„Forngríska“: Munur á milli breytinga
AvocatoBot (spjall | framlög) m r2.7.1) (Vélmenni: Breyti: lij:Lengua grega antiga |
AvocatoBot (spjall | framlög) m r2.7.1) (Vélmenni: Bæti við: az:Qədim Yunan dili, lv:Sengrieķu valoda |
||
Lína 57: | Lína 57: | ||
[[ar:لغة إغريقية]] |
[[ar:لغة إغريقية]] |
||
[[arc:ܠܫܢܐ ܝܘܢܝܐ ܥܬܝܩܐ]] |
[[arc:ܠܫܢܐ ܝܘܢܝܐ ܥܬܝܩܐ]] |
||
[[az:Qədim Yunan dili]] |
|||
[[bar:Oidgriachisch]] |
[[bar:Oidgriachisch]] |
||
[[be:Старажытнагрэчаская мова]] |
[[be:Старажытнагрэчаская мова]] |
||
Lína 94: | Lína 95: | ||
[[lmo:Grech Antich]] |
[[lmo:Grech Antich]] |
||
[[lt:Senovės graikų kalba]] |
[[lt:Senovės graikų kalba]] |
||
[[lv:Sengrieķu valoda]] |
|||
[[mg:Fiteny grika taloha]] |
[[mg:Fiteny grika taloha]] |
||
[[mhr:Акрет грек йылме]] |
[[mhr:Акрет грек йылме]] |
Útgáfa síðunnar 14. maí 2012 kl. 06:52
Forngríska gríska | ||
---|---|---|
Málsvæði | Útdautt, breyttist í nýgrísku | |
Heimshluti | Við austanvert Miðjarðarhaf | |
Fjöldi málhafa | útdautt | |
Ætt | Indóevrópsk Gríska Forngríska | |
Tungumálakóðar | ||
ISO 639-2 | grc
| |
ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. |
Forngríska er það tímabil í grískri málsögu sem samsvarar klassískri fornöld. Tímabilinu má skipta gróflega í fjögur smærri tímabil: mýkenskan tíma, snemmgrískan tíma, klassískan tíma og síðklassískan tíma eða síðfornöld.
Gríska er indóevrópskt tungumál
Mállýskur
Gríska var farin að greinast í ólíkar mállýskur áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í Grikklandi en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:
- Miðgríska
- Vestur-gríska
- Norðvestur-gríska (öll afbrigði af dórísku og hugsanlega fornmakedónísku)
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar mýkenískri grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á Krít um 16.-11. öld f.Kr.; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.
Umtalsverð áhrif mállýskanna hver á aðra gera að verkum að erfitt er að vita með vissu hvernig tengslum er háttað á milli þeirra.
Eftir landvinninga Alexanders mikla á 4. öld f.Kr. varð til ný stöðluð mállýska sem er nefnd koine eða samgríska mállýskan, sem var að mestu leyti byggð á attísku en í afar einfölduðu formi og undir áhrifum frá ýmsum öðrum mállýskum.
Bókmenntamállýskur
Forngrískar bókmenntir voru einungis skrifaðar á nokkrum mállýskum. Elstu bókmenntir Grikkja eru Hómerskviður en þær voru samdar á tilbúinni mállýsku, sem er oftast nefnd „hómerísk“ gríska og er blanda af jónískri grísku og (í minna mæli) æólískri grísku auk nokkurra skáldlegra séreinkenna. Grískur kveðskapur var áfram saminn á æólísku (m.a. lesbísku) og jónísku, og síðar á attísku (harmleikir) en kórljóð voru þó ætíð höfð á dórísku. Bókmenntir á óbundnu máli voru samdar á jónísku og attísku. Sumir gamanleikir endurspegla aðrar mállýskur.
Frekari fróðleikur
- Buck, Carl Darling, The Greek Dialects (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
- Palmer, Leonard R., The Greek Language (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5