„Sýslur Íslands“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 129: Lína 129:
* [http://www.reglugerd.is/interpro/dkm/WebGuard.nsf/key2/066-2007 Reglugerð 66/2007 um stjórnsýsluumdæmi sýslumanna og lögregluumdæmi lögreglustjóra].
* [http://www.reglugerd.is/interpro/dkm/WebGuard.nsf/key2/066-2007 Reglugerð 66/2007 um stjórnsýsluumdæmi sýslumanna og lögregluumdæmi lögreglustjóra].
* [http://www.althingi.is/altext/122/s/1251.html Svar dómsmálaráðherra við fyrirspurn Hjörleifs Guttormssonar um sýslur.], 122. löggjafarþing 1997–98. Þskj. 1251 – 668. mál.
* [http://www.althingi.is/altext/122/s/1251.html Svar dómsmálaráðherra við fyrirspurn Hjörleifs Guttormssonar um sýslur.], 122. löggjafarþing 1997–98. Þskj. 1251 – 668. mál.

{{Sýslur á Íslandi}}


[[Flokkur:Sýslur á Íslandi| ]]
[[Flokkur:Sýslur á Íslandi| ]]

Útgáfa síðunnar 17. desember 2013 kl. 22:42

Stjórnsýsluumdæmi sýslumanna ráðast af legu sveitarfélaga í dag.

Sýslur á Íslandi eru fyrrverandi stjórnsýslueiningar sem eru ekki lengur opinberlega í gildi. Þó eru í gildi embætti sýslumanna en stjórnsýsluumdæmi sýslumanna ráðast af legu sveitarfélaga.

Saga

Íslandi hefur frá fornu fari verið skipt upp í sýslur til umboðsstjórnar. Skiptingin hefur verið svipuð frá upphafi og réðst aðallega af landfræðilegri skiptingu landsins. Síðar var sumum sýslunum skipt upp og á 20. öldinni voru þær orðnar 23. Í kjölfar upphafs þéttbýlismyndunar á 18. öld var farið að stofna sérstaka kaupstaði, sem ekki heyrðu undir sýslur þó svo að þeir væru innan landfræðilegra marka þeirra.

Sýslumenn fóru með framkvæmdavaldið í sýslunum og voru sjálfkjörnir formenn sýslunefnda, sem einnig voru skipaðar fulltrúum allra þeirra hreppa sem í viðkomandi sýslu voru. Verkefni sýslunefnda voru að hafa eftirlit með gerðum hreppsnefnda og annast ýmis mál er snertu sýsluna alla eins og t.d. lagningu og viðhald þjóðvega.

Lagabreytingar

Sýslurnar hafa nú fallið úr gildi sem formlegar stjórnsýslueiningar en þær eru áfram notaðar í daglegu tali til að vísa til landfræðilega afmarkaðra svæða þó að mörk sveitarfélaga og umdæma sýslumanna gangi nú stundum þvert á hin hefðbundnu mörk. Þetta gerðist með tvennum lögum sem sett voru á 9. áratug 20. aldar. Fyrst voru það ný sveitarstjórnarlög (nr. 8/1986) sem leystu af hólmi eldri lög um sveitarstjórnir frá 1872, en í þeim var kveðið á um að sýslunefndirnar yrðu lagðar niður og verkefni þeirra færð til sveitarfélaganna sjálfra og sérstakra héraðsnefnda (sem oftast ná yfir stærri svæði en gömlu sýslurnar) sem kaupstaðirnir gætu líka átt hlut að.

Seinni lagabreytingin fólst í lögum um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði (nr. 92/1989, nú kölluð Lög um framkvæmdavald ríkisins í héraði) en í þeim var hlutverk sýslumanna endurskilgreint, embætti bæjarfógeta í kaupstöðum lögð niður og dómsvaldið fært frá þessum embættum til nýrra héraðsdómstóla. Í lögunum var Íslandi skipt upp í 25 umdæmi sýslumanna sem að miðuðust að litlu leyti við hina gömlu sýsluskiptingu landsins. Áhrif þessara lagabreytinga voru þau að nú hafa öll sveitarfélög landsins sömu réttarstöðu, hvort sem þau voru áður flokkuð sem hreppur, bær eða kaupstaður og sýslurnar eru ekki lengur til í lagalegum skilningi sem stjórnsýslulegar einingar.

Sýslurnar

Sýslur og kaupsstaðir Íslands, sýslurnar eru 23 talsins og auk þeirra eru 24 kaupstaðir

Sýslurnar eru 23 talsins.

Nafn Stærð (km²)[1]
Árnessýsla 7.932
Austur-Barðastrandarsýsla 1.074
Austur-Húnavatnssýsla 4.295
Austur-Skaftafellssýsla 3.041
Borgarfjarðarsýsla 1.786
Dalasýsla 2.078
Eyjafjarðarsýsla 4.089
Gullbringusýsla 1.216
Kjósarsýsla 664
Mýrasýsla 3.092
Norður-Ísafjarðarsýsla 1.958
Norður-Múlasýsla 10.568
Norður-Þingeyjarsýsla 5.393
Rangárvallasýsla 7.365
Skagafjarðarsýsla 5.040
Snæfells- og Hnappadalssýsla 2.163
Strandasýsla 3.465
Suður-Múlasýsla 3.970
Suður-Þingeyjarsýsla 11.134
Vestur-Barðastrandarsýsla 1.519
Vestur-Húnavatnssýsla 2.663
Vestur-Ísafjarðarsýsla 1.221
Vestur-Skaftafellssýsla 5.663

Kaupstaðir

Auk sýslnanna voru 24 sjálfstæðir bæir, kaupstaðir.

Nafn Kaupstaðarréttindi
Akranes 1942
Akureyri 1786 (missti þau 1836, fékk aftur 1862)
Bolungarvík 1974
Dalvík 1974
Eskifjörður 1786 (missti þau en endurheimti 1974)
Garðabær 1975
Grindavík 1974
Hafnarfjörður 1908
Húsavík 1950
Ísafjörður 1786 (missti þau en endurheimti 1866)
Keflavík 1949
Kópavogur 1955
Neskaupstaður 1929
Njarðvík 1975
Ólafsfjörður 1945
Ólafsvík 1983
Reykjavík 1786
Sauðárkrókur 1947
Selfoss 1978
Seltjarnarnes 1974
Seyðisfjörður 1895
Siglufjörður 1918
Vestmannaeyjar 1786 (missti þau en endurheimti 1918)

Grundarfjörður (fékk kaupstaðarréttindi 1786 en missti þau og endurheimti ekki aftur)

Neðanmálsgreinar

  1. „Kvasir - Rof í sýslum“. Sótt 20. febrúar 2008.

Tenglar