Parmenídes

Þessi grein fjallar um heimspekinginn frá Eleu. Um samræðu Platons, sjá Parmenídes.

Parmenídes frá Eleu

Parmenídes frá Eleu (forngríska: Παρμενίδης ὁ Ἐλεάτης, f. um 515 f.Kr., d. eftir 450 f.Kr.) var forngrískur heimspekingur. Hann var frá borginni Eleu á Suður-Ítalíu. Fylgjendur Parmenídesar voru Zenon frá Eleu og Melissos frá Samos.

Parmenídes færði rök fyrir því að heimurinn sem menn skynja sé blekking. Raunveruleikinn er samkvæmt Parmenídesi heimur Verunnar, óforgengileg, óbreytanleg heild. Flestir grískir heimspekingar eftir daga Parmenídesar reyndu með einhverjum hætti að bregðast við eða koma til móts við rök Parmenídesar og afleiðingar þeirra, þ.á m. Empedókles, Anaxgóras og Demókrítos.

Um náttúruna

Parmenídes var einn af mikilvægustu heimspekingunum meðal forvera Sókratesar. Eina verk hans var kvæði ort undir sexliðahætti sem nefndist Um náttúruna. Kvæðið skiptist í þrjá hluta:

• Formáli, sem var inngangur að öllu kvæðinu,
• Vegur sannleikans
• Vegur sýndarinnar

Um það bil 150 línur eru varðveittar, þar af eru 107 línur úr Vegi sannleikans, sem virðist virðist vera varðveittur nánast í heilu lagi. Talið er að Vegur sýndarinnar hafi verið jafnlangur Vegi sannleikans. Í kvæðinu fær skáldið opinberun frá gyðju (sem er venjulega talin vera Persefóna) um eðli raunveruleikans.

Frekara lesefni

• Austin, Scott, Parmenides: Being, Bounds and Logic (Yale University Press, 1986).
• Barnes, Jonathan, The Presocratic Philosophers (Routledge and Kegan Paul, 1978).
• Burnet John, Early Greek Philosophy (Kessinger Publishing, 2003).
• Coxon, A.H., The Fragments of Parmenides (Van Gorcum, 1986).
• Curd, Patricia, The Legacy of Parmenides (Princeton University Press, 1998).
• Gallop David, Parmenides of Elea – Fragments (University of Toronto Press, 1991).
• Guthrie W.K.C., A History of Greek Philosophy – The Presocratic tradition from Parmenides to Democritus (Cambridge University Press, 1979).
• Kirk G.S., Raven J.E. og Schofield M., The Presocratic Philosophers (Cambridge University Press, 1983).
• Popper, Karl R., The World of Parmenides (Routledge, 1998).

Tenglar

• Á The Internet Encyclopedia of Philosophy:
  • „Parmenides“