Silfurberg

Silfurberg er tært afbrigði af kalkspati og er mjög fágætt utan Íslands enda gjarnan kennt við Ísland á erlendum tungumálum, sbr. Iceland spar á ensku. Silfurberg hefur verið unnið í Reyðarfirði og Hornafirði.

Í Helgustaðanámu var silfurberg sótt frá 17. öld fram á miðja 20. öld, en vottur af silfurbergi hefur t.d. fundist fyrir ofan Karlskála við Reyðarfjörð, enda ekki langt frá Helgustöðum. Miklar skemmdir urðu á silfurberginu í námunni þegar sprengiefni var notað í vinnslunni ^{[heimild vantar]}. Ástæðan er sú að silfurberg þolir illa högg og koma þá brestir í það. Ef mikið er um bresti missir silfurbergið tærleikann og verður hvítt. Slíkt silfurberg var kallað „rosti“. Eftir að farið var að steina hús að utan, var stundum blandað dálitlu af silfurbergi í steininguna til þess að glampaði á hana í sólskini.

Stærstu silfurbergskristallar sem fundist hafa komu úr Helgustaðanámu, og voru margir þeirra alveg tærir og gallalausir. Flestir þeirra fóru í vinnslu, en nokkrir eru á söfnum erlendis.

Íslenska silfurbergið var áður mikið notað í ljósfræðitæki, en nú eru gjarnan notuð plastefni með áþekka eiginleika.

Tilgátur eru um að silfurbergskristallar hafi verið notaðir sem sólarsteinar á miðöldum.

Heimildir

• Leó Kristjánsson: Silfurberg: einstæð saga kristallanna frá Helgustöðum. Jökull 50, Rvík 2001:95-108.
• Leó Kristjánsson: Um silfurberg frá Helgustöðum og þróun vísinda. Glettingur 12(3), Egilsstöðum 2002:35-39.