„Sturlunga saga“: Munur á milli breytinga
Gilwellian (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 2: | Lína 2: | ||
'''Sturlunga''' eða '''Sturlunga saga''' er [[Ísland|íslenskt]] fornrit sem greinir frá valdabaráttu höfðingjaætta, sókn konungsvalds og kirkju og endalokum [[Þjóðveldisöld|þjóðveldis]]. Sturlunga dregur nafn sitt af ætt [[Sturlungar|Sturlunga]], en svo voru afkomendur [[Hvamm-Sturla|Sturlu Þórðarsonar]] í [[Hvammur í Dölum|Hvammi í Dölum]] nefndir. Hún er mikilvæg heimild um [[Saga Íslands|sögulega viðburði á Íslandi]] og veitir innsýn í hugmyndaheim og lífsskoðun Íslendinga á [[13. öld]]. Hún er rituð af ýmsum höfundum en þekktastur er [[Sturla Þórðarson]] (1214 – 1284) og er hann talinn hafa lagt mest af mörkum til ritsins. |
'''Sturlunga''' eða '''Sturlunga saga''' er [[Ísland|íslenskt]] fornrit sem greinir frá valdabaráttu höfðingjaætta, sókn konungsvalds og kirkju og endalokum [[Þjóðveldisöld|þjóðveldis]]. Sturlunga dregur nafn sitt af ætt [[Sturlungar|Sturlunga]], en svo voru afkomendur [[Hvamm-Sturla|Sturlu Þórðarsonar]] í [[Hvammur í Dölum|Hvammi í Dölum]] nefndir. Hún er mikilvæg heimild um [[Saga Íslands|sögulega viðburði á Íslandi]] og veitir innsýn í hugmyndaheim og lífsskoðun Íslendinga á [[13. öld]]. Hún er rituð af ýmsum höfundum en þekktastur er [[Sturla Þórðarson]] (1214 – 1284) og er hann talinn hafa lagt mest af mörkum til ritsins. |
||
== Efni Sturlungu == |
|||
Sturlunga segir frá lífi Íslendinga á Íslandi og voru frásagnir hennar ritaðar á [[13. öld]] líkt og [[Íslendingasögur]]. En það sem greinir Sturlungu frá Íslendingasögunum er sú staðreynd að sögurnar greina frá löngu liðnum atburðum, sem flestir gerðust á [[9. öld|9.]] og [[10. öld]] en Sturlunga saga skýrir frá atburðum á [[12. öld|12.]] og [[13. öld]]. Íslendingasögur fjalla um atburði úr fortíð en Sturlunga er að nokkru samtímaheimild og segir frá atburðum úr samtíð höfunda. Höfundar Sturlungu byggja frásögnina á eigin reynslu eða á ferskum [[munnmæli|munnmælum]] um atburðina. |
Sturlunga segir frá lífi Íslendinga á Íslandi og voru frásagnir hennar ritaðar á [[13. öld]] líkt og [[Íslendingasögur]]. En það sem greinir Sturlungu frá Íslendingasögunum er sú staðreynd að sögurnar greina frá löngu liðnum atburðum, sem flestir gerðust á [[9. öld|9.]] og [[10. öld]] en Sturlunga saga skýrir frá atburðum á [[12. öld|12.]] og [[13. öld]]. Íslendingasögur fjalla um atburði úr fortíð en Sturlunga er að nokkru samtímaheimild og segir frá atburðum úr samtíð höfunda. Höfundar Sturlungu byggja frásögnina á eigin reynslu eða á ferskum [[munnmæli|munnmælum]] um atburðina. |
||
| Lína 10: | Lína 11: | ||
Helstu sögur í Sturlungu eru Íslendinga saga eftir Sturlu Þórðarson, Þorgils saga og Hafliða, Prestssaga [[Guðmundur Arason (biskup)|Guðmundar Arasonar]], [[Þórður kakali|Þórðar saga kakala]], [[Þorgils skarði|Þorgils saga skarða]] og [[Svínafell í Öræfum|Svínfellinga saga]]. Enn fremur eru þar Sturlu saga, [[Geirmundur heljarskinn|Geirmundar þáttur heljarskinns]], [[Guðmundur dýri|Guðmundar saga dýra]] og [[Hrafn Sveinbjarnarson|Hrafns saga Sveinbjarnarsonar]]. |
Helstu sögur í Sturlungu eru Íslendinga saga eftir Sturlu Þórðarson, Þorgils saga og Hafliða, Prestssaga [[Guðmundur Arason (biskup)|Guðmundar Arasonar]], [[Þórður kakali|Þórðar saga kakala]], [[Þorgils skarði|Þorgils saga skarða]] og [[Svínafell í Öræfum|Svínfellinga saga]]. Enn fremur eru þar Sturlu saga, [[Geirmundur heljarskinn|Geirmundar þáttur heljarskinns]], [[Guðmundur dýri|Guðmundar saga dýra]] og [[Hrafn Sveinbjarnarson|Hrafns saga Sveinbjarnarsonar]]. |
||
== Handrit == |
|||
Meginhandrit Sturlunga sögu eru tvö; Króksfjarðarbók og Reykjafjarðarbók, báðar frá 14. öld. Af Króksfjarðarbók eru varðveitt 110 blöð en talið er að þau hafi upphaflega verið 141. Af Reykjafjarðarbók eru varðveitt 30 blöð af áætluðum 180. Einnig eru til pappírshandrit runnin frá þessum skinnbókum þegar þær voru |
Meginhandrit Sturlunga sögu eru tvö; [[Króksfjarðarbók]] (AM 122 a fol) og [[Reykjafjarðarbók]] (Am 122 b fol), báðar frá [[14. öld]]. Af Króksfjarðarbók eru varðveitt 110 blöð en talið er að þau hafi upphaflega verið 141. Af Reykjafjarðarbók eru varðveitt 30 blöð af áætluðum 180. Einnig eru til pappírshandrit sem eru runnin frá þessum skinnbókum þegar þær voru heilar.<ref>Guðrún Nordal. ''To Dream or Not to Dream: A Question of Method''. http://www.dur.ac.uk/medieval.www/sagaconf/gudrun.htm</ref> |
||
== Heimildir == |
== Heimildir == |
||
Útgáfa síðunnar 24. janúar 2013 kl. 14:27
Sturlunga eða Sturlunga saga er íslenskt fornrit sem greinir frá valdabaráttu höfðingjaætta, sókn konungsvalds og kirkju og endalokum þjóðveldis. Sturlunga dregur nafn sitt af ætt Sturlunga, en svo voru afkomendur Sturlu Þórðarsonar í Hvammi í Dölum nefndir. Hún er mikilvæg heimild um sögulega viðburði á Íslandi og veitir innsýn í hugmyndaheim og lífsskoðun Íslendinga á 13. öld. Hún er rituð af ýmsum höfundum en þekktastur er Sturla Þórðarson (1214 – 1284) og er hann talinn hafa lagt mest af mörkum til ritsins.
Efni Sturlungu
Sturlunga segir frá lífi Íslendinga á Íslandi og voru frásagnir hennar ritaðar á 13. öld líkt og Íslendingasögur. En það sem greinir Sturlungu frá Íslendingasögunum er sú staðreynd að sögurnar greina frá löngu liðnum atburðum, sem flestir gerðust á 9. og 10. öld en Sturlunga saga skýrir frá atburðum á 12. og 13. öld. Íslendingasögur fjalla um atburði úr fortíð en Sturlunga er að nokkru samtímaheimild og segir frá atburðum úr samtíð höfunda. Höfundar Sturlungu byggja frásögnina á eigin reynslu eða á ferskum munnmælum um atburðina.
Sturlunga er safnrit og varðveitt sem ein samfelld saga í handritum. Þó er greinilegt að þannig hefur hún ekki orðið til í upphafi. Heitið Sturlunga saga er þekkt frá 17. öld en uppruni hennar er þessi: Á 13. öld voru ritaðar einstakar sögur og síðan var þeim steypt saman í eitt rit um aldamótin 1300. Sögurnar gerast á árunum 1117 – 1264. Almennt er talið að Þórður Narfason (d. 1308) lögmaður á Skarði á Skarðsströnd hafi safnað til verksins og ritstýrt því. Hver tilgangurinn var með samsetningu ritsins er ekki vitað. En þó má geta sér til eins og gert er í nýjustu bókmenntasögunni: „Honum hefur augljóslega verið í mun að halda til haga frásögnum af atburðum sem leiddu til þess að Íslendingar glötuðu forræði sínu í hendur Noregskonungi árið 1262.“[1]
Frásagnir Sturlungu eru fjölbreyttar að efni og framsetningu og þrátt fyrir töluverða ritstýringu við samsetningu heildarritsins er oftast auðvelt að greina sögurnar sundur. Tvenns konar hugmyndir hafa verið um hvernig gefa eigi Sturlungu út: Önnur er sú að gefa söguna út sem eina heild líkt og hún er varðveitt, og er nýjasta útgáfan á þann veg. Hin er sú að greina sögurnar að og prenta hverja sögu fyrir sig. Þannig er útgáfan frá 1946.
Helstu sögur í Sturlungu eru Íslendinga saga eftir Sturlu Þórðarson, Þorgils saga og Hafliða, Prestssaga Guðmundar Arasonar, Þórðar saga kakala, Þorgils saga skarða og Svínfellinga saga. Enn fremur eru þar Sturlu saga, Geirmundar þáttur heljarskinns, Guðmundar saga dýra og Hrafns saga Sveinbjarnarsonar.
Handrit
Meginhandrit Sturlunga sögu eru tvö; Króksfjarðarbók (AM 122 a fol) og Reykjafjarðarbók (Am 122 b fol), báðar frá 14. öld. Af Króksfjarðarbók eru varðveitt 110 blöð en talið er að þau hafi upphaflega verið 141. Af Reykjafjarðarbók eru varðveitt 30 blöð af áætluðum 180. Einnig eru til pappírshandrit sem eru runnin frá þessum skinnbókum þegar þær voru heilar.[2]
Heimildir
- ↑ Guðrún Nordal (1992). Íslensk bókmenntasaga. Mál og menning., bls. 313
- ↑ Guðrún Nordal. To Dream or Not to Dream: A Question of Method. http://www.dur.ac.uk/medieval.www/sagaconf/gudrun.htm