„Hörpudiskur“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Dasov (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Dasov (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 36: Lína 36:
Vel hefur gengið með tilraunaveiðar á hörpudiski í Breiðafirði sumarið 2014. Menn eru hóflega bjartsýnir á að hægt sé að byrja að veiða nokkur hundruð tonn á ári <ref>Fiskifréttir. (2014). Tilraunaveiðar á hörpudisk ganga vel. Sótt 2. oktober 2014 af http://www.fiskifrettir.is/frettir/109931/</ref>
Vel hefur gengið með tilraunaveiðar á hörpudiski í Breiðafirði sumarið 2014. Menn eru hóflega bjartsýnir á að hægt sé að byrja að veiða nokkur hundruð tonn á ári <ref>Fiskifréttir. (2014). Tilraunaveiðar á hörpudisk ganga vel. Sótt 2. oktober 2014 af http://www.fiskifrettir.is/frettir/109931/</ref>


== Veiðar á hörpudiski á erlendum miðum ==

Við vesturströnd Norður-Ameríku er löng hefð fyrir veiðum á hörpudiski og öðrum diskategundum. Veiðarnar við norðaustur St. Lawrence flóa hafa oft farið upp í 3000 tonn af hörpudiski, út úr því kemur 300 tonn af vöðva. Í Noregi eru heimildir fyrir veiðum á hörpudiski frá 1770 sem var þá notaður sem beita við línuveiðar. Norðmenn byrjuðu að veiða hörpudisk við Jan Mayen árið 1985 og árið eftir veiddu þeir þar 13000 tonn. Lágt stofnstærðarmat árið 1987 leiddi til þess að svæðinu var lokað. Við Svalbarða voru veidd 2000 tonn árið 1986 og árið eftir fór veiðin upp í 40000 tonn. Árið 1988 fór veiðin niðrí 8000 tonn og var veiðin næstu ár á eftir 2000-7000 tonn þangað til 1992 þegar svæðinu var lokað. Miklar veiðar voru við Bjarnarey árin 1987-1992 en þá var veiðunum þar einnig hætt vegna ofveiði. Grænlendingar hófu veiðar á hörpudiski árið 1983 í litlum mæli en árin 1988-1992 var landað 400 – 1900 tonnum. Síðan 1995 hefur veiðin verið í kringum 1200- 2600 tonn á ári <ref>Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf</ref>


==Heimildir==
==Heimildir==

Útgáfa síðunnar 6. október 2014 kl. 13:33

Hörpudiskur

Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia)
Fylking: Lindýr (Mollusca)
Flokkur: Samlokur (Bivalvia)
Ættbálkur: Ostreoida
Ætt: Diskaætt (Pectinidae)
Ættkvísl: Chlamys
Tegund:
C. islandica

Tvínefni
Chlamys islandica

Hörpudiskur eða báruskel (fræðiheiti: Chlamys islandica) er sælindýr af diskaætt og er langstærsta og algengasta tegund ættarinnar hér við land. Hörpudiskur þykir góður til átu. Við ísland lifa 11 tegundir diska og er hörpuskelin stærst af þeim og eina tegundin sem hefur verið nytjuð [1]

Vöxtur og aldur

Aldursgreining við Grænlandströnd leiddi í ljós að allt að 40% af stofninum væri eldri en 21 árs og fundust einstaklingar sem taldir voru eldri en 35 ára. Í Noregi hafa fundist einstaklingar sem ná allt að 23 ára aldri[2]. Við Ísland er talið að hörpudiskurinn geti orðið yfir 20 ára gamall [3] Vaxtarhraði og hámarksstærð hörpudiska ræðst af hitastigi og fæðuframboði og er þar af leiðandi breytilegur eftir svæðum. Vöxtur dýrsins er hraðastur í upphafi en minnkar þegar dýrið eldist. Í Breiðafirði nær hörpudiskurinn 60mm hæð við u.þ.b 6 ára aldur og telst þá hluti veiðistofnisins. Við Grænlandsstrendur tekur það hörpudiskinn 9 ár að ná þessari stærð og 7 ár í Norður Noregi. Algeng stærð á Hörpudiski við Ísland er 80-100mm en heyrst hefur um hörpudiska í jökulfirði sem náðu 140mm hæð [4]

Afrán

Ýmsar krabba og fiskitegundir éta smærri hörpudiska. Við Ísland hefur hörpudiskur fundist í steinbít, ýsu, þorski og ýmsum flatfiskategundum. Krossfiskar borða bæði stórar og smáar hörpuskeljar með því að þröngva sér inn í skelina og melta hana með úthverfum maga. Í Norður Noregi er kóngakrabbi (Paralithodes camtschaticus), æðarfugl og æðarkóngur allt afræningjar hörpuskeljar [5]

Sjúkdómar og sníkjudýr

Flesta sjúkdóma í hörpudiski má rekja til frumdýra, árið 2002 fundust tvenns konar sýkingar í villtum hörpudiski sem rekja má til frumdýra. Frumdýrin virtust sýkja hjartað og hins vegar blóðfrumunnar. Frumdýrið sem sýkir blóðfrumunnar veldur miklum skaða. Sumir telja að þessar sýkingar hafi verið megin orsakavaldur fyrir hruni hörpudisksins. Aðrir telja hins vegar að hrunið eigi sér flóknari skýringar og sé samblanda af ofveiði, sýkingum, hækkandi hitastigi sjávar og fleiri umhverfisþáttum [6]

Kynþroski og hrygning

Við ísland verður hörpudiskurinn kynþroska við 4-5 ára aldur. Karldýrið myndar hvítleitan sviljasekk en kvendýrið bleikan eða appelsínurauðan hrognasekk. Hörpudiskurinn hryggnir einu sinni á ári í júlí og verða lirfunar botnlægar í september eftir 6-8 vikur í svifinu [7]

Veiðar á hörpudiski við ísland

Veiðar á hörpudiski við Íslandsstrendur hófust árið 1969 frá Bolungarvík við Ísafjarðardjúp. Árið 1970 fundust gjöfull mið í Breiðafirði og hafa lang mestar veiðar verið þar. Helstu veiðisvæði við Íslandsstrendur fyrir utan Breiðafjörð eru Húnaflói, Ísafjarðardjúp og Arnarfjörður. Ekkert hefur verið veidd af hörpudiski síðan 2003 á íslandsmiðum [8] Vel hefur gengið með tilraunaveiðar á hörpudiski í Breiðafirði sumarið 2014. Menn eru hóflega bjartsýnir á að hægt sé að byrja að veiða nokkur hundruð tonn á ári [9]

Veiðar á hörpudiski á erlendum miðum

Við vesturströnd Norður-Ameríku er löng hefð fyrir veiðum á hörpudiski og öðrum diskategundum. Veiðarnar við norðaustur St. Lawrence flóa hafa oft farið upp í 3000 tonn af hörpudiski, út úr því kemur 300 tonn af vöðva. Í Noregi eru heimildir fyrir veiðum á hörpudiski frá 1770 sem var þá notaður sem beita við línuveiðar. Norðmenn byrjuðu að veiða hörpudisk við Jan Mayen árið 1985 og árið eftir veiddu þeir þar 13000 tonn. Lágt stofnstærðarmat árið 1987 leiddi til þess að svæðinu var lokað. Við Svalbarða voru veidd 2000 tonn árið 1986 og árið eftir fór veiðin upp í 40000 tonn. Árið 1988 fór veiðin niðrí 8000 tonn og var veiðin næstu ár á eftir 2000-7000 tonn þangað til 1992 þegar svæðinu var lokað. Miklar veiðar voru við Bjarnarey árin 1987-1992 en þá var veiðunum þar einnig hætt vegna ofveiði. Grænlendingar hófu veiðar á hörpudiski árið 1983 í litlum mæli en árin 1988-1992 var landað 400 – 1900 tonnum. Síðan 1995 hefur veiðin verið í kringum 1200- 2600 tonn á ári [10]

Heimildir

  1. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  2. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  3. Jón Már Halldórsson. (2008). Hvað verða hörpudiskar gamlir, á hverju nærast þeir og hvar finnaast þeir umhverfis Ísland. Sótt 2. oktober 2014 af http://www.visindavefur.is/svar.php?id=7347
  4. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  5. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  6. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  7. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  8. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  9. Fiskifréttir. (2014). Tilraunaveiðar á hörpudisk ganga vel. Sótt 2. oktober 2014 af http://www.fiskifrettir.is/frettir/109931/
  10. Jónas Páll Jónsson. (2007). Hörpudiskurinn í Breiðafirði: Rannsóknir og ástand stofnsins.Greinargerð unnin fyrir Háskólasetur Snæfellsness og Nátturustofu Vesturlands. Sótt 3. oktober 2014 af http://www.nsv.is/skyrslur/Horpudiskur_JonasPallJonasson.pdf
  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.