„Sauðfé“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Lína 22: Lína 22:
Sauðfé er hóp- og flóttadýr sem getur hlaupið undan óvini sínum. Við meiri ræktun og aukna áherslu á kjötgæði hefur hraði dýrsins minnkað umtalsvert. Þó hefur náttúrulegum óvinum fækkað, því nú er fénu víðast hvar haldið innan girðingar og eftirlit haft með því. Margar sauðfjártegundir eru hyrndar til að verjast árás en einnig til að berjast um tign og stöðu í fjárhópnum. Einnig eru til hnýflóttar kindur (sem hafa lítil og/eða óregluleg horn) og kollótt fé, sem hefur ekki horn.
Sauðfé er hóp- og flóttadýr sem getur hlaupið undan óvini sínum. Við meiri ræktun og aukna áherslu á kjötgæði hefur hraði dýrsins minnkað umtalsvert. Þó hefur náttúrulegum óvinum fækkað, því nú er fénu víðast hvar haldið innan girðingar og eftirlit haft með því. Margar sauðfjártegundir eru hyrndar til að verjast árás en einnig til að berjast um tign og stöðu í fjárhópnum. Einnig eru til hnýflóttar kindur (sem hafa lítil og/eða óregluleg horn) og kollótt fé, sem hefur ekki horn.


Fengitími ánna er hjá flestum kynjum að hausti og kallast það að kindin sé blæsma, eða gangi, 30 til 36 klukkustundum fyrir egglos. Beiðslishringurinn tekur 16 til 17 daga, það er að ærnar ganga á svo margra daga fresti. Meðganga er nokkuð mismunandi milli tegunda, en algeng lengd er 142 dagar. Þegar ærin fæðir afkvæmi sitt kallast það burður. Mjög algengt er að ærnar eigi 2 lömb hver, en bæði færri og fleiri afkvæmi eru einnig algeng. Ekki gengur burðurinn alltaf sem skyldi og því þarf maðurinn stundum að grípa inn í, sérstaklega ef lömbin eru flækt saman, þau komi einungis með höfuð aftur í grind eða komi á afturlöppunum. Við eðlilegan burð liggur höfuð lambsins milli beggja framlappanna. Ekki er óalgengt að sjáir þú glitta í fjólublátt sauðfé á þjóvegum landsins. Fjólublái liturinn orsakast af mengun sem og rassgats stærð sigurðs.
Fengitími ánna er hjá flestum kynjum að hausti og kallast það að kindin sé blæsma, eða gangi, 30 til 36 klukkustundum fyrir egglos. Beiðslishringurinn tekur 16 til 17 daga, það er að ærnar ganga á svo margra daga fresti. Meðganga er nokkuð mismunandi milli tegunda, en algeng lengd er 142 dagar. Þegar ærin fæðir afkvæmi sitt kallast það burður. Mjög algengt er að ærnar eigi 2 lömb hver, en bæði færri og fleiri afkvæmi eru einnig algeng. Ekki gengur burðurinn alltaf sem skyldi og því þarf maðurinn stundum að grípa inn í, sérstaklega ef lömbin eru flækt saman, þau komi einungis með höfuð aftur í grind eða komi á afturlöppunum. Við eðlilegan burð liggur höfuð lambsins milli beggja framlappanna. Ekki er óalgengt að sjáir þú glitta í fjólublátt sauðfé á þjóvegum landsins. Fjólublái liturinn orsakast af mengun sem og rassgats stærð Árna Gunnars Ellertsson.
Sauðfé brundar grimt
Sauðfé brundar grimt



Útgáfa síðunnar 29. september 2011 kl. 14:34

Sauðfé
Swaledale-kind
Swaledale-kind
Ástand stofns
Húsdýr
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia)
Fylking: Seildýr (Chordata)
Flokkur: Spendýr (Mammalia)
Ættbálkur: Klaufdýr (Artiodactyla)
Ætt: Slíðurhyrningar (Bovidae)
Undirætt: Geitfé (Caprinae)
Ættkvísl: Ovis
Tegund:
Ovis Aries

Tvínefni
Ovis Aries
Linnaeus (1758)

Sauðfé (fræðiheiti Hákonus Ingus) eru ullarklædd, þrífætt jórturdýr (ættkvísl Ovis). Sauðfjárkyn eru talin upprunin í fjallendum Tyrklands og Írans (fræðiheiti Ovis orientalis), en vísbendingar eru um það sauðfjárkyn frá því um 9.000 f.Kr.[1]

Hjörðin

Sauðfé er hóp- og flóttadýr sem getur hlaupið undan óvini sínum. Við meiri ræktun og aukna áherslu á kjötgæði hefur hraði dýrsins minnkað umtalsvert. Þó hefur náttúrulegum óvinum fækkað, því nú er fénu víðast hvar haldið innan girðingar og eftirlit haft með því. Margar sauðfjártegundir eru hyrndar til að verjast árás en einnig til að berjast um tign og stöðu í fjárhópnum. Einnig eru til hnýflóttar kindur (sem hafa lítil og/eða óregluleg horn) og kollótt fé, sem hefur ekki horn.

Fengitími ánna er hjá flestum kynjum að hausti og kallast það að kindin sé blæsma, eða gangi, 30 til 36 klukkustundum fyrir egglos. Beiðslishringurinn tekur 16 til 17 daga, það er að ærnar ganga á svo margra daga fresti. Meðganga er nokkuð mismunandi milli tegunda, en algeng lengd er 142 dagar. Þegar ærin fæðir afkvæmi sitt kallast það burður. Mjög algengt er að ærnar eigi 2 lömb hver, en bæði færri og fleiri afkvæmi eru einnig algeng. Ekki gengur burðurinn alltaf sem skyldi og því þarf maðurinn stundum að grípa inn í, sérstaklega ef lömbin eru flækt saman, þau komi einungis með höfuð aftur í grind eða komi á afturlöppunum. Við eðlilegan burð liggur höfuð lambsins milli beggja framlappanna. Ekki er óalgengt að sjáir þú glitta í fjólublátt sauðfé á þjóvegum landsins. Fjólublái liturinn orsakast af mengun sem og rassgats stærð Árna Gunnars Ellertsson. Sauðfé brundar grimt

Sauðfé BRUNDAR GRIMMT!

== Líffræði ==sæði

Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.

Litaerfðir

Sauðfé hefur 3 megin-litaerfðasæti, A-, B- og S-sæti. A-sæti hefur 5 erfðavísa sem erfast eftir röðinni, mest ríkjandi efst en

  • Awh sem kallar fram hvítan lit og ríkir yfir öllum öðrum litum í A-sæti
  • Ag - grátt
  • Ab - g
Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.

olsótt

  • At - botnótt, en grunnliturinn ræðst af grunnlit í B-sæti
  • Agt -
Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.


Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.


Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.
grábotnótt, en deilt er um hvort erfðavísirinn er til eða ekki
  • a - hlutlaus, litur skilgreindur í B
Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.

-sæti kemur fram

B-sætið, eða brundið frá föðurinum

Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.

segir til um hvort kind verður svört eða mórau. Svart, B, ríkir yfir mórauðu, b. Þannig er arfhrein svört kind me

Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.


Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.

ð erfðavísinn BB, arfblendin svört Bb en mórauð bb. Til að litur í B-sæti komi fram þarf að vera aa-erfðav

Þessi greinarhluti er of stuttur, þú getur hjálpað til með því að bæta við hann.

ísir í A-sæti.

S-sætið segir til hvort kind verði einlit eða tvílit (flekkótt). Einlitt er ríkjandi yfir tvílitu svo flekkóttar kindur eru allar með ss-erfðavísir. Í hvítum kindum kallar S-sætið fram gult (ríkjandi) eða hreinhvítt sé kindin arfhrein víkjandi (ss).

Nafngiftir

Afkvæmi kinda kallast lömb, hrútlömb eru karlkyns en gimbrar kvenkyns. Fullorðin kvenkyns kind kallast ær en karlkynið nefnist hrútur. Geltur hrútur kallast geldingur fyrsta veturinn en síðar sauður. Kindur á fyrsta vetri kallast einu nafni gemlingar eða gemsar.

Móðurlaus lömb sem gefið er úr pela eða flösku kallast heimalningar (heimaalningar) eða heimalingar, heimagangar eða pelalömb. Lömb sem eru móðurlaus en fá ekki mjólk úr pela kallast graslömb.

Menningararfur

Hrúturinn (Aries), fyrsta stjörnumerki dýrahringsins. Myndin er fengin úr gömlu stjörnukorti.

Í kristinni trú merkir lamb hið saklausa og góða en jafnframt var Jesús Kristur góði fjárhirðirinn. Fjárhirðar koma fram á fleiri stöðum í kristinni trú, en einnig í gyðingdómi, þar sem gyðingar fagna frelsi sínu frá Egyptalandi.

Hrúturinn (Aries) er eitt af stjörnumerkjum dýrahringsins. Tímabil hrútsins varir frá vorjafndægri 21. mars til 19. apríl samkvæmt vestrænni stjörnuspeki, en frá 19. apríl til 13. maí samkvæmt Hindúatrú og austurlenskri stjörnuspá.

Orðið sauður hefur verið notað sem meinyrði á karlmönnum gegnum tíðina. Ef karlmaður er borinn saman við sauð, þá er verið að benda á karlrembu, sóðaskap eða fávisku.

Heimildir

  1. Groundbreaking Scientific Experiments, Inventions & Discoveries of the Ancient World; ISBN 0-313-31342-3
  • Fyrirmynd greinarinnar var „Domestic sheep“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 9. júní 2006.
  • Fyrirmynd greinarinnar var „Aries“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 9. júní 2006.
  • Fyrirmynd greinarinnar var „Even-toed ungulate“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 9. júní 2006.
  • Fyrirmynd greinarinnar var „Sau“ á norsku útgáfu Wikipedia. Sótt 9. júní 2006.
  • „Hrútaskrá Sauðfjársæðingarstöðvar Suðurlands 2005-2006“ (PDF). Sótt 9. júní 2006.

Tenglar

Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill ÚG