„Norræn tungumál“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 3: | Lína 3: | ||
[[Mynd:Old norse, ca 900.PNG|right|250px|thumb|Þessi mynd gefur hugmynd um útbreiðslu [[fornnorræna|fornnorrænu]] í kringum upphaf [[10. öld|10. aldar]]. Rauði liturinn sýnir mállýskuna '''vesturnorrænu'''; appelsínuguli liturinn sýnir mállýskuna '''austurnorrænu'''. Bleiki liturinn sýnir [[gotlenska|forngotlensku]] og græni liturinn sýnir aðrar germanskar mállýskur sem norrænir menn gátu skilið og gert sig skiljanlega við talendur þeirra.]] |
[[Mynd:Old norse, ca 900.PNG|right|250px|thumb|Þessi mynd gefur hugmynd um útbreiðslu [[fornnorræna|fornnorrænu]] í kringum upphaf [[10. öld|10. aldar]]. Rauði liturinn sýnir mállýskuna '''vesturnorrænu'''; appelsínuguli liturinn sýnir mállýskuna '''austurnorrænu'''. Bleiki liturinn sýnir [[gotlenska|forngotlensku]] og græni liturinn sýnir aðrar germanskar mállýskur sem norrænir menn gátu skilið og gert sig skiljanlega við talendur þeirra.]] |
||
Málsögulega eru norrænu málin flokkuð í tvo hópa: |
Málsögulega eru norrænu málin yfirleitt flokkuð í tvo hópa: |
||
* [[Austurnorræn tungumál]] sem eru [[danska]] og [[sænska]]. |
* [[Austurnorræn tungumál]] sem eru [[danska]] og [[sænska]]. |
||
* [[Vesturnorræn tungumál]] sem eru [[norska]], [[ |
* [[Vesturnorræn tungumál]] sem eru [[norska]], [[færeyska]] og [[íslenska]], ásamt útdauðu málunum [[norn (tungumál)|norn]], sem talað var nyrst á [[Bretlandseyjar|Bretlandseyjum]] fram á 18. öld, og [[grænlandsnorræna|grænlandsnorrænu]], sem töluð var fram á 15. öld. |
||
⚫ | |||
Taka skal fram að ýmsar [[mállýska|svæðis- og stéttarmállýskur]] í [[Noregur|Noregi]], þar með talið [[norskt bókmál|bókmálið]] og [[riksmål|ríkismálið]] hafa talist bæði til vestur- og austurnorrænna mála. Í héruðunum [[Bohuslän]] og [[Jamtland]]i, sem tilheyrt hafa [[Svíþjóð]] síðan á 17. öld, finnast einnig mállýskur sem náskyldar eru norsku. |
|||
Einnig hafa norrænu málin flokkast í suður- norðurnorræn mál: |
|||
* [[Suðurnorræn tungumál]] sem eru danska ásamt [[suðursænskar mállýskur|suðursænskum mállýskum]], sem einnig hafa verið nefndar [[austurdanskar mállýskur]]. Þær eru talaðar í [[Halland]]i, á [[Skánn|Skáni]], í [[Blekinge]] og á [[Borgundarhólmur|Borgundarhólmi]]. |
|||
* [[Norðurnorræn tungumál]] sem eru öll önnur norræn mál. |
|||
Þriðja skilgreiningin flokar norrænu málin í meginlands- og eyjamál: |
|||
* Norræn meginlandsmál sem eru danska, norska og sænska. |
|||
* Norræn eyjamál sem eru íslenska og færeyska, ásamt útdauðu málunum [[norn (tungumál)|norn]] og [[grænlandsnorræna|grænlandsnorrænu]]. |
|||
⚫ | |||
* [http://www.norden.org/is/um-northurloend/tungumal/norraenar-ordabaekur?set_language=is Listi yfir netorðabækur á Norðurlandamálunum] |
* [http://www.norden.org/is/um-northurloend/tungumal/norraenar-ordabaekur?set_language=is Listi yfir netorðabækur á Norðurlandamálunum] |
||
* [http://translation.norden.org/is/um-northurloend/tungumal/tungumal Um tungumál á Norðurlöndunum] |
* [http://translation.norden.org/is/um-northurloend/tungumal/tungumal Um tungumál á Norðurlöndunum] |
Útgáfa síðunnar 25. janúar 2016 kl. 21:52
Norræn eða norðurgermönsk tungumál eru Indóevrópsk tungumál sem aðallega eru töluð á Norðurlöndum. Þau tilheyra flokki germanskra tungumála.
Málsögulega eru norrænu málin yfirleitt flokkuð í tvo hópa:
- Austurnorræn tungumál sem eru danska og sænska.
- Vesturnorræn tungumál sem eru norska, færeyska og íslenska, ásamt útdauðu málunum norn, sem talað var nyrst á Bretlandseyjum fram á 18. öld, og grænlandsnorrænu, sem töluð var fram á 15. öld.
Taka skal fram að ýmsar svæðis- og stéttarmállýskur í Noregi, þar með talið bókmálið og ríkismálið hafa talist bæði til vestur- og austurnorrænna mála. Í héruðunum Bohuslän og Jamtlandi, sem tilheyrt hafa Svíþjóð síðan á 17. öld, finnast einnig mállýskur sem náskyldar eru norsku.
Einnig hafa norrænu málin flokkast í suður- norðurnorræn mál:
- Suðurnorræn tungumál sem eru danska ásamt suðursænskum mállýskum, sem einnig hafa verið nefndar austurdanskar mállýskur. Þær eru talaðar í Hallandi, á Skáni, í Blekinge og á Borgundarhólmi.
- Norðurnorræn tungumál sem eru öll önnur norræn mál.
Þriðja skilgreiningin flokar norrænu málin í meginlands- og eyjamál:
- Norræn meginlandsmál sem eru danska, norska og sænska.
- Norræn eyjamál sem eru íslenska og færeyska, ásamt útdauðu málunum norn og grænlandsnorrænu.