„Ólafur Rögnvaldsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Útgáfa síðunnar 4. október 2007 kl. 19:56

Ólafur Rögnvaldsson var biskup á Hólum frá 1459 til dauðadags, 1495.

Faðir: Rögnvaldur Keniksson, bróðir Gottskálks Kenikssonar Hólabiskups. Móðir ókunn. Ólafur var af norskri ætt sem fór með völd á Hólastað 1358-1390 og 1442-1520.

Óvíst er hvænær Ólafur fæddist og hvar hann ólst upp, en hann mun hafa verið langdvölum hér á landi. Hann er nefndur prestur á Breiðabólstað í Vesturhópi 1449, og fékk síðan Odda á Rangárvöllum 1453.

Við fráfall Gottskálks Kenikssonar, 1457, höfðu páfabiskupar setið Hólastað í heila öld. Á prestastefnu á Víðivöllum sumarið eftir var Ólafur Rögnvaldsson kosinn biskup. Kjörbréf hans er til í frumriti og er merkilegt skjal. Kristján 1. Danakonungur samþykkti kosninguna, og tók Ólafur við sem biskup á Hólum 1459. Samhliða biskupsembætti var hann sýslumaður í Hegranesþingi 1459-1469, að skipan konungs.

Ólafur biskup hóf að koma skipan á kristnihald og fjárreiður kirkna í biskupsdæminu. Risu af því miklar deilur við leikmenn, m.a. um gjöld af hálfkirkjum, kostnað við að hýsa biskup og fylgdarlið í yfirreiðum, forræði fyrir bændakirkjum o.fl. Var Hrafn Brandsson lögmaður fremstur í andstöðu við biskup, og var bannfærður fyrir. Ólafur var mikill fjárgæslumaður fyrir hönd biskupsstólsins, siðavandur og refsingasamur, og lagði háar sektir á menn fyrir brot sín. Þekktast er svokallað Hvassafellsmál, þar sem Bjarni Ólafsson á Hvassafelli í Eyjafirði var borinn sökum um óleyfilegt samband við Randíði dóttur sína. Auk hagsmunagæslu fyrir kirkjuna varð Ólafur biskup með tímanum stórauðugur maður sjálfur.

Allmikið er til af skjölum úr embættistíð Ólafs Rögnvaldssonar, t.d. máldagabók hans frá 1461 yfir kirkjur í Hólabiskupsdæmi, sem er elsta máldagabók íslensk sem varðveitt er í frumriti (skinnbók).

Ólafur biskup var strangur einlífismaður og átti ekki börn.

Heimildir

Páll Eggert Ólason: Íslenskar æviskrár IV.
Sigurður Líndal (ritstj.): Saga Íslands V.

Fyrirrennari:
Gottskálk Keniksson

Hólabiskup
(1459 – 1495)

Eftirmaður:
Gottskálk grimmi Nikulásson

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
 '''Ólafur Rögnvaldsson''' var [[biskup]] á [[Hólar_í_Hjaltadal|Hólum]] frá [[1459]] til dauðadags, [[1495]].
-Faðir: Rögnvaldur Keniksson, bróðir [[Gottskálk Keniksson|Gottskálks Kenikssonar]] [[Listi yfir Hólabiskupa|Hólabiskups]]. Móðir ókunn. Ólafur var af norskri ætt sem fór með völd á Hólastað 1358-1390 og 1442-1520.
+Faðir: Rögnvaldur Keniksson, bróðir [[Gottskálk Keniksson|Gottskálks Kenikssonar]] [[Listi yfir Hólabiskupa | Hólabiskups]]. Móðir ókunn. Ólafur var af norskri ætt sem fór með völd á Hólastað 1358-1390 og 1442-1520.
-Óvíst er hvænær Ólafur fæddist og hvort hann ólst upp hér á landi. Hann er nefndur prestur norðanlands 1449 (á [[Breiðabólstaður í Vesturhópi|Breiðabólstað]] í [[Vesturhóp]]i). Fékk [[Oddi|Odda]] 1453, tók við sem biskup á Hólum 1459. Samhliða biskupsembætti var hann [[sýslumaður]] í [[Hegranesþing]]i 1459-1469.
+Óvíst er hvænær Ólafur fæddist og hvar hann ólst upp, en hann mun hafa verið langdvölum hér á landi. Hann er nefndur prestur á [[Breiðabólstaður í Vesturhópi|Breiðabólstað]] í [[Vesturhóp]]i 1449, og fékk síðan [[Oddi|Odda]] á Rangárvöllum 1453.
+Við fráfall Gottskálks Kenikssonar, 1457, höfðu páfabiskupar setið Hólastað í heila öld. Á prestastefnu á [[Víðivellir|Víðivöllum]] sumarið eftir var Ólafur Rögnvaldsson kosinn biskup. Kjörbréf hans er til í frumriti og er merkilegt skjal. [[Kristján 1.]] [[Listi yfir Danakonunga|Danakonungur]] samþykkti kosninguna, og tók Ólafur við sem biskup á Hólum 1459. Samhliða biskupsembætti var hann [[sýslumaður]] í [[Hegranesþing]]i 1459-1469, að skipan konungs.
-Ólafur var fjárgæslumaður mikill fyrir hönd biskupsstólsins, siðavandur og refsingasamur, og lagði háar sektir á menn fyrir brot sín. Þekktast er svokallað [[Hvassafellsmál]], þar sem Bjarni Ólafsson á Hvassafelli í Eyjafirði var borinn sökum um óleyfilegt samband við dóttur sína. Voru þær sakargiftir síðar dæmdar ósannar.
+Ólafur biskup hóf að koma skipan á [[kristnihald]] og fjárreiður kirkna í biskupsdæminu. Risu af því miklar deilur við leikmenn, m.a. um gjöld af [[hálfkirkja|hálfkirkjum]], kostnað við að hýsa biskup og fylgdarlið í [[yfirreið]]um, forræði fyrir [[bændakirkja|bændakirkjum]] o.fl. Var [[Hrafn Brandsson]] [[lögmaður]] fremstur í andstöðu við biskup, og var [[bannfæring | bannfærður]] fyrir.
+Ólafur var mikill fjárgæslumaður fyrir hönd biskupsstólsins, siðavandur og refsingasamur, og lagði háar sektir á menn fyrir brot sín. Þekktast er svokallað [[Hvassafellsmál]], þar sem Bjarni Ólafsson á Hvassafelli í Eyjafirði var borinn sökum um óleyfilegt samband við Randíði dóttur sína. Auk hagsmunagæslu fyrir kirkjuna varð Ólafur biskup með tímanum stórauðugur maður sjálfur.
+Allmikið er til af skjölum úr embættistíð Ólafs Rögnvaldssonar, t.d. [[máldagabók]] hans frá 1461 yfir kirkjur í [[Hólabiskupsdæmi]], sem er elsta máldagabók íslensk sem varðveitt er í frumriti (skinnbók).
+Ólafur biskup var strangur einlífismaður og átti ekki börn.
 ==Heimildir==
@@ Lína 14: / Lína 21: @@
 {{Töflubyrjun}}
 {{Erfðatafla |
-fyrir=[[Gottskálk Keneksson]] |
+fyrir=[[Gottskálk Keniksson]] |
 titill=[[Hólabiskupar|Hólabiskup]] |
 frá=[[1459]] |