„Latneskt stafróf“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
MerlIwBot (spjall | framlög)
MerlIwBot (spjall | framlög)
Lína 145: Lína 145:
[[ur:لاطینی حروفِ تہجی]]
[[ur:لاطینی حروفِ تہجی]]
[[uz:Lotin Alifbosi]]
[[uz:Lotin Alifbosi]]
[[vep:Latinan kel']]
[[vep:Latinan kirjamišt]]
[[vi:Bảng chữ cái Latinh]]
[[vi:Bảng chữ cái Latinh]]
[[war:Linatin nga abakadahan]]
[[war:Linatin nga abakadahan]]

Útgáfa síðunnar 2. október 2012 kl. 18:03

Duenos-áletrunin, elsta dæmi af latneska stafrófinu.

Latneskt stafróf, eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt rómverskt stafróf, er algengasta stafróf sem notað er í heiminum. Í því eru 26 meginbókstafir, en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í Evrópu, Norður- Mið- og Suður-Ameríku, Afríku sunnan Sahara, og í Eyjaálfu.

Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafaröð:

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstaf í þessari röð:

A B C D E F Z H I K L M N O P Q R S T V X
a b c d e f z h i k l m n o p q r s t v x

Gríski bókstafurinn gamma varð að C í latnesku letri, en sá stafur táknaði bæði /g/ og /k/. Síðar var G notað til að tákna /g/ og C notað fyrir /k/. Bókstafurinn K var sjaldan notaður og jafngilti bókstafnum C. Einnig voru bókstafir Y og Z teknir í notkun í latnesku til að skrifa tökuorð úr grísku. Þegar leið fram á miðaldir innihélt latneska stafrófið eftirfarandi 23 bókstafi:

A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z

Voru þeir kallaðir:
ā [], bē [beː], cē [keː], dē [deː], ē [], ef [ɛf], gē [geː], hā [haː], ī [], kā [kaː], el [ɛl], em [ɛm], en [ɛn], ō [], pē [peː], qū [kuː], er [ɛr], es [ɛs], tē [teː], ū [], ex [ɛks], ī Graeca [iː 'graɪka], zēta ['zeːta]

Enn seinna á miðöldum var bókstafurinn W tekinn upp til að tákna hljóð frá germönskum tungumálum (upprunalega var W samansett úr tveimur V) sem voru ekki til í latínu.

Tengt efni