Vatnajökull

Gervihnattamynd af Vatnajökli ásamt skriðjöklum þeim er út úr honum ganga sem tekin var 9. september 2002. (yfirlitsmynd)

Grímsvötn í Vatnajökli

Kort sem sýnir helstu jökla og eldstöðvar í og við Vatnajökul

Vatnajökull (fyrrum nefndur Klofajökull) er þíðjökull staðsettur á suðaustur-hluta Íslands. Hann er stærsti jökull landsins bæði að flatarmáli og rúmmáli og þriðji stærsti jökull Evrópu að flatarmáli.

Sá stærsti er Severny jökullinn á Novaya Zemlya, Rússlandi, 20,500 km2. Annar stærsti er Austfonna á Nordaustlandet á Svalbarða), eða 8.100 km² og allt upp í kílómetri að þykkt, en meðalþykkt hans er um 400 metrar. Vatnajökull er sá stærsti utan heimskautasvæðanna hins vegar.

Saga jökulsins

Fyrir 14. öld var Vatnajökull miklu minni en hann er nú, síðan 1930 hefur hann verið í stöðugri rýrnun, en þá mun stærð hans hafa verið í hámarki. Hugsanlegt er að Vatnajökull hafi áður verið tveir aðskildir jöklar, enda hét hann Klofajökull lengi fram eftir öldum.

Eldvirkni

Undir Vatnajökli eru einhverjar mestu eldstöðvar landsins, Grímsvötn eru þeirra þekktust ásamt Öræfajökli. Einnig má nefna Gjálp, sem var nefnd því nafni fyrir fáeinum árum, eins og Öræfajökul og Bárðarbungu. Gos úr Vatnajökli hafa komið í hrinum í tímans rás og telja jarðvísindamenn að slík goshrina sé um það bil að hefjast núna um þessar mundir. Gætu þá gos í Vatnajökli orðið mjög tíð næstu hálfa öldina eða rúmlega það.

Þjóðgarðar

Hluti jökulsins í kringum Skaftafell var gerður að þjóðgarði 1967. 28. október 2004 varð allur Syðri hluti Vatnajökuls hluti af þjóðgarðinum í Skaftafelli. Árið 2007 varð allur Vatnajökull þjóðgarður með stofnun Vatnajökulsþjóðgarðs. Þjóðgarðurinn í Skaftafelli og Þjóðgarðurinn í Jökulsárgljúfrum urðu jafnframt hluti Vatnajökulsþjóðgarðs.

Skriðjöklar

Út frá Vatnajökli falla um það bil 30 skriðjöklar. Hér að neðan er listi yfir skriðjökla sem falla frá Vatnajökli, en þeir eru flokkaðir eftir stjórnunarumdæmum Vatnajökulsþjóðgarðs. Þetta er ekki tæmandi listi.

Suðursvæði

• Breiðamerkurjökull
• Brókarjökull
• Falljökull
• Fjallsjökull
• Fláajökull
• Heinabergsjökull
• Hoffellsjökull
• Hólárjökull
• Hrútárjökull
• Kvíárjökull
• Lambatungnajökull
• Morsárjökull
• Skaftafellsjökull
• Skálafellsjökull
• Skeiðarárjökull
• Stigárjökull
• Svínafellsjökull
• Viðborðsjökull
• Virkisjökull
• Öræfajökull (er syðsti hluti Vatnajökuls en er þó ekki skriðjökull).

Austursvæði

• Brúarjökull
• Eyjabakkajökull
• Kverkjökull

Norðursvæði

• Dyngjujökull

Vestursvæði

• Köldukvíslarjökull
• Síðujökull
• Skaftárjökull
• Sylgjujökull
• Tungnaárjökull

Tenglar

• „Hversu hratt mun Vatnajökull bráðna á næstu árum?“. Vísindavefurinn.
• Ferðir á jökulinn (myndir).
• Upplýsingasíða á nat.is
• Náttúrufar og náttúruminjar umhverfis Vatnajökul

  Þessi Íslandsgrein sem tengist landafræði er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.