„Danmörk“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 46.22.99.225 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Moi
Ekkert breytingarágrip
Lína 81: Lína 81:


{{Tengill GG|ar}}
{{Tengill GG|ar}}
danmörk er líka ömurlegt að búa í og liktar eins og skútur.og danar tala eins og þroskaheftar endur. Dæmi: kgkfkskfdjgjskrir

Útgáfa síðunnar 24. apríl 2013 kl. 09:14

Kongeriget Danmark
Fáni Danmerkur Skjaldarmerki Danmerkur
Fáni Skjaldarmerki
Kjörorð:
Guds hjælp, folkets kærlighed, Danmarks styrke (kjörorð drottningar)
Þjóðsöngur:
Der er et yndigt land
Staðsetning Danmerkur
Höfuðborg Kaupmannahöfn
Opinbert tungumál Danska
Stjórnarfar Þingbundin konungsstjórn

Drottning
Forsætisráðherra
Margrét II
Helle Thorning-Schmidt
Stofnun forsöguleg
Evrópusambandsaðild 1. janúar 1973
Flatarmál
 • Samtals
 • Vatn (%)
134. sæti
43.094 km²
1,6
Mannfjöldi
 • Samtals (2008)
 • Þéttleiki byggðar
109. sæti
5.475.791
129,16/km²
VLF (KMJ) áætl. 2005
 • Samtals 187.900 millj. dala (27. sæti)
 • Á mann 34.740 dalir (6. sæti)
Gjaldmiðill Dönsk króna (kr) (DKK)
Tímabelti UTC+1 (UTC+2 á sumrin)
Þjóðarlén .dk
Landsnúmer +45

Danmörk (danska: Danmark; framburður) er land í Evrópu sem ásamt Grænlandi og Færeyjum myndar Konungsríkið Danmörk.

Danmörk samanstendur af Jótlandsskaga og 443 eyjum en af þeim eru 72 (2007) byggðar. Landið liggur að sjó að vestan, norðan og austan. Að vestan er Norðursjór, Skagerrak og Kattegat að norðvestan og norðaustan og Eystrasalt að austan, en að sunnan á Danmörk landamæri að Þýskalandi við suðurenda Jótlands.

Jótland er skagi sem gengur til norðurs út úr Evrópuskaganum. Það er stærsti hluti Danmerkur. Auk Jótlandsskagans er mikill fjöldi byggðra eyja sem eru í Eystrasalti. Stærstar eru Sjáland og Fjón. Helstu borgir eru Kaupmannahöfn á Sjálandi; Óðinsvé á Fjóni; Árósar, Álaborg, Horsens og Esbjerg á Jótlandi.

Danmörk var áður mun víðáttumeira ríki en það er í dag. Bæði átti það miklar lendur austan Eyrarsunds, Skán, Halland og Bleiking og einnig bæði héruðin Slésvík og Holtsetaland og náðu landamærin suður fyrir Hamborg þegar veldið var sem mest.

Danska konungsættin er elsta ríkjandi konungsætt í heimi. Á nítjándu öld gekk Noregur úr konungssambandi við Danmörku og var þá um tíma undir sænska konunginum. Á 20. öld fékk svo Ísland sjálfstæði frá Dönum, en Færeyjar og Grænland eru enn í konungssambandi við Danmörku þó að bæði löndin hafi fengið heimastjórn.

Fótbolti er lang vinsælasta íþróttin í Danmörku.[1]

Saga

Orðsifjar

Jalangurssteinninn

Mikið er deilt um orðsifjar „Danmerkur“, sambandið milli Dana og Danmerkur og sameiningu Danmerkur í eina þjóð. Deilurnar snúast um forskeytið „Dan“ og hvort það eigi við ættflokkinn Danir eða konunginn Dan, og merkingu viðskeytisins „-mörk“. Oftast er forskeytið talið eiga rætur að rekja til orðs sem þýðir „flatt land“, tengt þýska orðinu Tenne „þreskigólf“, enska den „ hellir“ og sanskrít dhánuṣ- (धनुस्; „ eyðimörk“). Viðskeytið „-mörk“ er talið eiga við skóga í Suður-Slésvík, kannski svipað nöfnunum Finnmörk, Heiðmörk, Þelamörk og Þéttmerski. Í fornnorrænu var nafnið stafað Danmǫrk.

Fyrsta þekkta notkun orðins „Danmörk“ er á Jalangurssteininum, sem eru rúnasteinar taldir hafa verið settir upp af Gormi gamla (um árið 955) og Haraldi blátönn (um árið 965). Orðið „Danmörk“ er notað á báðum steinunum, í þolfalli ᛏᛅᚾᛘᛅᚢᚱᚴ „tanmaurk“ ([danmɒrk]) á stóra steininum og í eignarfalli „tanmarkar“ ([danmarkaɽ]) á litla steininum. Íbúar Danmerkur eru kallaðir „tani“ ([danɪ]) eða „Danir“ á steinunum.

Fornsaga

Búið hefur verið í Danmörku síðan um það bil 12.500 f.Kr. og eru sannindamerki um landbúnað frá 3600 f.Kr. Bronsöldin í Danmörku var frá 1800–600 f.Kr. og þá voru margir haugar orpnir. Í þeim hafa fundist lúðrar og Sólvagninn. Fyrstu Danir komu til landsins á rómversku járnöld (1–400 e.Kr.). Þá var verslun milli Rómaveldisins og ættflokka í Danmörku og rómverskir peningar hafa fundist þar. Ennfremur finnast sannindamerki um áhrif frá Keltum, meðal annars Gundestrup-potturinn.

Víkingaöld

Frá 8. öld til 11. aldar voru Danir meðal þeirra sem þekktir voru sem Víkingar. Víkingar námu Ísland á 9. öld með viðkomu í Færeyjum. Frá Íslandi sigldu þeir til Grænlands og þaðan til Vínlands (líklega Nýfundnalands) og settust þar að. Víkingar voru snillingar í skipasmíðum og gerðu árásir á Bretlandi og Frakklandi. Þeir voru líka mjög lagnir í verslun og viðskiptum og sigldu siglingaleiðir frá Grænlandi til Konstantínusarborgar um rússneskar ár. Danskir víkingar voru mjög virkir á Bretlandi, Írlandi og í Frakklandi og settust að í sumum hlutum Englands og náðu þar völdum (þ.e. Danalög).

Tilvísanir

  1. Body, culture and sport (2003) Utanríkisráðuneyti Danmerkur

Tenglar

Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill GG danmörk er líka ömurlegt að búa í og liktar eins og skútur.og danar tala eins og þroskaheftar endur. Dæmi: kgkfkskfdjgjskrir