„Gyðingar“: Munur á milli breytinga
m r2.7.3) (Vélmenni: Fjarlægi diq:Cıhud |
|||
Lína 16: | Lína 16: | ||
[[Flokkur:Gyðingdómur]] |
[[Flokkur:Gyðingdómur]] |
||
[[af:Jode]] |
|||
[[an:Chodigos]] |
|||
[[ar:يهود]] |
|||
[[arc:ܝܗܘܕܝܐ]] |
|||
[[av:ЖугьутӀал]] |
|||
[[az:Yəhudilər]] |
|||
[[bat-smg:Žīdā]] |
|||
[[be:Яўрэі]] |
|||
[[be-x-old:Габрэі]] |
|||
[[bg:Евреи]] |
|||
[[bn:ইহুদি]] |
|||
[[bs:Jevreji]] |
|||
[[ca:Jueus]] |
|||
[[ceb:Hudiyo]] |
|||
[[ckb:جوو]] |
|||
[[cs:Židé]] |
|||
[[cy:Iddewon]] |
|||
[[da:Jøde]] |
|||
[[de:Juden]] |
|||
[[el:Εβραίοι]] |
|||
[[en:Jews]] |
|||
[[eo:Judoj]] |
|||
[[es:Pueblo judío]] |
|||
[[et:Juudid]] |
|||
[[eu:Judu]] |
|||
[[fa:قوم یهود]] |
|||
[[fi:Juutalaiset]] |
|||
[[fo:Jødar]] |
|||
[[fr:Juifs]] |
|||
[[fy:Joaden]] |
|||
[[gag:Çıfıtlar]] |
|||
[[he:יהודים]] |
|||
[[hi:यहूदी]] |
|||
[[hr:Židovi]] |
|||
[[hu:Zsidók]] |
|||
[[hy:Հրեաներ]] |
|||
[[ia:Judeo]] |
|||
[[id:Yahudi]] |
|||
[[ig:Jew]] |
|||
[[io:Judo]] |
|||
[[it:Ebrei]] |
|||
[[ja:ユダヤ人]] |
|||
[[jv:Yahudi]] |
|||
[[ka:ებრაელები]] |
|||
[[kg:Bayuda]] |
|||
[[kk:Еврейлер]] |
|||
[[kn:ಯೆಹೂದ್ಯ]] |
|||
[[ko:유대인]] |
|||
[[la:Populus Iudaicus]] |
|||
[[lad:Pueblo djudio]] |
|||
[[lez:Чувудар]] |
|||
[[lt:Žydai]] |
|||
[[lv:Ebreji]] |
|||
[[mg:Jiosy]] |
|||
[[mk:Евреи]] |
|||
[[mr:ज्यू लोक]] |
|||
[[ms:Orang Yahudi]] |
|||
[[nds:Joden]] |
|||
[[nds-nl:Jeuden]] |
|||
[[nl:Joden]] |
|||
[[nn:Jødar]] |
|||
[[no:Jøder]] |
|||
[[nrm:Juis]] |
|||
[[oc:Josieus]] |
|||
[[os:Дзуттаг адæм]] |
|||
[[pa:ਯਹੂਦੀ]] |
|||
[[pih:Jua]] |
|||
[[pl:Żydzi]] |
|||
[[pnb:یہودی]] |
|||
[[pt:Judeu]] |
|||
[[ro:Evrei]] |
|||
[[ru:Евреи]] |
|||
[[sah:Дьэбэриэйдэр]] |
|||
[[scn:Ebbreu]] |
|||
[[sco:Jews]] |
|||
[[sh:Jevreji]] |
|||
[[si:යුදෙවුවෝ]] |
|||
[[simple:Jew]] |
|||
[[sk:Židia (etnikum)]] |
|||
[[sl:Judje]] |
|||
[[sn:Judah (vana vaIsrael)]] |
|||
[[sr:Јевреји]] |
|||
[[sv:Judar]] |
|||
[[ta:யூதர்]] |
|||
[[th:ชาวยิว]] |
|||
[[tl:Mga Hudyo]] |
|||
[[tr:Yahudiler]] |
|||
[[tt:Яһүдләр]] |
|||
[[ug:يەھۇدىلار]] |
|||
[[uk:Євреї]] |
|||
[[ur:یہودی]] |
|||
[[vi:Người Do Thái]] |
|||
[[yi:ייד]] |
|||
[[zh:犹太人]] |
Útgáfa síðunnar 7. mars 2013 kl. 20:17
Gyðingar eru þjóð, menningarhópur og trúarlegur söfnuður sem á rætur að rekja til Hebrea í Austurlöndum nær til forna. Menningarheimur Gyðinga, þjóðarvitund þeirra og trú eru tengd nánum böndum. Zíonismi á djúpar rætur í gyðingdómi. Fólk sem gengist hefur gyðingdómi á hönd, það er að segja trúskiptingar, er jafnrétthátt öðrum Gyðingum innan söfnuðanna og hefur stundum í sögu Gyðinga myndað meirihluta þjóðarinnar. Algengast er nú á dögum að fólk fæðist inn í gyðingdóm, enda eru ströng skilyrði fyrir því að taka trúna. Gyðingar eru minnihlutahópur í öllum löndum fyrir utan Ísrael. Þeir hafa verið ofsóttir í aldanna rás og náðu þær ofsóknir hámarki með helförinnni. Fyrir stofnun Ísraelsríkis árið 1948 höfðu Gyðingar í tvígang átt eigið ríki. Sökum flókinna tengsla þjóðarvitundar, trúar og ætternis er vandkvæðum bundið að kasta tölu á Gyðinga sem þjóð en áætlaður fjöldi Gyðinga í dag er á milli 12 og 15 milljónir, þar af búa flestir í Bandaríkjunum og Ísrael.
Gyðingar og Gyðingdómur
Fram til átjándu aldar féllu hugtökin Gyðingur og Gyðingdómur nánast alveg saman. Með tilkomu gyðinglegrar upplýsingar, Haskala, varð róttæk breyting á sjálfsmynd margra Gyðinga og litu þeir eftirleiðis á sig sem hluta þjóðarinnar án þess að vera iðkendur gyðinglegrar trúar eða fylgismenn hefða hennar.