„Epli“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 15: Lína 15:
| binomial_authority = [[Moritz Balthasar Borkhausen|Borkh.]]
| binomial_authority = [[Moritz Balthasar Borkhausen|Borkh.]]
}}
}}
'''Epli''' er [[ávöxtur]] [[eplatré]]sins, '''Malus domestica''', sem er af [[rósaætt]]. Eplatré eru [[lauftré]] sem komu upprunalega frá [[Mið-Asía|Mið-Asíu]]. Epli er sá ávöxtur sem er hvað mest ræktaður í heiminum. Þau eru ýmist með gult, grænt eða rautt [[hýði]] eða þá að [[litur]] þeirra er blanda af þessum litum.
'''Epli''' er aldin[[ávöxtur]] [[eplatré]]sins (fræðiheiti: ''Malus domestica'') sem er af [[rósaætt]]. Eplatré eru [[lauftré]] sem komu upprunalega frá [[Mið-Asía|Mið-Asíu]]. Trjátegundina ''[[Malus sieversii]]'' er enn í dag hægt að finna í fjallendum Mið-Asíu.
Epli er sá ávöxtur sem er hvað mest ræktaður í heiminum. Þau eru ýmist með gult, grænt eða rautt [[hýði]] eða þá að [[litur]] þeirra er blanda af þessum litum. Epli koma fyrir í [[goðsaga|goðsögum]] og [[trúarbrögð]]um margra menningarheima.

Árið 2010 var [[erfðamengi]] eplisins ráðið sem varð til þess að framfarir urðu á sviði læknisfræði og sértækrar ræktunar epla.


== Menningarlegar vísanir ==
== Menningarlegar vísanir ==
Epli koma við sögu í [[ævintýri|ævintýrum]], meðal annars sögunni af [[Mjallhvít]]i þar sem vonda stjúpan gaf Mjallhvíti eitrað epli. Einnig er [[barkakýli|barkakýlið]] sem skagar út úr hálsi karla stundum kallað ''adamsepli'' og á það rætur í þjóðsagnakenndri síðari tíma skýringu á [[1. Mósebók|fyrstu Mósebók]] og brottrekstri Adams og Evu úr aldingarðinum [[Eden]]. Oft er sagt að [[skilningstré|skilningstréð]] hafi verið eplatré og eplið hafi staðið í Adam þegar hann beit í það í óþökk [[guð]]s. Í hebreskri útgáfu Biblíunnar kemur ekki fram hvers konar ávöxt var um að ræða en misskilninginn má rekja{{heimild vantar}} til þýðingar á latneska orðinu ''malum'' sem merkir bæði illsku og epli. Orðið er þó ekki notað í latneskri þýðingu Biblíunnar því þar er notað orðið ''fructus'', sem merkir „ávöxtur“.
[[Barkakýli]]ð sem skagar út úr hálsi karla stundum kallað ''adamsepli'' og á það rætur í þjóðsagnakenndri síðari tíma skýringu á [[1. Mósebók|fyrstu Mósebók]] og brottrekstri Adams og Evu úr aldingarðinum [[Eden]]. Oft er sagt að [[skilningstré]]ð hafi verið eplatré og eplið hafi staðið í Adam þegar hann beit í það í óþökk [[guð]]s. Í hebreskri útgáfu Biblíunnar kemur ekki fram hvers konar ávöxt var um að ræða en misskilninginn má rekja{{heimild vantar}} til þýðingar á latneska orðinu ''malum'' sem merkir bæði illsku og epli. Orðið er þó ekki notað í latneskri þýðingu Biblíunnar því þar er notað orðið ''fructus'', sem merkir „ávöxtur“.


Í [[grísk goðafræði|grískri goðafræði]] koma epli meðal annars við sögu í frásögninni af [[þrætuepli]]nu og gullnu eplum Vesturdísanna.
Í [[grísk goðafræði|grískri goðafræði]] koma epli meðal annars við sögu í frásögninni af [[þrætuepli]]nu og gullnu eplum Vesturdísanna.

Epli koma við sögu í mörgum þekktum [[ævintýri|ævintýrum]] meðal annars sögunni af [[Mjallhvít]]i þar sem vonda stjúpan gaf Mjallhvíti eitrað epli.


{{Wikiorðabók|epli}}
{{Wikiorðabók|epli}}

Útgáfa síðunnar 9. janúar 2014 kl. 21:17

Epli
Ýmsir eplategund
Ýmsir eplategund
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae)
Fylking: Dulfrævingar (Magnoliophyta)
Flokkur: Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida)
Ættbálkur: Rósabálkur (Rosales)
Ætt: Rósaætt (Rosaceae)
Undirætt: Maloideae
Ættkvísl: Malus
Tegund:
M. domestica

Tvínefni
Malus domestica
Borkh.

Epli er aldinávöxtur eplatrésins (fræðiheiti: Malus domestica) sem er af rósaætt. Eplatré eru lauftré sem komu upprunalega frá Mið-Asíu. Trjátegundina Malus sieversii er enn í dag hægt að finna í fjallendum Mið-Asíu.

Epli er sá ávöxtur sem er hvað mest ræktaður í heiminum. Þau eru ýmist með gult, grænt eða rautt hýði eða þá að litur þeirra er blanda af þessum litum. Epli koma fyrir í goðsögum og trúarbrögðum margra menningarheima.

Árið 2010 var erfðamengi eplisins ráðið sem varð til þess að framfarir urðu á sviði læknisfræði og sértækrar ræktunar epla.

Menningarlegar vísanir

Barkakýlið sem skagar út úr hálsi karla stundum kallað adamsepli og á það rætur í þjóðsagnakenndri síðari tíma skýringu á fyrstu Mósebók og brottrekstri Adams og Evu úr aldingarðinum Eden. Oft er sagt að skilningstréð hafi verið eplatré og eplið hafi staðið í Adam þegar hann beit í það í óþökk guðs. Í hebreskri útgáfu Biblíunnar kemur ekki fram hvers konar ávöxt var um að ræða en misskilninginn má rekja[heimild vantar] til þýðingar á latneska orðinu malum sem merkir bæði illsku og epli. Orðið er þó ekki notað í latneskri þýðingu Biblíunnar því þar er notað orðið fructus, sem merkir „ávöxtur“.

Í grískri goðafræði koma epli meðal annars við sögu í frásögninni af þrætueplinu og gullnu eplum Vesturdísanna.

Epli koma við sögu í mörgum þekktum ævintýrum meðal annars sögunni af Mjallhvíti þar sem vonda stjúpan gaf Mjallhvíti eitrað epli.

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu
Wikilífverur eru með efni sem tengist

Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG Snið:Tengill ÚG