„Byrkningar“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
smá hreingerning
Lína 1: Lína 1:
'''Byrkningar''' ([[fræðiheiti]]: ''Pteridophyta'') er hópur [[Planta|plantna]] eins og [[burknar]], [[jafnar]] og [[elftingar]], ásamt [[tungljurtir|tungljurtum]] og [[álftalaukar|álftalaukum]]. Á [[Ísland]]i vaxa um 40 [[Tegund (líffræði)|tegundir]] af byrkningum þar af um 23 tegundir burkna.
{{hreingerning}}
Til byrkninga (Pteridophyta) teljast plöntur eins og burknar, jafnar og elftingar, ásamt tungljurtum og álftalaukum. Hér á landi vaxa um 40 tegundir af byrkningum þar af um 23 tegundir burkna.


== Flokkun ==
Áberandi tegundir í íslenskri flóru eru meðal annars klóelfting (Equisetum arvense) sem vex víða og í margs konar gróðurlendi, ekki síst í námunda við bæi. Önnur jurt af ætt byrkninga er tófugrasið (Cystopteris fragilis). Það er að öllum líkindum algengasti burkni landsins og er kjörbúsvæði þess urð og klettar um allt land. Tófugrasið verður 5-30 cm á hæð.
Byrkningar eru afar frumstæður hópur plantna og telja fræðimenn að þeir hafi verið fyrsti hópur jurta til að verða ráðandi landplöntur á jörðinni, fyrir rúmum 400 milljónum ára síðan, nánar tiltekið á [[Sílúrtímabilið|sílúrtímanum]]. Fyrir 280-300 milljónum ára voru 20 - 40 metra háir byrkningaskógar algengir og útbreiddir. En gullöld byrkninganna fjaraði út samfara miklum loftslagsbreytingum sem urðu á [[Permtímabilið|permtímabilinu]] fyrir um 250 milljón árum. Þá varð veðurfar kaldara og þurrara og nýr hópur jurta, blómplöntur (fræplöntur), nánar tiltekið berfrævingar svo sem barrtré, kom fram og tók við af byrkningum sem ráðandi jurtahópur á jörðinni.


== Æxlun ==
Byrkningar eru afar frumstæður hópur plantna og telja fræðimenn að þeir hafi verið fyrsti hópur jurta til að verða ráðandi landplöntur á jörðinni, fyrir rúmum 400 milljónum ára síðan, nánar tiltekið á sílúrtímanum (lesa má um þróun lífs á þessum tíma í svari sama höfundar við spurningunni Hvernig þróaðist líf á fornlífsöld?). Fyrir 280-300 milljónum ára voru 20-40 metra háir byrkningaskógar algengir og útbreiddir. En gullöld byrkninganna fjaraði út samfara miklum loftslagsbreytingum sem urðu á permtímabilinu fyrir um 250 milljón árum. Þá varð veðurfar kaldara og þurrara og nýr hópur jurta, blómplöntur (fræplöntur), nánar tiltekið berfrævingar svo sem barrtré, kom fram og tók við af byrkningum sem ráðandi jurtahópur á jörðinni.
Byrkningar bera ekki fræ líkt og blómplöntur, heldur mynda þeir [[gró]]. Mest áberandi hluti byrkningna er nefndur gróliður og þar myndast gróin. Þau eru síðan losuð út og vaxa upp sem kynliðir, sem er önnur birtingarmynd byrkninga. Kynliðurinn er langoftast mjög smár og lítt áberandi, ólíkt gróliðnum. Í kynliðnum myndast sáð- og eggfrumur, þau losna út og mynda saman okfrumu sem síðar á eftir að vaxa upp sem gróliður.


== Algengar tegundir byrkninga á Íslandi ==
Mosajafni (Selaginella selaginoides) er algengur um allt land og vex í margs konar þurrlendi
Áberandi tegundir í íslenskri flóru eru meðal annars [[klóelfting]] sem vex víða og í margs konar gróðurlendi, ekki síst í námunda við bæi. Önnur jurt af ætt byrkninga er [[Tófugras|tófugras]]ið. Það er að öllum líkindum algengasti burkni landsins og er kjörbúsvæði þess urð og klettar um allt land. Tófugrasið verður 530 cm á hæð. [[Mosajafni]] er algengur um allt land og vex í margs konar þurrlendi.


[[Flokkur:Plöntur]]
Byrkningar bera ekki fræ líkt og blómplöntur, heldur mynda þeir gró. Mest áberandi hluti byrkningna er nefndur gróliður og þar myndast gróin. Þau eru síðan losuð út og vaxa upp sem kynliðir, sem er önnur birtingarmynd byrkninga. Kynliðurinn er langoftast mjög smár og lítt áberandi, ólíkt gróliðnum. Í kynliðnum myndast sáð- og eggfrumur, þau losna út og mynda saman okfrumu sem síðar á eftir að vaxa upp sem gróliður.
[[Flokkur:Byrkningar]]

Útgáfa síðunnar 17. október 2013 kl. 15:16

Byrkningar (fræðiheiti: Pteridophyta) er hópur plantna eins og burknar, jafnar og elftingar, ásamt tungljurtum og álftalaukum. Á Íslandi vaxa um 40 tegundir af byrkningum þar af um 23 tegundir burkna.

Flokkun

Byrkningar eru afar frumstæður hópur plantna og telja fræðimenn að þeir hafi verið fyrsti hópur jurta til að verða ráðandi landplöntur á jörðinni, fyrir rúmum 400 milljónum ára síðan, nánar tiltekið á sílúrtímanum. Fyrir 280-300 milljónum ára voru 20 - 40 metra háir byrkningaskógar algengir og útbreiddir. En gullöld byrkninganna fjaraði út samfara miklum loftslagsbreytingum sem urðu á permtímabilinu fyrir um 250 milljón árum. Þá varð veðurfar kaldara og þurrara og nýr hópur jurta, blómplöntur (fræplöntur), nánar tiltekið berfrævingar svo sem barrtré, kom fram og tók við af byrkningum sem ráðandi jurtahópur á jörðinni.

Æxlun

Byrkningar bera ekki fræ líkt og blómplöntur, heldur mynda þeir gró. Mest áberandi hluti byrkningna er nefndur gróliður og þar myndast gróin. Þau eru síðan losuð út og vaxa upp sem kynliðir, sem er önnur birtingarmynd byrkninga. Kynliðurinn er langoftast mjög smár og lítt áberandi, ólíkt gróliðnum. Í kynliðnum myndast sáð- og eggfrumur, þau losna út og mynda saman okfrumu sem síðar á eftir að vaxa upp sem gróliður.

Algengar tegundir byrkninga á Íslandi

Áberandi tegundir í íslenskri flóru eru meðal annars klóelfting sem vex víða og í margs konar gróðurlendi, ekki síst í námunda við bæi. Önnur jurt af ætt byrkninga er tófugrasið. Það er að öllum líkindum algengasti burkni landsins og er kjörbúsvæði þess urð og klettar um allt land. Tófugrasið verður 5 — 30 cm á hæð. Mosajafni er algengur um allt land og vex í margs konar þurrlendi.