„Tíðbeyging sagna“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
m + iw
SieBot (spjall | framlög)
Lína 20: Lína 20:
[[Flokkur:Sagnorð]]
[[Flokkur:Sagnorð]]


[[bg:Време (глагол)]]
[[br:Amzer (yezhoniezh)]]
[[br:Amzer (yezhoniezh)]]
[[cs:Čas (mluvnice)]]
[[cs:Čas (mluvnice)]]
Lína 25: Lína 26:
[[en:Grammatical tense]]
[[en:Grammatical tense]]
[[es:Tiempo gramatical]]
[[es:Tiempo gramatical]]
[[fi:Aikamuoto]]
[[fr:Temps (grammaire)]]
[[fr:Temps (grammaire)]]
[[gd:Tràth (gràmar)]]
[[gd:Tràth (gràmar)]]
Lína 31: Lína 33:
[[ja:時制]]
[[ja:時制]]
[[la:Tempus (verborum)]]
[[la:Tempus (verborum)]]
[[ml:കാലം (വ്യാകരണം)]]
[[nn:Tempus]]
[[nn:Tempus]]
[[pl:Czas (językoznawstwo)]]
[[pl:Czas (językoznawstwo)]]
Lína 37: Lína 40:
[[se:Áigi (giellaoahpalaš)]]
[[se:Áigi (giellaoahpalaš)]]
[[simple:Tense]]
[[simple:Tense]]
[[fi:Aikamuoto]]
[[sv:Tempus]]
[[sv:Tempus]]
[[uk:Час (мовознавство)]]
[[uk:Час (мовознавство)]]

Útgáfa síðunnar 6. október 2007 kl. 14:34

Eiginlegar tíðir sagna í íslensku eru tvær; nútíð og þátíð. Íslenskan gerir formlegan greinarmun á nútíð og þátíð sagna; hann talar (nt.), hann talaði (þt.). Með „nútíð“ er þó ekki einungis átt við verknað sem stendur yfir nákvæmlega þá stundina sem sögnin er yrt heldur einnig ýmsum tímahorfum; nýliðnum tíma, óliðnum tíma, reglubundnum tíma o.s.frv. Af þessu ræðst tíðbeyging sagna. Með hjálparsögnunum hafa og munu má mynda sex samsettar tíðir sagna:

  • Núliðin tíð: Ég hef talað
  • Þáliðin tíð: Ég hafði talað
  • Framtíð: Ég mun tala
  • Þáframtíð: Ég mun hafa talað
  • Skildagatíð: Ég mundi tala
  • Þáskildagatíð: Ég mundi hafa talað

Þessar sex tíðir hafa allar sérstaka merkingu sem snertir stöðu atburðar eða verknaðar miðað við tímann í setningunni. Núliðin og þáliðin tíð gefa til kynna að verknaði sé lokið. Framtíð með munu lýsir óloknum verknaði en henni fylgir oft vafi. Hrein framtíð er oftast mynduð með nútíðarsniði; „Ég tala á morgun“. Þáframtíð segir að verknaði sé lokið en sýnir óvissu. Skildagatíðirnar tákna skilyrtan verknað.

Hjálparsagnir geta verið fleiri en hafa og munu, t.d. skulu, vilja, vera, verða, ætla.

Heimildir

  • Bjarni Ólafsson (1995). Íslenskur málfræðilykill. Mál og menning. ISBN 9979308745.
  • Þórunn Blöndal (1985). Almenn málfræði. Mál og menning.

Tengt efni