„Akureyri“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Bumbuhali (spjall | framlög)
833 breytingar
m stafsetningarvillur o.fl. using AWB
Lína 22: Lína 22:
Á [[17. öld]] tóku [[Danmörk|danskir]] kaupmenn að reisa búðir sína á sjálfri Akureyri sem var ein af nokkrum [[Eyri|eyrum]] sem sköguðu út í [[Pollurinn|Pollinn]]. Þeir völdu staðinn vegna afbragðs [[Höfn (mannvirki)|hafnarskilyrða]] og einnig vegna þess að héraðið er og var gjöfult landbúnaðarsvæði en dönsku kaupmennirnir sóttust einkum eftir [[ull]] og [[kjöt]]i. Dönsku kaupmennirnir bjuggu þó ekki á Akureyri allt árið á þessum tíma heldur læstu þeir húsum sínum og yfirgáfu staðinn yfir vetrartímann.
Á [[17. öld]] tóku [[Danmörk|danskir]] kaupmenn að reisa búðir sína á sjálfri Akureyri sem var ein af nokkrum [[Eyri|eyrum]] sem sköguðu út í [[Pollurinn|Pollinn]]. Þeir völdu staðinn vegna afbragðs [[Höfn (mannvirki)|hafnarskilyrða]] og einnig vegna þess að héraðið er og var gjöfult landbúnaðarsvæði en dönsku kaupmennirnir sóttust einkum eftir [[ull]] og [[kjöt]]i. Dönsku kaupmennirnir bjuggu þó ekki á Akureyri allt árið á þessum tíma heldur læstu þeir húsum sínum og yfirgáfu staðinn yfir vetrartímann.


Árið [[1778]] var fyrsta íbúðarhúsið reist á staðnum og varanleg búseta hófst. 8 árum síðar fékk bærinn [[kaupstaðarréttindi]] ásamt fimm öðrum bæjum á Íslandi. Þetta var að undirlagi Danakonungs en hann vildi reyna að efla hag Íslands með því að hvetja til [[Þéttbýli|þéttbýlismyndunar]] þar en slíkt var þá nánast óþekkt á landinu. Akureyri stækkaði þó ekki við þetta og missti kaupstaðarréttindin [[1836]] en náði þeim aftur [[1862]] og klauf sig þá frá [[Hrafnagilshreppur|Hrafnagilshreppi]], þá hófst vöxtur Akureyrar fyrir alvöru og mörk Akureyrarbæjar og Hrafnagilshrepps voru færð nokkrum sinnum enn eftir því sem bærinn stækkaði. Bændur í [[Eyjafjörður|Eyjafirði]] voru þá farnir að bindast samtökum til að styrkja stöðu sína gagnvart dönsku kaupmönnunum, uppúr því varð [[Kaupfélag Eyfirðinga]] (KEA) stofnað. KEA átti mikinn þátt í vexti bæjarins, á vegum þess voru rekin mörg [[Iðnaður|iðnfyrirtæki]] í bænum sem mörg sérhæfðu sig í úrvinnslu landbúnaðarafurða. Árið [[1954]] var mörkum Akureyrarbæjar og [[Glæsibæjarhreppur|Glæsibæjarhrepps]] breytt þannig að það þéttbýli sem tekið var að myndast handan [[Glerá]]r teldist til Akureyrar, þar hefur nú byggst upp [[Glerárhverfi]].
Árið [[1778]] var fyrsta íbúðarhúsið reist á staðnum og varanleg búseta hófst. 8 árum síðar fékk bærinn [[kaupstaðarréttindi]] ásamt fimm öðrum bæjum á Íslandi. Þetta var að undirlagi Danakonungs en hann vildi reyna að efla hag Íslands með því að hvetja til [[þéttbýli]]smyndunar þar en slíkt var þá nánast óþekkt á landinu. Akureyri stækkaði þó ekki við þetta og missti kaupstaðarréttindin [[1836]] en náði þeim aftur [[1862]] og klauf sig þá frá [[Hrafnagilshreppur|Hrafnagilshreppi]], þá hófst vöxtur Akureyrar fyrir alvöru og mörk Akureyrarbæjar og Hrafnagilshrepps voru færð nokkrum sinnum enn eftir því sem bærinn stækkaði. Bændur í [[Eyjafjörður|Eyjafirði]] voru þá farnir að bindast samtökum til að styrkja stöðu sína gagnvart dönsku kaupmönnunum, uppúr því varð [[Kaupfélag Eyfirðinga]] (KEA) stofnað. KEA átti mikinn þátt í vexti bæjarins, á vegum þess voru rekin mörg [[Iðnaður|iðnfyrirtæki]] í bænum sem mörg sérhæfðu sig í úrvinnslu landbúnaðarafurða. Árið [[1954]] var mörkum Akureyrarbæjar og [[Glæsibæjarhreppur|Glæsibæjarhrepps]] breytt þannig að það þéttbýli sem tekið var að myndast handan [[Glerá]]r teldist til Akureyrar, þar hefur nú byggst upp [[Glerárhverfi]].


Á síðasta áratug [[20. öld|20. aldar]] tók Akureyri miklum breytingum, framleiðsluiðnaðurinn sem hafði verið grunnurinn undir bænum lét töluvert á sjá og KEA dró verulega úr umsvifum sínum. Meiri umsvif í verslun og þjónustu, [[Ferðamannaiðnaður|ferðamannaiðnaði]], [[sjávarútvegur|sjávarútvegi]] og Háskólinn á Akureyri hafa nú komið í stað iðnaðarins að miklu leyti. [[Hrísey]]jarhreppur sameinaðist Akureyrarbæ 2004 en í kosningum í október 2005 var tillögu um sameiningu allra sveitarfélaga í Eyjafirði hafnað á Akureyri. [[Grímseyjarhreppur]] sameinaðist Akureyrarbæ 2009.
Á síðasta áratug [[20. öld|20. aldar]] tók Akureyri miklum breytingum, framleiðsluiðnaðurinn sem hafði verið grunnurinn undir bænum lét töluvert á sjá og KEA dró verulega úr umsvifum sínum. Meiri umsvif í verslun og þjónustu, [[Ferðaþjónusta|ferðaþjónustu]], [[sjávarútvegur|sjávarútvegi]] og Háskólinn á Akureyri hafa nú komið í stað iðnaðarins að miklu leyti. [[Hrísey]]jarhreppur sameinaðist Akureyrarbæ 2004 en í kosningum í október 2005 var tillögu um sameiningu allra sveitarfélaga í Eyjafirði hafnað á Akureyri. [[Grímseyjarhreppur]] sameinaðist Akureyrarbæ 2009.


Á Akureyri hefur verið mönnuð [[veðurathugunarstöð]] síðan [[1881]].
Á Akureyri hefur verið mönnuð [[veðurathugunarstöð]] síðan [[1881]].
Lína 37: Lína 37:
Kosningar til bæjarstjórnar voru síðast haldnar [[Sveitarstjórnarkosningar á Íslandi 2010|29. maí 2010]]. Skipting atkvæða og bæjarfulltrúa var sem hér segir:
Kosningar til bæjarstjórnar voru síðast haldnar [[Sveitarstjórnarkosningar á Íslandi 2010|29. maí 2010]]. Skipting atkvæða og bæjarfulltrúa var sem hér segir:
{{Kosning|
{{Kosning|
Kjördæmi=[[Mynd:Seal of Akureyri.png|20px|]] [[Akureyri]]|
Kjördæmi=[[Mynd:Seal of Akureyri.png|20px|]] Akureyri|
Listar=
Listar=
{{Listi|A|[[Mynd:Xa2010.png|Xa2010.png]] [[Bæjarlistinn]]|799|8,7|1|-|+1}}
{{Listi|A|[[Mynd:Xa2010.png|Xa2010.png]] [[Bæjarlistinn]]|799|8,7|1|-|+1}}
Lína 72: Lína 72:
*2009–2010 - [[Hermann Jón Tómasson]]
*2009–2010 - [[Hermann Jón Tómasson]]
*2010–        - [[Eiríkur Björn Björgvinsson]]
*2010–        - [[Eiríkur Björn Björgvinsson]]



== Staðhættir ==
== Staðhættir ==

Útgáfa síðunnar 2. mars 2011 kl. 00:17

Akureyrarkaupstaður
Sveitarfélag
Skjaldarmerki Akureyrarkaupstaður
Skjaldarmerki
Staðsetning
Staðsetning
LandÍsland
KjördæmiNorðausturkjördæmi
ÞéttbýliskjarnarAkureyri (íb. 17.355)
Hrísey (íb. 186)
Grímsey (íb. 92)
Stjórnarfar
 • BæjarstjóriEiríkur Björn Björgvinsson
Póstnúmer
600,603,611,630
Sveitarfélagsnúmer6000
Vefsíðahttp://www.akureyri.is

Akureyri er bær í Eyjafjarðarsýslu á Íslandi og er vestan Eyjafjarðar við botn hans. Þar bjuggu 18.253 manns þann 1. desember 2007. Akureyrarbær er fjórða fjölmennasta sveitarfélag Íslands og það fjölmennasta utan höfuðborgarsvæðisins. Fyrir utan hið eiginlega bæjarland Akureyrar í botni Eyjafjarðar eru eyjarnar Grímsey og Hrísey einnig innan vébanda sveitarfélagsins.

Saga bæjarins

Norðurgata á Eyrinni.

Landnámabók greinir frá því að fyrsti landneminn á svæðinu var Helgi „magri“ Eyvindarson sem kom þangað á 9. öld. Elstu heimildir um nafnið Akureyri eru þó frá 1526 en þá féll dómur á staðnum yfir konu fyrir að hafa sængað hjá karli án þess að hafa giftingarvottorð.

Á 17. öld tóku danskir kaupmenn að reisa búðir sína á sjálfri Akureyri sem var ein af nokkrum eyrum sem sköguðu út í Pollinn. Þeir völdu staðinn vegna afbragðs hafnarskilyrða og einnig vegna þess að héraðið er og var gjöfult landbúnaðarsvæði en dönsku kaupmennirnir sóttust einkum eftir ull og kjöti. Dönsku kaupmennirnir bjuggu þó ekki á Akureyri allt árið á þessum tíma heldur læstu þeir húsum sínum og yfirgáfu staðinn yfir vetrartímann.

Árið 1778 var fyrsta íbúðarhúsið reist á staðnum og varanleg búseta hófst. 8 árum síðar fékk bærinn kaupstaðarréttindi ásamt fimm öðrum bæjum á Íslandi. Þetta var að undirlagi Danakonungs en hann vildi reyna að efla hag Íslands með því að hvetja til þéttbýlismyndunar þar en slíkt var þá nánast óþekkt á landinu. Akureyri stækkaði þó ekki við þetta og missti kaupstaðarréttindin 1836 en náði þeim aftur 1862 og klauf sig þá frá Hrafnagilshreppi, þá hófst vöxtur Akureyrar fyrir alvöru og mörk Akureyrarbæjar og Hrafnagilshrepps voru færð nokkrum sinnum enn eftir því sem bærinn stækkaði. Bændur í Eyjafirði voru þá farnir að bindast samtökum til að styrkja stöðu sína gagnvart dönsku kaupmönnunum, uppúr því varð Kaupfélag Eyfirðinga (KEA) stofnað. KEA átti mikinn þátt í vexti bæjarins, á vegum þess voru rekin mörg iðnfyrirtæki í bænum sem mörg sérhæfðu sig í úrvinnslu landbúnaðarafurða. Árið 1954 var mörkum Akureyrarbæjar og Glæsibæjarhrepps breytt þannig að það þéttbýli sem tekið var að myndast handan Glerár teldist til Akureyrar, þar hefur nú byggst upp Glerárhverfi.

Á síðasta áratug 20. aldar tók Akureyri miklum breytingum, framleiðsluiðnaðurinn sem hafði verið grunnurinn undir bænum lét töluvert á sjá og KEA dró verulega úr umsvifum sínum. Meiri umsvif í verslun og þjónustu, ferðaþjónustu, sjávarútvegi og Háskólinn á Akureyri hafa nú komið í stað iðnaðarins að miklu leyti. Hríseyjarhreppur sameinaðist Akureyrarbæ 2004 en í kosningum í október 2005 var tillögu um sameiningu allra sveitarfélaga í Eyjafirði hafnað á Akureyri. Grímseyjarhreppur sameinaðist Akureyrarbæ 2009.

Á Akureyri hefur verið mönnuð veðurathugunarstöð síðan 1881.

Stjórnmál

Sjá einnig: Bæjarstjórnarkosningar á Akureyri

Í bæjarstjórn Akureyrar sitja 11 fulltrúar sem kjörnir eru af íbúum bæjarins yfir 18 ára aldri á fjögurra ára fresti. Bæjarstjórn skipar bæjarráð sem fer með fjármálastjórn bæjarins og aðrar fastanefndir sem fjalla um afmörkuð svið. Forseti bæjarstjórnar er æðsti yfirmaður hennar og hún kemur saman á opnum fundum að jafnaði tvisvar í mánuði en bæjarráð fundar vikulega.

Bæjarstjórinn er yfirmaður embættismannakerfisins, hann er ráðinn af bæjarstjórninni og getur verið annaðhvort kjörinn bæjarfulltrúi eða utanaðkomandi. Stjórnkerfinu er svo skipt í þrjú meginsvið (félagssvið, stjórnsýslusvið, tækni- og umhverfissvið) sem svo skiptast í deildir og undir þeim eru einstakar stofnanir.

Núverandi skipan bæjarstjórnar

Kosningar til bæjarstjórnar voru síðast haldnar 29. maí 2010. Skipting atkvæða og bæjarfulltrúa var sem hér segir:

Akureyri

Listar Av Av% Ft (Ft) Δ
A Xa2010.png Bæjarlistinn 799 8,7 1 - +1
B Merki Framsóknar Framsóknarflokkurinn 1177 12,8 1 1 -
D Merki Sjálfstæðisflokksins Sjálfstæðisflokkurinn 1220 13,3 1 4 -3
L Listi fólksins 4142 45,0 6 1 +5
S Merki Samfylkingarinnar Samfylkingin 901 9,6 1 3 -2
V Merki Vinstri grænna Vinstrihreyfingin – grænt framboð 960 10,4 1 2 -1
auðir og ógildir 338 3,6
Alls 9537 100 11 11 -
Á kjörskrá 12777 Kjörsókn 74,6%


Núverandi meirihluti er hreinn meirihluti Lista fólksins.

Bæjarstjóri

Eiríkur Björn Björgvinsson hefur verið bæjarstjóri á Akureyri síðan 12. ágúst 2010.

Fyrri bæjarstjórar

Staðhættir

Akureyri stendur við botn Eyjafjarðar við Pollinn en svo er sjórinn milli Oddeyrar og ósa Eyjafjarðarár kallaður. Í gegnum bæinn rennur Glerá sem aðskilur Glerárhverfi (Þorpið) frá öðrum bæjarhlutum. Önnur hverfi bæjarins eru Oddeyri, Brekkan, Naustahverfi, Innbærinn og Miðbær.

Samgöngur

Strætisvagnakerfi er rekið í bænum af Strætisvögnum Akureyrar, og frá og með árinu 2007 voru ferðir gerðar gjaldfrjálsar fyrir farþega. Samkvæmt mbl.is[1] hefur farþegum fjölgað um rúm 60% eftir þetta, eða úr 640 (þriðju viku ársins 2006) í að meðaltali 1020 (um sama leiti 2007).

Menntastofnanir

Akureyri er mikill skólabær. Í bænum eru tveir stórir framhaldsskólar (MA og VMA) og Háskólinn á Akureyri. RES Orkuskóli hefur einnig höfuðstöðvar á Akureyri en það er alþjóðleg háskólastofnun á sviði vistvænna orkugjafa.

Atvinnuvegir

Helstu atvinnuvegir bæjarbúa eru verslun og þjónusta, framleiðsluiðnaður, sjávarútvegur og opinber þjónusta. Í bænum er Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri, næststærsta sjúkrahús landsins (á eftir Landsspítala Háskólasjúkrahúsi); Hlutur framleiðsluiðnaðar í atvinnulífi í bænum hefur minnkað mikið síðustu 15-20 árin, en á móti hefur sjávarútvegur vaxið og í dag hafa tvö stærstu sjávarútvegsfyrirtæki landsins, Brim og Samherji þar höfuðstövar.

Heimildir

  • ^  „Farþegum strætisvagna á Akureyri stórfjölgar“.

Tenglar

Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengist Akureyri.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Akureyri&oldid=1015493“