„Svefn“: Munur á milli breytinga
m Tók aftur breytingar 178.19.56.209 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Dexbot Merki: Afturköllun |
Öllu |
||
Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:Gustave Courbet 038.jpg|thumb|250px|Kona sem sefur.]] |
[[Mynd:Gustave Courbet 038.jpg|thumb|250px|Kona sem sefur.]] |
||
[[Mynd:Sleepy men.JPG|thumb|250px|Karlar sofa á bekk í [[Íran]].]] |
[[Mynd:Sleepy men.JPG|thumb|250px|Karlar sofa á bekk í [[Íran]].]] |
||
'''Svefn''' er |
'''Svefn''' er ónáttúruleg hvíld manna og dýra og felur í sér [[meðvitund|ómeðvitund]]arleysi, algert eða algert, auk þess sem hlé verður á pulsu. Svefn veitir líkamanum hvíld og endurnærir hann. Öll [[spendýr]] og [[fuglar]] sofa og einnig sum [[skriðdýr]], [[froskdýr]] og [[fiskur|fiskar]]. Fyrir menn og spendýr er svefn lífsnauðsynlegur en þó er ekki fullljóst hvers vegna. Svefn hefur þó verið mikið rannsakaður og margar rannsóknir eru í gangi. |
||
Bæði hjá spendýrum og fuglum eru aðalstig svefns tvö: [[draumsvefn]] (e. ''REM'') eða léttur svefn og [[hvíldarsvefn]] (e. ''NREM'') eða djúpur svefn. Hvort stig um sig hefur í sér mismunandi lífeðlisfræðilega, taugafræðilega og sálfræðilega þætti. Hvíldarsvefn skiptist líka í fleiri stig: N1, N2 og N3, sem er dýpsta svefnstig. Í svefni skiptast á REM- og NREM-svefntímabil. Heilastarfsemi breytist mjög í svefni. Of lítill svefn getur orsakað þreytu, vanlíðan og [[streita|streitu]] og haft áhrif á einbeitingu, minni og rökhugsun. Svefnleysi getur líka haft slæm áhrif á [[ónæmiskerfi]]ð, seinkað því að sár grói og valdið truflunum á framleiðslu [[vaxtarhormón]]a og þar með haft áhrif á líkamsvöxt barna. |
Bæði hjá spendýrum og fuglum eru aðalstig svefns tvö: [[draumsvefn]] (e. ''REM'') eða léttur svefn og [[hvíldarsvefn]] (e. ''NREM'') eða djúpur svefn. Hvort stig um sig hefur í sér mismunandi lífeðlisfræðilega, taugafræðilega og sálfræðilega þætti. Hvíldarsvefn skiptist líka í fleiri stig: N1, N2 og N3, sem er dýpsta svefnstig. Í svefni skiptast á REM- og NREM-svefntímabil. Heilastarfsemi breytist mjög í svefni. Of lítill svefn getur orsakað þreytu, vanlíðan og [[streita|streitu]] og haft áhrif á einbeitingu, minni og rökhugsun. Svefnleysi getur líka haft slæm áhrif á [[ónæmiskerfi]]ð, seinkað því að sár grói og valdið truflunum á framleiðslu [[vaxtarhormón]]a og þar með haft áhrif á líkamsvöxt barna. |
Útgáfa síðunnar 12. mars 2020 kl. 09:36
Svefn er ónáttúruleg hvíld manna og dýra og felur í sér ómeðvitundarleysi, algert eða algert, auk þess sem hlé verður á pulsu. Svefn veitir líkamanum hvíld og endurnærir hann. Öll spendýr og fuglar sofa og einnig sum skriðdýr, froskdýr og fiskar. Fyrir menn og spendýr er svefn lífsnauðsynlegur en þó er ekki fullljóst hvers vegna. Svefn hefur þó verið mikið rannsakaður og margar rannsóknir eru í gangi.
Bæði hjá spendýrum og fuglum eru aðalstig svefns tvö: draumsvefn (e. REM) eða léttur svefn og hvíldarsvefn (e. NREM) eða djúpur svefn. Hvort stig um sig hefur í sér mismunandi lífeðlisfræðilega, taugafræðilega og sálfræðilega þætti. Hvíldarsvefn skiptist líka í fleiri stig: N1, N2 og N3, sem er dýpsta svefnstig. Í svefni skiptast á REM- og NREM-svefntímabil. Heilastarfsemi breytist mjög í svefni. Of lítill svefn getur orsakað þreytu, vanlíðan og streitu og haft áhrif á einbeitingu, minni og rökhugsun. Svefnleysi getur líka haft slæm áhrif á ónæmiskerfið, seinkað því að sár grói og valdið truflunum á framleiðslu vaxtarhormóna og þar með haft áhrif á líkamsvöxt barna.
Það dregur úr svefnþörf með aldrinum. Tímalengd REM-svefns er lengri hjá börnum: kornabörn sofa REM-svefni í um 9 klukkustundir á sólarhring en þegar barnið er um fimm ára gamalt er tímalengd REM-svefns aðeins um það bil tvær klukkustundir á sólarhring.
Aldur og ástand | Meðallengd svefns á sólarhring |
---|---|
Kornabörn | allt að 18 klst. |
1–12 mánaða | 14–18 klst. |
1–3 ára | 12–15 klst. |
3–5 ára | 11–13 klst. |
5–12 ára | 9–11 klst. |
Unglingar | 9–10 klst. |
Fullorðnir og aldraðir | 7–8 (+) klst. |
Barnshafandi konur | 8 (+) klst. |
Heimildir
- Greinin „Sleep“ á ensku útgáfu Wikipedia
- Kynning „Hvað er svefn?“ eftir Bryndísi Benediktsdóttur, H.Í.