígi rauðliða í Viborg.

Eftir borgarastyrjöldina var Mannerheim lyft upp á stall sem frelsishetju Finnlands og varð hann eins konar átrúnaðargoð gervallrar þjóðarinnar. Hann gegndi embætti ríkisstjóra Finnlands á meðan ný stjórnarskrá var rituð en tapaði forsetakjöri fyrir Kaarlo Juho Ståhlberg þann 25. júní. Á næstu árum Mannerheim einkum að sér mannúðarmál og stóð m.a. fyrir stofnun barnaverndarsamtaka og varð formaður finnska Rauða krossins Hann var gerður marskálkur Finnlands árið 1933.

Árið 1939 gerðu Sovétríkin innrás í Finnland í vetrarstríðinu samkvæmt sáttmála þeirra við Þjóðverja um áhrifasvæði í Molotov-Ribbentrop-sáttmálanum. Mannerheim, þá kominn yfir sjötugt, leiddi enn varnarher Finnlands og þótti sýna innrásarhernum undraverða mótstöðu. Manntap Rússa var tíu sinnum meira en Finna og þótti erfiðleiki þeirra gegn miklu smærri her Finna mikil auðmýking fyrir sovéska herinn og jafnvel einn hvatinn að innrás Þjóðverja í Rússland 1941. Að endingu neyddust Finnar þó til að semja frið við Rússa og láta af hendi stór landsvæði í austri sem Rússar ásældust til þess að geta betur varið Leníngrad árásum úr vestri.

Í seinni heimsstyrjöldinni gengu Finnar í bandalag við Þjóðverja og hjálpuðu þýskum hermönnum að hrekja Sovétmenn frá þeim landsvæðum sem tekin höfðu verið af Finnlandi. Þegar blikur voru á lofti árið 1944 um að Þjóðverjar myndu tapa stríðinu var Mannerheim kjörinn forseti Finnlands og samdi um frið við Sovétríkin og Bretland. Hann sagði af sér árið 1946 og dó árið 1951.