„Túrkmenistan“: Munur á milli breytinga
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 5: | Lína 5: | ||
skjaldarmerki = Coat of Arms of Turkmenistan.svg | |
skjaldarmerki = Coat of Arms of Turkmenistan.svg | |
||
kjörorð = | |
kjörorð = | |
||
þjóðsöngur = Þjóðsöngur Túrkmenistan | |
þjóðsöngur = Þjóðsöngur Túrkmenistan<br/><center>[[File:National anthem of Turkmenistan, performed by the United States Navy Band.oga]]| |
||
staðsetningarkort = LocationTurkmenistan.svg | |
staðsetningarkort = LocationTurkmenistan.svg | |
||
höfuðborg = [[Asgabat]] | |
höfuðborg = [[Asgabat]] | |
Útgáfa síðunnar 23. apríl 2020 kl. 19:44
Türkmenistan | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Þjóðsöngur: Þjóðsöngur Túrkmenistan | |
Höfuðborg | Asgabat |
Opinbert tungumál | túrkmenska |
Stjórnarfar | Flokksræði
|
Forseti | Gurbanguly Berdimuhamedow |
Sjálfstæði | |
• frá Sovétríkjunum | 27. október 1991 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
52. sæti 491.210 km² 4,9 |
Mannfjöldi • Samtals (2014) • Þéttleiki byggðar |
112. sæti 5.171.943 10,5/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2011 |
• Samtals | 43,359 millj. dala (90. sæti) |
• Á mann | 7.856 dalir (94. sæti) |
VÞL (2013) | 0.698 (103. sæti) |
Gjaldmiðill | túrkmenskur nýmanat |
Tímabelti | UTC+5 |
Þjóðarlén | .tm |
Landsnúmer | +993 |
Túrkmenistan er land í Mið-Asíu með landamæri að Afganistan, Íran, Kasakstan og Úsbekistan og strandlengju við Kaspíahaf. Túrkmenistan var áður Sovétlýðveldi og er aðili að Samveldi sjálfstæðra ríkja.
Á 8. öld fluttust Ogur-Tyrkir frá Mongólíu til Mið-Asíu og mynduðu þar öflugt ættbálkabandalag. Nafnið Túrkmenar var notað yfir þá sem tóku upp Íslam á 10. öld. Á 11. öld varð landið hluti af Seljúkveldinu en sagði sig úr því á 12. öld. Mongólar lögðu landið undir sig og á 16. öld var landið að nafninu til undir stjórn tveggja úsbekskra kanata; Kivakanatsins og Búkarakanatsins. Rússar hófu að leggja Mið-Asíu undir sig á 19. öld og stofnuðu bækistöðina Krasnovodsk (nú Türkmenbaşy) við strönd Kaspíahafs. Árið 1881 varð landið hluti af Rússneska keisaradæminu eftir ósigur Túrkmena í orrustunni um Geok Tepe. Túrkmenska sovétlýðveldið var stofnað árið 1924. Lífsháttum hirðingja var útrýmt og samyrkjubúskapur tók við. Yfir 110 þúsund létust í Asgabatjarðskjálftanum árið 1948. Árið 1991 lýsti landið yfir sjálfstæði frá Sovétríkjunum eftir þjóðaratkvæðagreiðslu og kommúnistaleiðtoginn Saparmurat Niyazov varð forseti. Hann kom á einræði sem byggðist á persónudýrkun forsetans. Eftir skyndilegt lát hans árið 2006 tók Gurbanguly Berdimuhamedow, varaforsætisráðherra landsins, við völdum og sigraði í sérstökum forsetakosningum árið 2007. Hann var endurkjörinn 2012 með 97% atkvæða.
Íbúar Túrkmenistan eru um fimm milljónir. Um 85% eru Túrkmenar og um 89% aðhyllast íslam. Túrkmenska er opinbert mál landsins en margir íbúar tala rússnesku að auki. Efnahagslíf Túrkmenistan hefur vaxið hratt síðustu ár. Auður landsins byggist fyrst og fremst á miklum jarðgaslindum sem eru taldar vera þær fjórðu mestu í heimi. Landið er auk þess 9. stærsti bómullarframleiðandi heims.
Stjórnsýsluskipting
Túrkmenistan skiptist í fimm héruð (welyatlar) og eitt höfuðborgarumdæmi. Héruðin skiptast síðan í umdæmi (etraplar) sem eru ýmist sýslur eða borgir. Samkvæmt stjórnarskrá Túrkmenistan frá 2008 geta borgir líka verið héruð.
Hérað | ISO 3166-2 | Höfuðstaður | Flatarmál | Íbúar (2005) | Númer |
---|---|---|---|---|---|
Asgabatborg | Asgabat | 470 km² | 871.500 | ||
Ahal-hérað | TM-A | Anau | 97.160 km² | 939.700 | 1 |
Balkan-hérað | TM-B | Balkanabat | 139.270 km² | 553.500 | 2 |
Daşoguz-hérað | TM-D | Daşoguz | 73.430 km² | 1.370.400 | 3 |
Lebap-hérað | TM-L | Türkmenabat | 93.730 km² | 1.334.500 | 4 |
Mary-hérað | TM-M | Mary | 87.150 km² | 1.480.400 | 5 |