„Ríki“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Nýjasta útgáfa síðan 26. apríl 2019 kl. 10:29

Þessi grein fjallar um stjórnmálahugtakið ríki. Á aðgreiningarsíðunni er hægt að sjá aðrar greinar um aðrar merkingar orðsins „ríki”.

Ríki eru stjórnmálalegar einingar ábúenda tiltekinna landsvæða sem eru fullvalda. Skilgreining Max Webers um að ríki hafi einokun á lögmætri valdbeitingu á afmörkuðu landsvæði er viðtekin. Innlent fullveldi hefur ríki ef íbúar þess líta á það sem lögmætt. Alþjóðlegt fullveldi hefur ríki hljóti það einnig slíka viðurkenningu frá samfélagi þjóðanna.

Ríki getur einnig átt við tvö eða fleiri ríki sem saman mynda sambandsríki sem hefur miðstýrða ríkisstjórn yfir sér. Dæmi um slík sambandsríki eru Bandaríkin, Brasilía, Indland og Þýskaland. Hefð er fyrir því að kalla ríki Bandaríkjanna fylki.

Saga[breyta | breyta frumkóða]

Ríkjaskipulagið sem nú er útbreitt um allan heim þróaðist á löngum tíma. Almennt er nokkur sátt um að með Vestfalíufriðnum við lok Þrjátíu ára stríðsins árið 1648 megi marka upphaf nútímalegs ríkjaskipulags. Þá var gerður sáttmáli um að ráðamenn eins lands myndu ekki hlutast til um málefni annars heldur virða landamæri þess, eins konar fullveldisregla. Á næstu öldum fjölgaði í hópi ríkja, sér í lagi í Evrópu.

Eftir fyrri heimsstyrjöldina var Þjóðabandalagið stofnað, með það að augnamiði að sameina hagsmuni ríkja og tryggja að ófriður endurtæki sig ekki. Þá var samþykkt að þjóðir heims hefðu sjálfsákvörðunarrétt. Þjóðabandalaginu tókst ekki ætlunarverk sitt, óeining ríkti um starf þess. Eftir seinni heimsstyrjöldina voru Sameinuðu þjóðirnar stofnaðar. Nýlenduveldin urðu þá flest að láta af nýlendustefnu sinni og hlutu margar þjóðir í Afríku og Asíu sjálfstæði á næstu árum og áratugum.

Tengt efni[breyta | breyta frumkóða]

Þessi stjórnmálagrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

@@ Lína 6: / Lína 6: @@
 == Saga ==
-Ríkjaskipulagið sem nú er útbreitt um allan heim þróaðist yfir langan tíma. Með [[Vestfalíufriðurinn|Vestfalíufriðnum]] við lok [[þrjátíu ára stríðið|Þrjátíu ára stríðsins]] árið [[1648]] er almennt nokkur sátt um að marka megi upphaf nútímalegs ríkjaskipulags. Þá var gerður sáttmáli um að ráðamenn eins lands myndu ekki íhlutast í málefnum annars heldur virða landamæri þess, eins konar fullveldisregla. Sér í lagi í Evrópu jókst í hópi ríkja á næstu öldum.
+Ríkjaskipulagið sem nú er útbreitt um allan heim þróaðist á löngum tíma. Almennt er nokkur sátt um að með [[Vestfalíufriðurinn|Vestfalíufriðnum]] við lok [[þrjátíu ára stríðið|Þrjátíu ára stríðsins]] árið [[1648]] megi marka upphaf nútímalegs ríkjaskipulags. Þá var gerður sáttmáli um að ráðamenn eins lands myndu ekki hlutast til um málefni annars heldur virða landamæri þess, eins konar fullveldisregla. Á næstu öldum fjölgaði í hópi ríkja, sér í lagi í Evrópu.
-Eftir [[fyrri heimsstyrjöldin]] var [[Þjóðabandalagið]] stofnað, með það að augnamiði að sameina hagsmuni ríkja og tryggja að ófriður endurtæki sig ekki. Þá var það samþykkt að [[þjóð]]ir heims hefðu [[sjálfsákvörðunarrétt]]. Þjóðabandalaginu tókst ekki ætlunarverk sitt, óeining ríkti um starf þess. Eftir [[seinni heimsstyrjöldin]]a voru [[Sameinuðu þjóðirnar]] stofnaðar. [[Nýlenduveldi]]n urðu þá flest að láta af [[nýlendustefna|nýlendustefnu]] sinni og hlutu margar þjóðir í [[Afríka|Afríku]] og [[Asía|Asíu]] sjálfstæði á næstu árum og áratugum.
+Eftir [[fyrri heimsstyrjöldin|fyrri heimsstyrjöldina]] var [[Þjóðabandalagið]] stofnað, með það að augnamiði að sameina hagsmuni ríkja og tryggja að ófriður endurtæki sig ekki. Þá var samþykkt að [[þjóð]]ir heims hefðu [[sjálfsákvörðunarrétt]]. Þjóðabandalaginu tókst ekki ætlunarverk sitt, óeining ríkti um starf þess. Eftir [[seinni heimsstyrjöldin]]a voru [[Sameinuðu þjóðirnar]] stofnaðar. [[Nýlenduveldi]]n urðu þá flest að láta af [[nýlendustefna|nýlendustefnu]] sinni og hlutu margar þjóðir í [[Afríka|Afríku]] og [[Asía|Asíu]] sjálfstæði á næstu árum og áratugum.
 == Tengt efni ==