Dýrlingur

Dýrlingar í samræðum, lýsing í miðaldahandriti

Dýrlingur (einnig skrifað dýrðlingur) er hugtak sem notað er um persónu sem þykir búa yfir einstökum heilagleika. Viðkomandi persóna hefur gert eitthvað í lifandi lífi sem veitir henni sérstakan sess við hlið Guðs. Í kristinni trú eru dýrlingar fólk sem litið er á sem fyrirmyndir um gott og rétt líferni.

Dýrlingar í ýmsum kirkjudeildum

Í Rómversk-kaþólsku kirkjunni eru um 10.000 dýrlingar. Til að teljast dýrlingur í kaþólsku kirkjunni verður persónan að hafa verið tekin upp í tölu dýrlinga (þ.e.a.s. kanóníseraður) (latína: Canonizatio) af páfanum. Með því hefur heilagleiki viðkomanda verið staðfestur af kirkjunni en hún hefur ekki gert viðkomanda heilagan.

Rétttrúnaðarkirkjan álítur alla dýrlinga sem vitað er fyrir víst að hafi komist til himna. Ekki þarf sérstaka staðfestingu frá trúarleiðtoga hér á jörð til að teljast dýrlingur. Samkvæmt rétttrúnaðarkirkjunni eru því manneskjur eins og Adam, Eva og Móses dýrlingar.

Hugtakið dýrlingur eru einnig notað í mótmælendakirkjum og ensku biskupakirkjunni. Það er þó sjaldgæft hjá mótmælendum og er þá orðið notað sem samheiti við hugtakið helgur maður. Formlega er það einstaka sinnum notað yfir alla þá sem eru kristnir.

Biskupakirkjan og kaþólska kirkjan heiðra að miklu leyti sömu dýrlinga þó svo að hugtakið hafi ekki sömu þýðingu hjá þessum tveimur kirkjudeildum. Frægasti dýrlingur biskupakirkjunnar er líklega heilagur Georg verndardýrlingur Englands.

Íslenskir dýrlingar

Skömmu eftir að kaþólska kirkjan á Íslandi varð stofnun, fóru menn að huga að því að koma upp íslenskum dýrlingum. Þrír menn urðu dýrlingar í vitund þjóðarinnar, en enginn þeirra hlaut formlega viðurkenningu páfa fyrir siðaskipti, þ.e. var kanóníseraður.

• Þorlákur helgi biskup í Skálholti. Var útnefndur verndardýrlingur Íslands 14. janúar 1985
• Jón Ögmundarson biskup á Hólum
• Guðmundur góði biskup á Hólum

Um 1400 var Þórður Jónsson helgi, eða Þórður góðimaður talinn góður til áheita af íslenskri alþýðu, a.m.k. vestanlands.

Norskir dýrlingar

Rómversk-kaþólska kirkjan viðurkennir fimm norska dýrlinga, og tvo frá Orkneyjum:

1. Ólafur helgi Noregskonungur
2. Sunnefa hin helga í Selju og Björgvin
3. Hallvarður Vébjörnsson eða Hallvarður hinn helgi í Osló
4. Þorfinnur af Hamri
5. Eysteinn Erlendsson erkibiskup í Niðarósi

Í norsku skattlöndunum voru eftirtaldir dýrlingar:

1. Magnús Erlendsson, Orkneyjajarl
2. Rögnvaldur Kali, Orkneyjajarl
3. Erlendur biskup í Kirkjubæ í Færeyjum (var af sumum talinn helgur maður)

Einnig má nefna Hákon hálegg Noregskonung, en rannsóknir hafa sýnt að norska kirkjan taldi hann heilagan mann fram til siðaskipta. Hann var þó ekki formlega viðurkenndur af páfa, en venjan er sú að ef gömul hefð er fyrir átrúnaði á menn, megi telja þá dýrlinga. Á síðustu árum hefur hans verið minnst í kaþólskum messum í hallarkirkjunni í Akershúsvirki. Bein hans voru flutt þangað árið 1982.

Rétttrúnaðarkirkjan hefur einnig viðurkennt þúsundir dýrlinga, þar á meðal fjóra «norska», þ.e.:

1. Ólafur helgi
2. Sunnefa hin helga
3. Hallvarður hinn helgi
4. Trífon frá Petsamó

Aðrir þekktir dýrlingar á Íslandi

Fjölmargir aðrir dýrlingar voru í hávegum hafðir á Íslandi í kaþólskri tíð, eða a.m.k. þekktir. Meðal þeirra voru:

1. María mey
2. Pétur postuli
3. Jóhannes guðspjallamaður eða Jóhannes postuli
4. Jóhannes skírari
5. Katrín helga frá Genúa
6. Eiríkur hinn helgi í Svíþjóð
7. Heilagur Georg verndardýrlingur Englands
8. Knútur helgi í Danmörku
9. Dunstanus erkibiskup í Kantaraborg
10. Tómas Beckett erkibiskup í Kantaraborg
11. Tröllhæna (latína: Triduana, enska: St. Tredwell) í Skotlandi