„Föníka“: Munur á milli breytinga
mEkkert breytingarágrip |
|||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:PhoenicianTradeIcelandic.png|thumb|300px|right|Verslunarleiðir milli helstu borga Föníkumanna í Miðjarðarhafi.]] |
[[Mynd:PhoenicianTradeIcelandic.png|thumb|300px|right|Verslunarleiðir milli helstu borga Föníkumanna í Miðjarðarhafi.]] |
||
'''Föníka''' eða '''Fönikía''' var menningarsamfélag í [[fornöld]] sem átti uppruna sinn í norðurhluta [[Kanansland]]s á ströndum þess sem nú er [[Líbanon]]. Föníka var [[sjóveldi]] og [[verslunarveldi]] sem stofnaði [[borgríki]] allt í kringum [[Miðjarðarhaf]]ið á [[1. árþúsundið f.Kr.|1. árþúsundi f.Kr.]] Föníkumenn kölluðu sjálfa sig líklega ''kena'ani'' (''kananíta'') en nafnið Föníka hefur orðið almennt vegna þess að [[Grikkland|Grikkir]] kölluðu landið ''Φοινίκη'' ( |
'''Föníka''' eða '''Fönikía''' var menningarsamfélag í [[fornöld]] sem átti uppruna sinn í norðurhluta [[Kanansland]]s á ströndum þess sem nú er [[Líbanon]]. Föníka var [[sjóveldi]] og [[verslunarveldi]] sem stofnaði [[borgríki]] allt í kringum [[Miðjarðarhaf]]ið á [[1. árþúsundið f.Kr.|1. árþúsundi f.Kr.]] Föníkumenn kölluðu sjálfa sig líklega ''kena'ani'' (''kananíta'') en nafnið Föníka hefur orðið almennt vegna þess að [[Grikkland|Grikkir]] kölluðu landið ''Φοινίκη'' („foinike“) sem þeir fengu að láni úr [[fornegypska|fornegypsku]] ''Fnkhw'' („Sýrlendingar“). Gríska orðið var auk þess [[hljóðfræði]]lega líkt orðinu yfir [[blóðrauður|blóðrauðan]] eða [[vínrauður|vínrauðan]] lit ''φοῖνιξ'' („foinix“ sbr [[fönix]]) og orðin urðu því [[samheiti]] vegna verslunar Föníkumanna með hinn eftirsótta [[Týrosarrauður|týrosarrauða]] lit sem meðal annars er unninn úr [[kuðungur|kuðungum]]. [[Skip]] Föníkumanna sem voru undirstaða veldis þeirra voru stórar [[galeiða|galeiður]]. |
||
Föníkumenn töluðu [[föníska|fönísku]] sem er [[semísk tungumál|semískt mál]] og þekkt af ristum á stein og málm. Vitað er að Föníkumenn skrifuðu [[bók|bækur]], en engar bækur á fönísku hafa varðveist. [[Föníska stafrófið]] notaði [[hljóðstafaletur]] og er talið forveri [[gríska stafrófið|gríska stafrófsins]], [[latneska stafrófið|latneska stafrófsins]] og [[arabíska stafrófið|arabíska stafrófsins]]. |
Föníkumenn töluðu [[föníska|fönísku]] sem er [[semísk tungumál|semískt mál]] og þekkt af ristum á stein og málm. Vitað er að Föníkumenn skrifuðu [[bók|bækur]], en engar bækur á fönísku hafa varðveist. [[Föníska stafrófið]] notaði [[hljóðstafaletur]] og er talið forveri [[gríska stafrófið|gríska stafrófsins]], [[latneska stafrófið|latneska stafrófsins]] og [[arabíska stafrófið|arabíska stafrófsins]]. |
||
Útgáfa síðunnar 1. ágúst 2017 kl. 02:42
Föníka eða Fönikía var menningarsamfélag í fornöld sem átti uppruna sinn í norðurhluta Kananslands á ströndum þess sem nú er Líbanon. Föníka var sjóveldi og verslunarveldi sem stofnaði borgríki allt í kringum Miðjarðarhafið á 1. árþúsundi f.Kr. Föníkumenn kölluðu sjálfa sig líklega kena'ani (kananíta) en nafnið Föníka hefur orðið almennt vegna þess að Grikkir kölluðu landið Φοινίκη („foinike“) sem þeir fengu að láni úr fornegypsku Fnkhw („Sýrlendingar“). Gríska orðið var auk þess hljóðfræðilega líkt orðinu yfir blóðrauðan eða vínrauðan lit φοῖνιξ („foinix“ sbr fönix) og orðin urðu því samheiti vegna verslunar Föníkumanna með hinn eftirsótta týrosarrauða lit sem meðal annars er unninn úr kuðungum. Skip Föníkumanna sem voru undirstaða veldis þeirra voru stórar galeiður.
Föníkumenn töluðu fönísku sem er semískt mál og þekkt af ristum á stein og málm. Vitað er að Föníkumenn skrifuðu bækur, en engar bækur á fönísku hafa varðveist. Föníska stafrófið notaði hljóðstafaletur og er talið forveri gríska stafrófsins, latneska stafrófsins og arabíska stafrófsins.
Heimaland Föníkumanna í kringum borgirnar Byblos, Týros og Sídon á austurströnd Miðjarðarhafsins var hertekið af Assýringum, Babýlóníu og síðan Persum. Þegar hellenisminn kom upp í kjölfarið á landvinningum Alexanders mikla ruddu Grikkir Föníkumönnum úr vegi á verslunarleiðum um austurhluta Miðjarðarhafsins. Föníska borgin Karþagó í Norður-Afríku hélt þó áfram að blómstra þar til Rómverjar lögðu hana undir sig í lok Púnversku stríðanna 149 f.Kr.