Ólafur Ragnar Grímsson

Ólafur Ragnar Grímssson er 5. forseti lýðveldisins Íslands. Ólafur er með doktorsgráðu í stjórnmálafræði, hann var prófessor við Háskóla Íslands og sat á þing fyrir Samtök frjálslyndra og vinstri manna og Alþýðubandalagið.

Ævi

Hann fæddist á Ísafirði 14. maí 1943, sonur Gríms Kristgeirssonar hárskera og Svanhildar Ólafsdóttur Hjartar húsmóður. Ólafur fór til Reykjavíkur að mennta sig og lauk hann stúdentsprófi frá MR 1962, fór hann þá til Englands til að læra stjórnmálafræði og hagfræði, útskrifaðist hann árið 1965 úr háskólanum í Manchester í Englandi með BA gráðu í báðum þeim fögum. Árið 1970 útskrifaðist hann síðan úr sama skóla með doktorsgráðu í stjórnmálafræði.

Snemma fór Ólafur að láta að sér kveða í stjórnmálum hér heima og sat hann í miðstjórn Framsóknarflokksins á árunum 1967 – 1974, framkvæmdastjórn sama flokks árin 1969 – 1973, var í blaðstjórn Tímans 1967 – 1971, í útvarpsráði 1971 – 1975, formaður framkvæmdastjórnar Samtök frjálslyndra og vinstri manna 1974 – 1976, í miðstjórn og framkvæmdastjórn Alþýðubandalagsins frá 1977. Ólafur var formaður framkvæmdastjórnar Alþýðubandalagsins á árunum 1983–87. Árið 1987 var hann kosinn formaður Alþýðubandalagsins og gegndi því til ársins 1995.

Ólafur var fyrst kosinn á þing sem varaþingmaður árið 1974 og komst svo á þing 1978. Árin 1974 og 1975 kom hann inn sem varaþingmaður fyrir Samtök frjálslyndra og vinstri manna, en eftir 1978 sat hann sem þingmaður fyrir Alþýðubandalagið. Ólafur gegndi embætti fjármálaráðherra árin 1988 – 1991 í síðustu ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar. Árið 1996 var hann síðan kosinn í embætti forseta Íslands, endurkjörinn árið 2000 án atkvæðagreiðslu og aftur árið 2004 (gegn Ástþóri Magnússyni og Baldri Ágústssyni).

Ólafur gegndi stöðu lektors í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands á árunum 1970 til 1973 og stöðu prófessors árin 1973 – 1993.

Árið 1974 kvæntist hann Guðrúnu Katrínu Þorbergsdóttur og ári seinna eignuðust þau dæturnar Guðrúnu Tinnu og Svanhildi Döllu. Guðrún lést úr krabbameini árið 1998. Árið 2003 kvæntist hann Dorrit Moussaieff.

Ólafur er fyrsti forsetinn í sögu Íslands til þess að neita að skrifa undir lög frá Alþingi, svonefnt fjölmiðlafrumvarp. 26. grein stjórnarskrárinnar segir að þá skuli lögin vera sett í þjóðaratkvæðargreiðslu, til þess kom ekki í þetta skiptið þar sem ríkisstjórnin ákvað að draga hið umdeilda frumvarp til baka áður en til þess kæmi. Skiptar skoðanir eru á meðal fræðimanna um raunverulega merkingu 26. greinarinnar, það er hvort að forseti geti yfirleitt beitt henni.

Tilvitnanir

• „Það er skýrasta dæmið um vanþróun íslenskra stjórnmála og drottnun óðapólitíkurinnar á Íslandi, að í hásæti ríkisstjórnarinnar skuli sitja valdasjúkur Tumi Þumall.“ Um Bjarna Benediktsson í Tímanum 11. janúar 1968.

• „Sömu misserin og Karl Marx og Friðrik Engels sömdu rétt fyrir miðja síðustu öld stefnuávarp um sameiningu öreiga allra landa, sem engu hefðu að týna nema hlekkjunum einum, en heilan heim að vinna, þá sat Jón Sigurðsson í Kaupmannahöfn og sendi Íslendingum hugvekju í Nýjum félagsritum, þar sem réttur vor til sérstaks ríkis var rökstuddur með tilvísun í sögu þjóðarinnar. Sú staðreynd, að sterkasta hugsjónaákall verkalýðsstéttarinnar og grundvallarritgerð íslenskrar sjálfstæðishreyfingar voru samin á sömu misserunum fyrir röskum 130 árum, sýnir okkur, hve lengi tveir höfuðþræðir okkar stefnu hafa legið saman í tímans rás.“ Ræða á landsfundi Alþýðubandalagsins 1980, sjá Þjóðviljann 21. maí 1981.

• „Ég hélt satt að segja ekki og vona, að mér fyrirgefist, að ég segi það, að svona skítlegt eðli væri inni í hæstvirtum forsætisráðherra.“ Um Davíð Oddsson á Alþingi 13. febrúar 1992.

Tenglar

• Ræða Ólafs Ragnars Grímssonar í Los Angeles 5. maí 2000

Fyrirrennari: Vigdís Finnbogadóttir	Forseti íslands (1. ágúst 1996 – Enn í embætti)	Eftirmaður: Enn í embætti
Fyrirrennari: Jón Baldvin Hannibalsson	Fjármálaráðherra (28. september 1988 – 30. apríl 1991)	Eftirmaður: Friðrik Sophusson