„Þjórsárhraunið mikla“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
SpillingBot (spjall | framlög)
m bot: Retter lenke til peker: Hvítá - Endret lenke(r) til Hvítá (Árnessýslu)
Jóna Þórunn (spjall | framlög)
m WikiCleaner 0.85 - Laga tengil í aðgreiningarsíðu
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Great_Thjorsa_Lava.jpg|thumb|350 px|Þjórsárhraunið mikla er hér sýnt í rauðum lit þar sem það sést á yfirborði. Á Veiðivatnsavæðinu er það hulið yngri hraunum (Kort eftir Guðmund Kjartansson, jarðfræðing)]]
[[Mynd:Great_Thjorsa_Lava.jpg|thumb|Þjórsárhraunið mikla er hér sýnt í rauðum lit þar sem það sést á yfirborði. Á Veiðivatnsavæðinu er það hulið yngri hraunum (Kort eftir Guðmund Kjartansson, jarðfræðing)]]
'''Þjórsárhraunið mikla''' er stærsta [[hraun]] á Íslandi bæði að flatarmáli og rúmmáli og stærsta hraun sem vitað er um að komið hafi upp í einu gosi á jörðinni á nútíma (þ.e. frá lokum síðasta jökulskeiðs fyrir um 11500 árum). Það tilheyrir flokki hrauna sem nefnast [[Tungnárhraun]]. Hraunið kom upp í eldstöðvum á [[Veiðivötn|Veiðivatnasvæðinu]] fyrir 8700 árum (um 6700 f. Kr.). [[Eldstöð]]varnar eru horfnar undir yngri gosmyndanir og á um 70 km löngum kafla niður með [[Tungná]] og [[Þjórsá]] er hraunið nær alstaðar hulið yngri hraunum. [[Gloppubrún]] á Landi myndar framjaðar þessa yngra hraunaflæmis en þar fyrir neðan þekur Þjórsárhraunið miklar víðáttur í [[Landsveit]] og [[Gnúpverjahreppur|Gnúpverjahreppi]], á [[Skeið]]um og í [[Flói|Flóa]]. [[Þjórsá]] og [[Hvítá (Árnessýslu)|Hvítá]]/[[Ölfusá]] streyma niður með jöðrum hraunsins að austan og vestan. Þjórsárhraunið myndar ströndina milli Þjórsár- og [[Ölfusárós]]a. Fremsti jaðar þess er neðansjávar mörg hundruð metra úti fyrir ströndinni. [[Selfoss]], [[Eyrarbakki]] og [[Stokkseyri]] standa á því. Flatarmál Þjórsárhraunsins er áætlað 974 [[km²]], meðalþykktin er 26 m og rúmtakið því 26 [[km³]]. Þjórsárhraunið er gert úr [[dílabasalt]]i þar sem stórir ljósir feldspatdílar sitja í dökkum fínkorna grunnmassa.
'''Þjórsárhraunið mikla''' er stærsta [[hraun]] á Íslandi bæði að flatarmáli og rúmmáli og stærsta hraun sem vitað er um að komið hafi upp í einu gosi á jörðinni á nútíma (þ.e. frá lokum síðasta jökulskeiðs fyrir um 11500 árum). Það tilheyrir flokki hrauna sem nefnast [[Tungnárhraun]]. Hraunið kom upp í eldstöðvum á [[Veiðivötn|Veiðivatnasvæðinu]] fyrir 8700 árum (um 6700 f. Kr.). [[Eldstöð]]varnar eru horfnar undir yngri gosmyndanir og á um 70 km löngum kafla niður með [[Tungná]] og [[Þjórsá]] er hraunið nær alstaðar hulið yngri hraunum. [[Gloppubrún]] á Landi myndar framjaðar þessa yngra hraunaflæmis en þar fyrir neðan þekur Þjórsárhraunið miklar víðáttur í [[Landsveit]] og [[Gnúpverjahreppur|Gnúpverjahreppi]], á [[Skeiðahreppur|Skeið]]um og í [[Flói|Flóa]]. [[Þjórsá]] og [[Hvítá (Árnessýslu)|Hvítá]]/[[Ölfusá]] streyma niður með jöðrum hraunsins að austan og vestan. Þjórsárhraunið myndar ströndina milli Þjórsár- og [[Ölfusárós]]a. Fremsti jaðar þess er neðansjávar mörg hundruð metra úti fyrir ströndinni. [[Selfoss]], [[Eyrarbakki]] og [[Stokkseyri]] standa á því. Flatarmál Þjórsárhraunsins er áætlað 974 [[km²]], meðalþykktin er 26 m og rúmtakið því 26 [[km³]]. Þjórsárhraunið er gert úr [[dílabasalt]]i þar sem stórir ljósir feldspatdílar sitja í dökkum fínkorna grunnmassa.


== Heimildir ==
== Heimildir ==

Útgáfa síðunnar 25. desember 2008 kl. 15:07

Þjórsárhraunið mikla er hér sýnt í rauðum lit þar sem það sést á yfirborði. Á Veiðivatnsavæðinu er það hulið yngri hraunum (Kort eftir Guðmund Kjartansson, jarðfræðing)

Þjórsárhraunið mikla er stærsta hraun á Íslandi bæði að flatarmáli og rúmmáli og stærsta hraun sem vitað er um að komið hafi upp í einu gosi á jörðinni á nútíma (þ.e. frá lokum síðasta jökulskeiðs fyrir um 11500 árum). Það tilheyrir flokki hrauna sem nefnast Tungnárhraun. Hraunið kom upp í eldstöðvum á Veiðivatnasvæðinu fyrir 8700 árum (um 6700 f. Kr.). Eldstöðvarnar eru horfnar undir yngri gosmyndanir og á um 70 km löngum kafla niður með Tungná og Þjórsá er hraunið nær alstaðar hulið yngri hraunum. Gloppubrún á Landi myndar framjaðar þessa yngra hraunaflæmis en þar fyrir neðan þekur Þjórsárhraunið miklar víðáttur í Landsveit og Gnúpverjahreppi, á Skeiðum og í Flóa. Þjórsá og Hvítá/Ölfusá streyma niður með jöðrum hraunsins að austan og vestan. Þjórsárhraunið myndar ströndina milli Þjórsár- og Ölfusárósa. Fremsti jaðar þess er neðansjávar mörg hundruð metra úti fyrir ströndinni. Selfoss, Eyrarbakki og Stokkseyri standa á því. Flatarmál Þjórsárhraunsins er áætlað 974 km², meðalþykktin er 26 m og rúmtakið því 26 km³. Þjórsárhraunið er gert úr dílabasalti þar sem stórir ljósir feldspatdílar sitja í dökkum fínkorna grunnmassa.

Heimildir

  • Árni Hjartarson 1988: „Þjórsárhraunið mikla - stærsta nútímahraun jarðar“. Náttúrufræðingurinn 58: 1-16.
  • Árni Hjartarson 1994: „Environmental changes in Iceland following the Great Þjórsá Lava Eruption 7800 14C years BP“. Hjá J. Stötter og F. Wilhelm (ritstj.) Environmental Change in Iceland (Munchen): 147-155.
  • Árni Hjartarson 2000: Þjórsárhraunið mikla. Þykktir, flatarmál, rúmmál. 2000/02 (Orkustofnun).
  • Elsa G. Vilmundardóttir 1977: Tungnárhraun, jarðfræðiskýrsla. OS ROD 7702, 156 bls. + kort.

Tenglar

  Þessi jarðfræðigrein sem tengist Íslandi er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.