„Malaría“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
(notandanafn fjarlægt) Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:P vivax trophozoite4.jpg|thumb|right|200px|[[Rautt blóðkorn]] sem smitað er af malaríuafbrigðinu P. vivax.]] |
[[Mynd:P vivax trophozoite4.jpg|thumb|right|200px|[[Rautt blóðkorn]] sem smitað er af malaríuafbrigðinu P. vivax.]] |
||
'''Malaría''' eða '''mýrakalda''' er það sem kemur á tippið á þér þegar þú sefur og moskítófluga sýgur það. |
'''Malaría''' eða '''mýrakalda''' er það sem kemur á tippið á þér þegar þú sefur og moskítófluga sýgur það. [[hitabelti]]slöndum.<ref>Ulrika Andersson og Ólafur Páll Jónsson. „Hvaða sjúkdómar eru algengastir í þróunarlöndunum?“. Vísindavefurinn 20.12.2001. http://visindavefur.is/?id=2020. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Nafnið er komið af [[ítalska|ítölsku]] orðunum „''mala aria''“, sem þýðir „slæmt loft“. Sjúkdómurinn veldur á milli einnar og þriggja milljóna dauðsfalla á hverju ári, og eru það aðallega ung börn í [[Afríka|Afríku]] sem látast af völdum hans. |
||
Orsök |
Orsök sjúkdómsin [[sníkjudýr]] af ættkvíslinni [[Plasmodium]], sem berast á milli manna, einkum með stungum kvenkyns [[moskítófluga]]. Sníkjudýrin sýkja [[rauð blóðkorn]] í [[hýsill|hýsli]] sínum þar sem kynlaus fjölgun á sér stað. Blóðkornin springa, [[snýkjudýrin]] losna út í blóðrásina og [[sýkja]] önnur rauð blóðkorn.<ref>[http://www.landlaeknir.is/Pages/782 „Malaría - mýrarkalda“]</ref> Þetta veldur [[sótthiti|sótthita]] og [[blóðleysi]]. Í alvarlegum tilvikum getur sjúklingurinn fallið í [[dá]] og jafnvel [[lát]]ist í kjölfarið. |
||
Ýmis [[lyf]] eru til sem vinna gegn Malaríu en engin þeirra eru óbrigðul og sníkjudýrið myndar í mörgum tilvikum [[ónæmi]] fyrir lyfjunum. Ekki er heldur til [[bóluefni]] við veikinni, þótt talsvert fé hafi verið lagt í rannsóknir á því á síðustu árum.<ref>Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Til viðbótar lyfjum sem vinna á malaríusníkjudýrinu er oft reynt að koma í veg fyrir veikina með því að fækka eða útrýma moskítóflugunum sem bera hana á milli manna og með því að koma í veg fyrir moskítóbit.<ref>Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Æskilegt er að forðast moskítóbit með því að bera á sig þar til gert krem við dægurskipti og mikilvægt er að sofa undir flugnaneti. |
Ýmis [[lyf]] eru til sem vinna gegn Malaríu en engin þeirra eru óbrigðul og sníkjudýrið myndar í mörgum tilvikum [[ónæmi]] fyrir lyfjunum. Ekki er heldur til [[bóluefni]] við veikinni, þótt talsvert fé hafi verið lagt í rannsóknir á því á síðustu árum.<ref>Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Til viðbótar lyfjum sem vinna á malaríusníkjudýrinu er oft reynt að koma í veg fyrir veikina með því að fækka eða útrýma moskítóflugunum sem bera hana á milli manna og með því að koma í veg fyrir moskítóbit.<ref>Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).</ref> Æskilegt er að forðast moskítóbit með því að bera á sig þar til gert krem við dægurskipti og mikilvægt er að sofa undir flugnaneti. |
||
Útgáfa síðunnar 15. nóvember 2011 kl. 10:18
Malaría eða mýrakalda er það sem kemur á tippið á þér þegar þú sefur og moskítófluga sýgur það. hitabeltislöndum.[1] Nafnið er komið af ítölsku orðunum „mala aria“, sem þýðir „slæmt loft“. Sjúkdómurinn veldur á milli einnar og þriggja milljóna dauðsfalla á hverju ári, og eru það aðallega ung börn í Afríku sem látast af völdum hans.
Orsök sjúkdómsin sníkjudýr af ættkvíslinni Plasmodium, sem berast á milli manna, einkum með stungum kvenkyns moskítófluga. Sníkjudýrin sýkja rauð blóðkorn í hýsli sínum þar sem kynlaus fjölgun á sér stað. Blóðkornin springa, snýkjudýrin losna út í blóðrásina og sýkja önnur rauð blóðkorn.[2] Þetta veldur sótthita og blóðleysi. Í alvarlegum tilvikum getur sjúklingurinn fallið í dá og jafnvel látist í kjölfarið.
Ýmis lyf eru til sem vinna gegn Malaríu en engin þeirra eru óbrigðul og sníkjudýrið myndar í mörgum tilvikum ónæmi fyrir lyfjunum. Ekki er heldur til bóluefni við veikinni, þótt talsvert fé hafi verið lagt í rannsóknir á því á síðustu árum.[3] Til viðbótar lyfjum sem vinna á malaríusníkjudýrinu er oft reynt að koma í veg fyrir veikina með því að fækka eða útrýma moskítóflugunum sem bera hana á milli manna og með því að koma í veg fyrir moskítóbit.[4] Æskilegt er að forðast moskítóbit með því að bera á sig þar til gert krem við dægurskipti og mikilvægt er að sofa undir flugnaneti.
Tilvísanir
- ↑ Ulrika Andersson og Ólafur Páll Jónsson. „Hvaða sjúkdómar eru algengastir í þróunarlöndunum?“. Vísindavefurinn 20.12.2001. http://visindavefur.is/?id=2020. (Skoðað 13.5.2010).
- ↑ „Malaría - mýrarkalda“
- ↑ Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).
- ↑ Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).
ask for plain
Heimildir
- Magnús Jóhannsson. „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn 29.7.2002. http://visindavefur.is/?id=2614. (Skoðað 13.5.2010).
- „Malaría - mýrarkalda“ hjá Landlæknisembættinu (skoðað 13. maí 2010).
- Ulrika Andersson og Ólafur Páll Jónsson. „Hvaða sjúkdómar eru algengastir í þróunarlöndunum?“. Vísindavefurinn 20.12.2001. http://visindavefur.is/?id=2020. (Skoðað 13.5.2010).
Tenglar
- „Geta fleiri en moskítóflugan borið malaríu?“. Vísindavefurinn.
- „Er hægt að lækna malaríu? Í hverju felst meðferðin?“. Vísindavefurinn.
- „Hvaða sjúkdómar eru algengastir í þróunarlöndunum?“. Vísindavefurinn.
Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG