„Kalsín“: Munur á milli breytinga
m r2.7.3) (Vélmenni: Færi it:Calcio (elemento) yfir í it:Calcio (elemento chimico) |
|||
Lína 40: | Lína 40: | ||
[[Flokkur:Frumefni]] |
[[Flokkur:Frumefni]] |
||
[[Flokkur:Jarðalkalímálmar]] |
[[Flokkur:Jarðalkalímálmar]] |
||
[[af:Kalsium]] |
|||
[[am:ካልሲየም]] |
|||
[[an:Calcio]] |
|||
[[ar:كالسيوم]] |
|||
[[ast:Calciu]] |
|||
[[az:Kalsium]] |
|||
[[ba:Кальций]] |
|||
[[be:Кальцый]] |
|||
[[be-x-old:Вапень]] |
|||
[[bg:Калций]] |
|||
[[bn:ক্যালসিয়াম]] |
|||
[[br:Kalsiom]] |
|||
[[bs:Kalcij]] |
|||
[[ca:Calci]] |
|||
[[ceb:Kalsiyum]] |
|||
[[chr:ᎪᎳ ᏗᏝᏂᎪᎯᏍᏗᏍᎩ]] |
|||
[[ckb:کەلسیۆم]] |
|||
[[co:Calciu]] |
|||
[[cs:Vápník]] |
|||
[[cv:Кальци]] |
|||
[[cy:Calsiwm]] |
|||
[[da:Calcium]] |
|||
[[de:Calcium]] |
|||
[[dv:ކެލްސިއަމް]] |
|||
[[el:Ασβέστιο]] |
|||
[[en:Calcium]] |
|||
[[eo:Kalcio]] |
|||
[[es:Calcio]] |
|||
[[et:Kaltsium]] |
|||
[[eu:Kaltzio]] |
|||
[[fa:کلسیم]] |
|||
[[fi:Kalsium]] |
|||
[[fr:Calcium]] |
|||
[[frr:Kaltsium]] |
|||
[[fur:Calci]] |
|||
[[ga:Cailciam]] |
|||
[[gl:Calcio]] |
|||
[[gv:Kelkium]] |
|||
[[hak:Koi]] |
|||
[[haw:Kalipuna]] |
|||
[[he:סידן]] |
|||
[[hi:कैल्शियम]] |
|||
[[hif:Calcium]] |
|||
[[hr:Kalcij]] |
|||
[[ht:Kalsyòm]] |
|||
[[hu:Kalcium]] |
|||
[[hy:Կալցիում]] |
|||
[[ia:Calcium]] |
|||
[[id:Kalsium]] |
|||
[[io:Kalcio]] |
|||
[[it:Calcio (elemento chimico)]] |
|||
[[ja:カルシウム]] |
|||
[[jbo:bogjinme]] |
|||
[[jv:Kalsium]] |
|||
[[ka:კალციუმი]] |
|||
[[kk:Кальций]] |
|||
[[kn:ಕ್ಯಾಲ್ಶಿಯಮ್]] |
|||
[[ko:칼슘]] |
|||
[[ku:Kalsiyûm]] |
|||
[[kv:Кальций]] |
|||
[[la:Calcium]] |
|||
[[lb:Kalzium]] |
|||
[[lij:Cäso (metallo)]] |
|||
[[lt:Kalcis]] |
|||
[[lv:Kalcijs]] |
|||
[[mi:Konupūmā]] |
|||
[[mk:Калциум]] |
|||
[[ml:കാൽസ്യം]] |
|||
[[mn:Кальци]] |
|||
[[mr:कॅल्शियम]] |
|||
[[mrj:Кальций]] |
|||
[[ms:Kalsium]] |
|||
[[my:ကယ်လဆီယမ်]] |
|||
[[nah:Tenextepoztli]] |
|||
[[nds:Calcium]] |
|||
[[ne:क्याल्सियम]] |
|||
[[nl:Calcium]] |
|||
[[nn:Kalsium]] |
|||
[[no:Kalsium]] |
|||
[[nv:Káálsiiyin]] |
|||
[[oc:Calci]] |
|||
[[pa:ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ]] |
|||
[[pl:Wapń]] |
|||
[[pms:Càuss (element)]] |
|||
[[pnb:کیلشیم]] |
|||
[[pt:Cálcio]] |
|||
[[qu:Isku q'illay]] |
|||
[[ro:Calciu]] |
|||
[[ru:Кальций]] |
|||
[[sah:Калсиум]] |
|||
[[scn:Calciu (mitallu)]] |
|||
[[sh:Kalcij]] |
|||
[[si:කැල්සියම්]] |
|||
[[simple:Calcium]] |
|||
[[sk:Vápnik]] |
|||
[[sl:Kalcij]] |
|||
[[sq:Kalciumi]] |
|||
[[sr:Калцијум]] |
|||
[[stq:Calcium]] |
|||
[[su:Kalsium]] |
|||
[[sv:Kalcium]] |
|||
[[sw:Kalisi]] |
|||
[[ta:கல்சியம்]] |
|||
[[te:కాల్షియమ్]] |
|||
[[tg:Калсий]] |
|||
[[th:แคลเซียม]] |
|||
[[tl:Kalsiyo]] |
|||
[[tr:Kalsiyum]] |
|||
[[ug:كالتىسىي]] |
|||
[[uk:Кальцій]] |
|||
[[ur:جمصر]] |
|||
[[uz:Kalsiy]] |
|||
[[vep:Kal'cii]] |
|||
[[vi:Canxi]] |
|||
[[war:Calsyo]] |
|||
[[xal:Калцион]] |
|||
[[yi:קאלציום]] |
|||
[[yo:Calcium]] |
|||
[[zh:钙]] |
|||
[[zh-min-nan:Ca (goân-sò͘)]] |
|||
[[zh-yue:鈣]] |
Útgáfa síðunnar 7. mars 2013 kl. 20:20
Magnesín | |||||||||||||||||||||||||
Kalín | Kalsín | Skandín | |||||||||||||||||||||||
Strontín | |||||||||||||||||||||||||
|
Kalsín eða kalsíum (úr latínu: calcis, „kalk“) er frumefni með efnatáknið Ca og er númer 20 í lotukerfinu. Kalsín er mjúkur grár jarðalkalímálmur sem að er notaður sem afoxari í útdrætti á þóríni, sirkoni og úrani. Þetta er einnig fimmta algengasta frumefnið í skorpu jarðar. Það er líka fimmta algengasta uppleysta jónin í sjó á eftir natríni, klóríði, magnesíni og súlfati.
Vegna þess hversu hvarfgjarnt kalsín er finnst það ekki hreint í náttúrunni. Það er algengast í steinefnum eins og kalsíti, dólómíti og gifsi. Kalk sem er eitt form kalksteins er aðallega myndað úr kalsíti. Kalsín er nauðsynlegt lífverum þá sérstaklega í lífeðlisfræði fruma. Kalsín er uppistaðan í beinum og er því algengasti málmurinn í mörgum dýrum.
Einkenni
Kalsín er hvarfgjarn, silfurlitaður málmur sem oxast auðveldlega í snertingu við loft og myndar þá gráhvíta oxíð- og nítríðhúð. Það er mjúkur málmur, en þó ekki eins mjúkt og t.d. blý.
Notkun
- Sem afoxari við hreinsun annarra málma
- Sem hjálparefni við gerð málmblanda
- Sem bætiefni í ostagerð þar sem það hefur áhrif á virkni ostahleypis
- Kalsíumkarbónat (krít) er notað sem íblöndunarefni við sementsgerð
- Kalsíumarsenat er notað í skordýraeitur.
- Kalsíumklóríð er notað til að rykbinda og íshreinsa vegi.
- Kalsíumfosfíð er notað í flugelda.
Efnahvörf
Í snertingu við vatn myndar kalsín hýdroxíð (kalkvatn). Hvarfið er mjög útvermið og þess vegna getur kviknað í því vetni sem myndast. Kalsín hvarfast við vatn samkvæmt efnajöfnunni:
- Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2