„Píka“: Munur á milli breytinga
Bætti við sniðinu „Líkamshlutar mannsins.“ Tók út tengil í innri síðu sem ekki er til og er óþarfur tengill |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Mynd:Genital Diversity.jpg|thumb|right|220px|Mismunandi kvensköp, í sumum tilfellum rökuð]] |
[[Mynd:Genital Diversity.jpg|thumb|right|220px|Mismunandi kvensköp, í sumum tilfellum rökuð]] |
||
'''Píka''' (eða '''sköp''') eru ytri [[kynfæri]] [[kona|konu]]. Píkan nær yfir munaðarhólinn, ytri og inni skapabarmana, snípinn, risvefinn, [[Leggöng|legganga]]<nowiki/>opið, [[þvagrás]]ar<nowiki/>opið, og andarkirtlana. Á píkunni má líka sjá skaparifuna (bilið milli ytri skapabarmanna), fitukirtla, og kynfærahár. |
|||
'''Kvensköp''' eða '''sköp''' (í daglegu tali er orðið '''píka'''<ref>[http://herdubreid.rhi.hi.is:1026/wordbank/terminfo?idTerm=354598&mainlanguage=IS]</ref> oft notað um kvensköp<!--, en sumum þykir orðið niðrandi{{heimild vantar}}-->) eru ytri [[æxlunarfæri]] [[kona|konu]], það er ytri- og innri barmar, [[snípur]], [[þvagrás]]arop, [[meyjarhaft]] og [[leggöng|leggangaop]]. Í víðasta skilningi er einnig átt við innri getnaðarfæri konunnar, það er leggöng, [[leg (líffæri)|leg]], [[legop]], [[legháls]], [[eggjastokkur|eggjastokka]], [[eggjaleiðari|eggjaleiðara]] og ýmsa kirtla, sem tengjast þeim. |
|||
Í víðari skilningi getur orðið píka líka verið notað til að vísa til hluta innri kynfæra konunnar, svo sem legganganna. |
|||
Auk þess að vera æxlunarfæri losar kvenlíkaminn [[þvag]] um sköpin. |
|||
== Hlutar píkunnar == |
|||
=== Skapabarmarnir === |
|||
Skapabarmarnir eru sá hluti píkunnar sem sést hvað best. |
|||
Í manninum eru tvö pör af skapabörmum: |
|||
* '''Ytri skapabarmarnir''' eru stærri. Þeir eru fósturfræðilega skyldir [[Pungur|pung]] karlmanna. |
|||
* '''Innri skapabarmar''' eru húðfelling sem kemur milli ytri skapabarmanna. |
|||
<gallery heights="170" widths="210"> |
|||
Mynd:Ausprägung der Labia Minora.jpeg|Útlit skapabarmanna getur verið breytilegt milli einstaklinga. |
|||
Mynd:Female sexual arousal.JPG|''Vinstri'': Óörvuð píka.<br />''Hægri'': Þegar píkan er kynferðislega örvuð þrútna skapabarmarnir og ytri skapabarmarnir færast aðeins frá. Píkan blotnar líka til að smyrja sig. |
|||
</gallery> |
|||
=== Munaðarhóllinn === |
|||
[[Mynd:Poolside anterior view of mons pubis.jpg|thumb|Munaðarhóllinn.]] |
|||
Munaðarhóllinn er mjúkt lag af fituvef á fremri hluta píkunnar og liggur yfir lífbeininu (beininu í mjaðmargrindinni sem finna má fyrir í fremri hluta klofsins).<ref name="Schatz">{{cite web|url=http://philschatz.com/anatomy-book/contents/m46392.html|title=Anatomy and Physiology of the Female Reproductive System · Anatomy and Physiology|publisher=Phil Schatz.com|language=en-us}}</ref> Bæði kyn hafa munaðarhól, en hann er meira áberandi í konum, munaðarhóllinn virkar eins og púði og verndar lífbeinið þegar fólk stundar [[samfarir]]. Skaparifan (bilið milli ytri skapabarmanna) nær inn á neðri hluta munaðarhólsins. Við [[Kynþroski|kynþroska]] koma kynfærahár á munaðarhólinn og á ytri skapabarmana.<ref name="Tanner">{{cite journal|last1=Marshall|first1=WA|last2=Tanner|first2=JM|date=June 1969|title=Variations in pattern of pubertal changes in girls|journal=Archives of Disease in Childhood|volume=44|issue=235|pages=291–303|doi=10.1136/adc.44.235.291|pmc=2020314|pmid=5785179}}</ref> |
|||
=== Snípur === |
|||
Snípurinn er hluti af [[kynfæri|kynfærum]] [[kvenkyn]]s [[spendýr]]a. Sýnilegi hluti snípsins sést þar sem innri skapabarmarnir mætast, fyrir ofan þvagrásaropið. Snípurinn er afar næmur og er helsta örvunarsvæði píkunnar, í snípshúfunni er áætlað að séu um 8.000 taugaendar.<ref name="Carroll_Di Marino">Carroll, Janell L. (2012). Sexuality Now: Embracing Diversity. Cengage Learning. <nowiki>ISBN 978-1-111-83581-1</nowiki>. Bls. [https://books.google.com/books?id=RY0n2CGS5EcC&pg=PT154 110–111], [https://books.google.com/books?id=RY0n2CGS5EcC&pg=PT296 252]</ref> |
|||
Snípurinn myndast út frá ákveðnum vef í fóstri sem kallast kynhnjótur. Ef fóstrið er útsett fyrir [[karlhormón]]um verður kynhnjóturinn að [[typpi]], annars verður hann að sníp. |
|||
<gallery heights="200" widths="200"> |
|||
Mynd:Clitoris Anatomy.svg|Innri uppbygging píkunnar. Snípurinn nær nokkuð djúpt, en í daglegu tali vísar orðið snípur til sýnilega hlutans, snípshúfunnar. |
|||
Mynd:Klitorisvorhaut und Klitoris.jpg|(1) Forhúð<br />(2) Snípur |
|||
</gallery> |
|||
=== Þvagrásaropið og leggangaopið === |
|||
[[Mynd:Vaginal opening description.jpg|alt=|thumb|280x280dp|1. Snípshúfan2. Sýnilegi hluti snípsins3. Innri skapabarmar |
|||
4. Þvagrásaropið5. Leggangaopið6. Spöngin |
|||
7. [[Endaþarmsop]]ið]] |
|||
Á svæðinu milli skapabarmanna má finna tvö op. [[Þvagrás]]ar<nowiki/>opið er fyrir neðan snípinn, þar fyrir neðan er [[Leggöng|legganga]]<nowiki/>opið. Þvagrásaropið er smátt, út úr því kemur [[þvag]], leggangaopið er mun stærra og þaðan koma börn út við fæðingu. |
|||
Leggangaopið er stundum hulið að hluta til af meyjarhaftinu, sem er þunn himna sem getur rofnað í fyrsta sinn sem kona stundar samfarir. Vegna þessa var meyjarhaftið notað til að skera úr um hvort kona væri hrein mey í sumum samfélögum, þó að haftið geti alveg eins rofnað við íþróttaiðkun eða þegar [[Túrtappi|túrtappar]] eru settir upp. Í mörgum stúlkum er meyjarhaftið svo lítið að það sést ekki, eða þá að það vantar alveg.<ref name="King">{{cite book|title=Human sexuality today|last1=King|first1=Bruce M.|date=1996|publisher=Prentice Hall|isbn=978-0-13-014994-7|edition=2nd|location=Upper Saddle River, N.J.|pages=24–28}}</ref> |
|||
Í aftari (neðri) hluta leggangaopsins má finna stóru andarkirtlana{{efn|Svæðið milli innri skapabarmanna og þvagrásaropsins er nefnt „önd“ (í merkingunni „forgarður“, samanber orðinu „anddyri).}} sem seyta slími og sleipiefni. Stóru andarkirtlarnir samsvara [[Klumbukirtill|klumbukirtlinum]] í mönnum (sem framleiðir forsæðisvökva). Litlu andarkirtlarnir eru í aftari vegg legganganna og samsvara [[Blöðruhálskirtill|blöðruhálskirtlinum]] í mönnum (sem framleiðir sæðisvökva). |
|||
{{ryðja}} |
|||
== Neðanmálsgreinar == |
|||
{{notelist}} |
|||
| ⚫ | |||
{{reflist}} |
|||
== Tengt efni == |
== Tengt efni == |
||
* [[Getnaðarlimur]] |
* [[Getnaðarlimur]] |
||
{{wikiorðabók|píka}} |
|||
| ⚫ | |||
{{Commonscat|vulva|píkunni}} |
|||
<references/>{{wikiorðabók|kvensköp}}{{commonscat|vulva|kvensköpum}} |
|||
{{Líkamshlutar mannsins}} |
|||
{{Stubbur|líffræði}} |
{{Stubbur|líffræði}} |
||
[[Flokkur:Æxlunarfæri]] |
[[Flokkur:Æxlunarfæri]] |
||
Útgáfa síðunnar 12. júní 2019 kl. 15:46
Píka (eða sköp) eru ytri kynfæri konu. Píkan nær yfir munaðarhólinn, ytri og inni skapabarmana, snípinn, risvefinn, leggangaopið, þvagrásaropið, og andarkirtlana. Á píkunni má líka sjá skaparifuna (bilið milli ytri skapabarmanna), fitukirtla, og kynfærahár.
Í víðari skilningi getur orðið píka líka verið notað til að vísa til hluta innri kynfæra konunnar, svo sem legganganna.
Hlutar píkunnar
Skapabarmarnir
Skapabarmarnir eru sá hluti píkunnar sem sést hvað best.
Í manninum eru tvö pör af skapabörmum:
- Ytri skapabarmarnir eru stærri. Þeir eru fósturfræðilega skyldir pung karlmanna.
- Innri skapabarmar eru húðfelling sem kemur milli ytri skapabarmanna.
-
Útlit skapabarmanna getur verið breytilegt milli einstaklinga. -
Vinstri: Óörvuð píka.
Hægri: Þegar píkan er kynferðislega örvuð þrútna skapabarmarnir og ytri skapabarmarnir færast aðeins frá. Píkan blotnar líka til að smyrja sig.
Munaðarhóllinn
Munaðarhóllinn er mjúkt lag af fituvef á fremri hluta píkunnar og liggur yfir lífbeininu (beininu í mjaðmargrindinni sem finna má fyrir í fremri hluta klofsins).[1] Bæði kyn hafa munaðarhól, en hann er meira áberandi í konum, munaðarhóllinn virkar eins og púði og verndar lífbeinið þegar fólk stundar samfarir. Skaparifan (bilið milli ytri skapabarmanna) nær inn á neðri hluta munaðarhólsins. Við kynþroska koma kynfærahár á munaðarhólinn og á ytri skapabarmana.[2]
Snípur
Snípurinn er hluti af kynfærum kvenkyns spendýra. Sýnilegi hluti snípsins sést þar sem innri skapabarmarnir mætast, fyrir ofan þvagrásaropið. Snípurinn er afar næmur og er helsta örvunarsvæði píkunnar, í snípshúfunni er áætlað að séu um 8.000 taugaendar.[3]
Snípurinn myndast út frá ákveðnum vef í fóstri sem kallast kynhnjótur. Ef fóstrið er útsett fyrir karlhormónum verður kynhnjóturinn að typpi, annars verður hann að sníp.
-
Innri uppbygging píkunnar. Snípurinn nær nokkuð djúpt, en í daglegu tali vísar orðið snípur til sýnilega hlutans, snípshúfunnar. -
(1) Forhúð
(2) Snípur
Þvagrásaropið og leggangaopið
Á svæðinu milli skapabarmanna má finna tvö op. Þvagrásaropið er fyrir neðan snípinn, þar fyrir neðan er leggangaopið. Þvagrásaropið er smátt, út úr því kemur þvag, leggangaopið er mun stærra og þaðan koma börn út við fæðingu.
Leggangaopið er stundum hulið að hluta til af meyjarhaftinu, sem er þunn himna sem getur rofnað í fyrsta sinn sem kona stundar samfarir. Vegna þessa var meyjarhaftið notað til að skera úr um hvort kona væri hrein mey í sumum samfélögum, þó að haftið geti alveg eins rofnað við íþróttaiðkun eða þegar túrtappar eru settir upp. Í mörgum stúlkum er meyjarhaftið svo lítið að það sést ekki, eða þá að það vantar alveg.[4]
Í aftari (neðri) hluta leggangaopsins má finna stóru andarkirtlana[a] sem seyta slími og sleipiefni. Stóru andarkirtlarnir samsvara klumbukirtlinum í mönnum (sem framleiðir forsæðisvökva). Litlu andarkirtlarnir eru í aftari vegg legganganna og samsvara blöðruhálskirtlinum í mönnum (sem framleiðir sæðisvökva).
Neðanmálsgreinar
- ↑ Svæðið milli innri skapabarmanna og þvagrásaropsins er nefnt „önd“ (í merkingunni „forgarður“, samanber orðinu „anddyri).
Tilvísanir
- ↑ „Anatomy and Physiology of the Female Reproductive System · Anatomy and Physiology“ (bandarísk enska). Phil Schatz.com.
- ↑ Marshall, WA; Tanner, JM (júní 1969). „Variations in pattern of pubertal changes in girls“. Archives of Disease in Childhood. 44 (235): 291–303. doi:10.1136/adc.44.235.291. PMC 2020314. PMID 5785179.
- ↑ Carroll, Janell L. (2012). Sexuality Now: Embracing Diversity. Cengage Learning. ISBN 978-1-111-83581-1. Bls. 110–111, 252
- ↑ King, Bruce M. (1996). Human sexuality today (2nd. útgáfa). Upper Saddle River, N.J.: Prentice Hall. bls. 24–28. ISBN 978-0-13-014994-7.
Tengt efni
