Fasismi

Axarvöndurinn var tákn valdumboðs í Rómaveldi. Hann var gerður að tákni fasistahreyfinga um alla Evrópu.

Fasismi (fascismo á ítölsku), er stjórnmálastefna sem á upptök sín á Ítalíu frá 1922 til 1943 þegar fasistar, undir stjórn Benito Mussolini, voru við völd á Ítalíu. Nafnið er dregið af latneska orðinu fascis sem merkir „knippi“ ( axarvöndur) og á uppruna sinn í litlum hópum uppgjafarhermanna úr Fyrri heimsstyrjöldinni og atvinnulausra ungmenna (Fasci italiani di combattimento - bókst. „ítölsk bardagaknippi“) sem tókust á við jafnaðarflokkana og samtök verkafólks á þeim umrótstímum sem fylgdu í kjölfar styrjaldarinnar. Þessir hópar fengust við skipuleg verkfallsbrot þegar allsherjarverkföll lömuðu einhver svið þjóðlífsins, líkt og oft gerðist á þessum tímum, og reyndu að hleypa upp baráttufundum verkalýðsfélaga og vinstriflokka með ólátum og slagsmálum.

Fasisma mætti flokka sem andkommúníska stjórnmálahreyfingu eða -flokk sem notast við herafl eða lögreglu til að halda uppi aga. Fasistar sóttu ýmislegt til bolsévismans, svo sem flokksræði þar sem aðeins einn flokkur situr á þingi og mikil afskipti ríkisvaldsins af atvinnulífinu, þar með talið þjóðnýtingu heilla iðngreina, svo sem orkuiðnaðarins og fjölmiðla. Að auki einkenndist orðræða fasismans af mikilli þjóðernishyggju.

„Fasískar“ stjórnmálahreyfingar, þar á meðal nasismi, dreifðist um Evrópu á millistríðsárunum 1918 - 1939. Fasískar hreyfingar náðu völdum um lengri eða skemmri tíma í mörgum löndum Evrópu, þar á meðal í Þýskalandi, Austurríki, Ungverjalandi, Rúmeníu, á Spáni og í Portúgal. Fasistaflokkar voru líka stofnaðir í Bretlandi og Bandaríkjunum en náðu ekki vinsældum.

  Þessi sögugrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.