„Andhverfa“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
VolkovBot (spjall | framlög)
m r2.5.1) (robot Breyti: fr:Bijection réciproque
Kyrhaus (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Inverse Function Graph.png|thumb|right|Mynd af föllunum {{nowrap|1= ''y'' = ƒ(''x'') }} og {{nowrap|1= ''y'' = ƒ<sup>–1</sup>(''x'')}}. Punktalínan sínir {{nowrap|1= ''y'' = ''x''}}, en það er línan sem andhverf föll [[speglun|speglast]] um.]]
[[Mynd:Inverse Function Graph.png|thumb|right|Mynd af föllunum {{nowrap|1= ''y'' = ƒ(''x'') }} og {{nowrap|1= ''y'' = ƒ<sup>–1</sup>(''x'')}}. Punktalínan sínir {{nowrap|1= ''y'' = ''x''}}, en það er línan sem andhverf föll [[speglun|speglast]] um.]]


'''Andhverfa''' (einnig '''andhverfa falls''' eða '''andhverft fall''') í [[stærðfræði]] er ákveðið, [[gagntækt fall]] sem venslað er tilteknu gagntæku falli á þann háttandhverfa fallsins varpar fallinu aftur í [[breyta|fallsbreytuna]], m.ö.o andhverfa af falli er [[samsemdarvörpun]].
'''Andhverfa''' [[gagntæk vörpun|gagntækrar vörpunar]](eða sem sértilfelli [[fall (stærðfræði)|falls]]) <math> f \colon A \to B </math> er vörpun <math> f^{-1} \colon B \to A </math> sem uppfyllirfyrir sérhvert :<math> x \in A </math> og <math> y \in B</math> er
:<math> f^{-1}(f(x)) = x \quad \text{og} \quad f(f^{-1}(y)) = y \!</math>.
Dæmi: ''f'' er tiltekið gagntækt fall og andhverfa þess er <math>f^{-1}</math>, en þá má tákna vensl fallanna þannig
Með öðrum orðum er <math> f^{-1}\circ f \! </math> samsemdarvörpunin á ''A'' og <math> f \circ f^{-1} \! </math> samsemdarvörpunin á ''B''.

Gagntækni vörpunar er nauðsynlegt og nægjanlegt skilyrði fyrir því að hún eigi sér andhverfu og á vörpunin sér þá nákvæmlega eina andhverfu, þ.e. andhverfan ákvarðast ótvírætt.


<math>
x = f^{-1} (y) <=> y = f(x).
</math>


== Tengt efni ==
== Tengt efni ==

Útgáfa síðunnar 31. ágúst 2011 kl. 18:29

Mynd af föllunum y = ƒ(x) og y = ƒ–1(x). Punktalínan sínir y = x, en það er línan sem andhverf föll speglast um.

Andhverfa gagntækrar vörpunar(eða sem sértilfelli falls) er vörpun sem uppfyllir að fyrir sérhvert : og er

.

Með öðrum orðum er samsemdarvörpunin á A og samsemdarvörpunin á B.

Gagntækni vörpunar er nauðsynlegt og nægjanlegt skilyrði fyrir því að hún eigi sér andhverfu og á vörpunin sér þá nákvæmlega eina andhverfu, þ.e. andhverfan ákvarðast ótvírætt.


Tengt efni

  Þessi stærðfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.