„Guðmundar- og Geirfinnsmálið“: Munur á milli breytinga
Inngangur |
Hlekkur á hæstarétt. |
||
| Lína 22: | Lína 22: | ||
|- |
|- |
||
| colspan="2"| |
| colspan="2"| |
||
'''Sævar |
'''Sævar Ciesielski''' ''(f. 1955, d. 2011)''<br/> |
||
'''Kristján Viðar Viðarsson'''<br/> |
'''Kristján Viðar Viðarsson'''<br/> |
||
'''Tryggvi Rúnar Leifsson''' ''(f. 1951, d. 2009)''<br/> |
'''Tryggvi Rúnar Leifsson''' ''(f. 1951, d. 2009)''<br/> |
||
| Lína 32: | Lína 32: | ||
'''Geirfinnsmálið''' (einnig nefnt '''Guðmundar- og Geirfinnsmálið''') er viðamikið sakamál sem snýr að óútskýrðu hvarfi tveggja manna árið 1974, Guðmundi og Geirfinni. Sex manns fengu dóm vegna aðkomu sinnar að málinu, þau höfðu játað að hafa orðið mönnunum að bana eftir langar yfirheyrslur og vistun í einangrun, þrátt fyrir að engin sönnunargögn hefðu komið fram sem bendluðu þau við málið. |
'''Geirfinnsmálið''' (einnig nefnt '''Guðmundar- og Geirfinnsmálið''') er viðamikið sakamál sem snýr að óútskýrðu hvarfi tveggja manna árið 1974, Guðmundi og Geirfinni. Sex manns fengu dóm vegna aðkomu sinnar að málinu, þau höfðu játað að hafa orðið mönnunum að bana eftir langar yfirheyrslur og vistun í einangrun, þrátt fyrir að engin sönnunargögn hefðu komið fram sem bendluðu þau við málið. |
||
Málið var tekið upp á nýju árið 2018 í [[Hæstiréttur Íslands|hæstarétti]]. Fengu þar allir |
Málið var tekið upp á nýju árið 2018 í [[Hæstiréttur Íslands|hæstarétti]]. Fengu þar allir nema Erla sýknun.<ref>https://www.haestirettur.is/domar/domur/?id=34b0664d-10ee-4f6d-917e-67ed04c3bc5c</ref> |
||
Lík Guðmundar og Geirfinns hafa aldrei fundist. |
Lík Guðmundar og Geirfinns hafa aldrei fundist. |
||
| Lína 39: | Lína 39: | ||
=== Guðmundur Einarsson === |
=== Guðmundur Einarsson === |
||
Guðmundur var 18 ára verkamaður sem hafði farið með félögum sínum á dansleik í Alþýðuhúsinu í [[Hafnarfjörður|Hafnarfirði]] laugardagskvöldið 26. janúar 1974. Hann varð viðskila við vini sína og sást síðast til hans ásamt öðrum manni á götu í Hafnarfirði þar sem þeir reyndu að húkka sér far. Talið var að hann væri með Kristjáni Viðari Viðarssyni, skólafélaga sínum. Ekki sást aftur til Guðmundar. |
Guðmundur var 18 ára verkamaður sem hafði farið með félögum sínum á dansleik í Alþýðuhúsinu í [[Hafnarfjörður|Hafnarfirði]] laugardagskvöldið 26. janúar 1974. Hann varð viðskila við vini sína og sást síðast til hans ásamt öðrum manni á götu í Hafnarfirði þar sem þeir reyndu að húkka sér far. Talið var að hann væri með Kristjáni Viðari Viðarssyni, skólafélaga sínum. Ekki sást aftur til Guðmundar. Leitað var að honum í hrauninu í Hafnarfirði, en leitinni var hætt vegna mikillar fannergðar. |
||
=== Geirfinnur Einarsson === |
=== Geirfinnur Einarsson === |
||
Nokkrum mánuðum síðar, þriðjudagskvöldið 19. nóvember 1974, |
Nokkrum mánuðum síðar, þriðjudagskvöldið 19. nóvember 1974, hvarf annar maður, Geirfinnur Einarsson (f. 1955). Guðmundur og Geirfinnur voru ekki skyldir, þrátt fyrir að hafa sama föðurnafn. Geirfinnur starfaði við byggingarvinnu og bjó í Keflavík. Hann var tveggja barna faðir. |
||
Hvarf Geirfinns þótti afar dularfullt. Kvöldið sem hann hvarf hringdi ókunnur maður í hann og mælti sér mót við hann í Hafnarbúðinni í [[Keflavík]]. Eftir lýsingum vitna á ókunna manninum var gerð leirstytta, sem í hálfkæringi var kölluð „[[Leirfinnur]]“. |
Hvarf Geirfinns þótti afar dularfullt. Kvöldið sem hann hvarf hringdi ókunnur maður í hann og mælti sér mót við hann í Hafnarbúðinni í [[Keflavík]]. Eftir lýsingum vitna á ókunna manninum var gerð leirstytta, sem í hálfkæringi var kölluð „[[Leirfinnur]]“. |
||
== |
==Rannsókn== |
||
'''Sævar Marinó Ciesielski''' ''(f. 1955, d. 2011)'' var 19 ára hálf-pólskur drengur og góðkunningi lögreglu. Hann var handtekinn ásamt kærustu sinni '''Erlu Bolladóttur''' ''(f. 1955)'' eftir að orðrómur hafði komist á kreik um aðild hans að hvarfi Geirfinns. Parið átti samam nýfædda dóttur. Við yfirheyrslu náði lögregla fram játningu frá Erlu að hún hefði myrt Geirfinn. Eftir játninguna reyndi lögregla að bendla Erlu við hvarf Guðmundar, þar sem þau höfðu verið skólafélagar. Þeim var haldið í gæsluvarðhaldi þar til að játning fékkst. Sævar játaði að hann og nokkrir félagar hans hefðu komið að glæpnum. Flestir í vinahópnum tengdust skemmtistaðnum ''Klúbbnum''. |
|||
Hópur ungmenna var hnepptur í gæsluvarðhald í [[Síðumúlafangelsið|Síðumúlafangelsinu]] vegna hvarfa þeirra Guðmundar og Geirfinns og svokallaðs póstsvikamáls. Þau bentu á fjóra þekkta menn sem flestir tengdust skemmtistaðnum Klúbbnum. Voru þeir allir hnepptir í gæsluvarðhald og hafðir í haldi svo mánuðum skipti. |
|||
Hinir tilvonandi sakborningarnir var þá haldið í gæsluvarðhaldi og einangrun svo mánuðum skipti í [[Síðumúlafangelsið|Síðumúlafangelsinu]], bæði vegna hvarfa þeirra Guðmundar og Geirfinns en líka vegna annars fjársvika- og póstsvikamáls sem lögregla hafði til rannsóknar. |
|||
==Lokastig rannsóknar== |
==Lokastig rannsóknar== |
||
Þýskur rannsóknarforingi á eftirlaunum, Karl Schütz, var fenginn til að stýra rannsókn málsins sem þá var í miklum hnút. Ekki verður séð hvers vegna óupplýst mannshvörf hér á landi gátu talist verðugt verkefni fyrir þýskan lögreglumann á eftirlaunum sem einkum hefur sérhæft sig í málum er varða öryggi ríkisins, en eftir að dómur var fallinn hér á Íslandi í málinu lýsti hann því yfir að meðferð sakborninga hafi minnt sig á blómatíð nasismans í Þýskalandi og að hlutdeild hans í málinu hafi bjargað íslensku ríkisstjórninni {{heimild vantar}}. Í |
Þýskur rannsóknarforingi á eftirlaunum, Karl Schütz, var fenginn til að stýra rannsókn málsins sem þá var í miklum hnút. Ekki verður séð hvers vegna óupplýst mannshvörf hér á landi gátu talist verðugt verkefni fyrir þýskan lögreglumann á eftirlaunum sem einkum hefur sérhæft sig í málum er varða öryggi ríkisins, en eftir að dómur var fallinn hér á Íslandi í málinu lýsti hann því yfir að meðferð sakborninga hafi minnt sig á blómatíð nasismans í Þýskalandi og að hlutdeild hans í málinu hafi bjargað íslensku ríkisstjórninni {{heimild vantar}}. Í janúar 1977 lauk svo rannsókn Karl Schütz eftir sviðsetningu atburða við Dráttarbrautina í Keflavík en þar töldu rannsóknarlögreglumenn að Geirfinni hefði verið ráðinn bani. Þrátt fyrir umfangsmikla leit fannst ekki lík Geirfinns. |
||
==Dómur í Hæstarétti== |
==Dómur í Hæstarétti== |
||
Dómur féll í [[Hæstiréttur Íslands|Hæstarétti]] árið |
[http://www.rikissaksoknari.is/media/arsskyrslur/Domur-i-mali-Haestrettar-nr.-214.1978.pdf Dómur] féll í [[Hæstiréttur Íslands|Hæstarétti]] árið 1980. Ungmennin voru fundin sek og dæmd til fangelsisvistar. Geirfinnsmálið hefur verið í umræðu í þjóðfélaginu í a.m.k. tvo áratugi en algjör skortur var á sönnunargögnum fyrir utan játningar sakborninga, sem þau hafa öll dregið til baka og hefur umræðan síðustu ár snúist um rannsóknaraðferðir [[lögregla|lögreglu]] og meint harðræði við rannsókn málsins. |
||
==Endurupptaka Geirfinnsmálsins== |
==Endurupptaka Geirfinnsmálsins== |
||
Einn sakborninga, |
Einn sakborninga, Sævar Ciesielski, reyndi að fá málið tekið upp að nýju árið 1996, en án árangurs. Í umræðu um réttarfarsdómstól á Alþingi hinn 6. október 1998 kom [[Davíð Oddsson]] mörgum á óvart er hann hvatti til endurupptöku Guðmundar- og Geirfinnsmálsins. |
||
„Ég segi það fyrir mig persónulega að mér urðu mikil vonbrigði að Hæstiréttur skyldi ekki séð sig geta haft lagaskilyrði til að taka Geirfinnsmálið upp á nýjan leik. Ég hef fyrir mitt leyti kynnt mér þetta mál rækilega í gegnum tíðina og tel að þar hafi mönnum orðið á í messu í stórkostlegum mæli á nánast öllum stigum málsins. Ég held að það hefði verið mjög sársaukafullt fyrir íslenska dómstólakerfið, þá hefði það verið gott og nauðsynlegt, hundahreinsun fyrir okkur ef nota má það óvirðulegt orð, að fara í gegnum það mál allt og með hvaða hætti það var unnið. Þeir sem hafa kynnt sér það mál rækilega geta ekki annað en sagt að þar var víða pottur brotinn.“ Davíð lauk ræðu sinni á þessum orðum: „Það var ekki aðeins eitt dómsmorð framið á allri þessari vegferð, þau voru mörg dómsmorðin sem framin voru á þessari vegferð allri og það er mjög erfitt fyrir okkur að búa við það.“ |
|||
Guðmundar- og Geirfinnsmálið var tekið upp á ný af hæstarétti Íslands árið 2018. Þann 27. september sama ár voru allir hinir dómteknu í málinu sýknaðir.<ref name="visir-2018-09-27">{{cite news |author1=Sunna Kristín Hilmarsdóttir |title=Allir sýknaðir í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum |url=http://www.visir.is/g/2018180929054/allir-syknadir-i-gudmundar-og-geirfinnsmalunum |accessdate=27. september 2018 |work=[[Vísir.is]] |date=27. september 2018}}</ref> Daginn eftir bað [[Katrín Jakobsdóttir]] fyrrverandi sakborningana afsökunar fyrir hönd ríkisstjórnarinnar.<ref>{{cite news |title=Katrín biður fyrrverandi sakborninga afsökunar |url=https://www.mbl.is/frettir/innlent/2018/09/28/katrin_bidst_afsokunar/ |accessdate=30. september 2018 |work=[[mbl.is]] |date=28. september 2018}}</ref> |
Guðmundar- og Geirfinnsmálið var tekið upp á ný af hæstarétti Íslands árið 2018. Þann 27. september sama ár voru allir hinir dómteknu í málinu sýknaðir.<ref name="visir-2018-09-27">{{cite news |author1=Sunna Kristín Hilmarsdóttir |title=Allir sýknaðir í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum |url=http://www.visir.is/g/2018180929054/allir-syknadir-i-gudmundar-og-geirfinnsmalunum |accessdate=27. september 2018 |work=[[Vísir.is]] |date=27. september 2018}}</ref> Daginn eftir bað [[Katrín Jakobsdóttir]] fyrrverandi sakborningana afsökunar fyrir hönd ríkisstjórnarinnar.<ref>{{cite news |title=Katrín biður fyrrverandi sakborninga afsökunar |url=https://www.mbl.is/frettir/innlent/2018/09/28/katrin_bidst_afsokunar/ |accessdate=30. september 2018 |work=[[mbl.is]] |date=28. september 2018}}</ref> |
||
| Lína 64: | Lína 64: | ||
== Tengt efni == |
== Tengt efni == |
||
* [[Leirfinnur]] |
* [[Leirfinnur]] |
||
== Heimild == |
|||
| ⚫ | |||
* [http://www.haestirettur.is Vefur Hæstaréttar Íslands] |
|||
| ⚫ | |||
== Tenglar == |
== Tenglar == |
||
| Lína 76: | Lína 71: | ||
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3676576 „Ef þú kjaftar frá mínu svindli, skal ég segja frá þínu“; 2. grein í Mánudagsblaðinu 1976] |
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3676576 „Ef þú kjaftar frá mínu svindli, skal ég segja frá þínu“; 2. grein í Mánudagsblaðinu 1976] |
||
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3676586 „Tíminn vill handtöku Hauks Guðmundssonar“; 3. grein í Mánudagsblaðinu 1976] |
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3676586 „Tíminn vill handtöku Hauks Guðmundssonar“; 3. grein í Mánudagsblaðinu 1976] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
==== Erlendir tenglar==== |
==== Erlendir tenglar==== |
||
* [http://www.bbc.co.uk/news/special/2014/newsspec_7617/index.html „The Reykjavik Confessions“; grein af BBC.co.uk] |
* [http://www.bbc.co.uk/news/special/2014/newsspec_7617/index.html „The Reykjavik Confessions“; grein af BBC.co.uk] |
||
Útgáfa síðunnar 29. október 2018 kl. 18:40
Guðmundar- og
Geirfinnssmálið Mannshvarf og sakamál
| |
|---|---|
| Mannshvörf | |
| Guðmundur Einarsson (f. 1955) | |
| Horfinn | 25. janúar 1974 (18 ára) |
| Geirfinnur Einarsson (f. 1942) | |
| Horfinn | 19. nóvember 1974 (32 ára) |
| Sakborningar | |
|
Sævar Ciesielski (f. 1955, d. 2011) | |
Geirfinnsmálið (einnig nefnt Guðmundar- og Geirfinnsmálið) er viðamikið sakamál sem snýr að óútskýrðu hvarfi tveggja manna árið 1974, Guðmundi og Geirfinni. Sex manns fengu dóm vegna aðkomu sinnar að málinu, þau höfðu játað að hafa orðið mönnunum að bana eftir langar yfirheyrslur og vistun í einangrun, þrátt fyrir að engin sönnunargögn hefðu komið fram sem bendluðu þau við málið.
Málið var tekið upp á nýju árið 2018 í hæstarétti. Fengu þar allir nema Erla sýknun.[1]
Lík Guðmundar og Geirfinns hafa aldrei fundist.
Mannshvörf
Guðmundur Einarsson
Guðmundur var 18 ára verkamaður sem hafði farið með félögum sínum á dansleik í Alþýðuhúsinu í Hafnarfirði laugardagskvöldið 26. janúar 1974. Hann varð viðskila við vini sína og sást síðast til hans ásamt öðrum manni á götu í Hafnarfirði þar sem þeir reyndu að húkka sér far. Talið var að hann væri með Kristjáni Viðari Viðarssyni, skólafélaga sínum. Ekki sást aftur til Guðmundar. Leitað var að honum í hrauninu í Hafnarfirði, en leitinni var hætt vegna mikillar fannergðar.
Geirfinnur Einarsson
Nokkrum mánuðum síðar, þriðjudagskvöldið 19. nóvember 1974, hvarf annar maður, Geirfinnur Einarsson (f. 1955). Guðmundur og Geirfinnur voru ekki skyldir, þrátt fyrir að hafa sama föðurnafn. Geirfinnur starfaði við byggingarvinnu og bjó í Keflavík. Hann var tveggja barna faðir.
Hvarf Geirfinns þótti afar dularfullt. Kvöldið sem hann hvarf hringdi ókunnur maður í hann og mælti sér mót við hann í Hafnarbúðinni í Keflavík. Eftir lýsingum vitna á ókunna manninum var gerð leirstytta, sem í hálfkæringi var kölluð „Leirfinnur“.
Rannsókn
Sævar Marinó Ciesielski (f. 1955, d. 2011) var 19 ára hálf-pólskur drengur og góðkunningi lögreglu. Hann var handtekinn ásamt kærustu sinni Erlu Bolladóttur (f. 1955) eftir að orðrómur hafði komist á kreik um aðild hans að hvarfi Geirfinns. Parið átti samam nýfædda dóttur. Við yfirheyrslu náði lögregla fram játningu frá Erlu að hún hefði myrt Geirfinn. Eftir játninguna reyndi lögregla að bendla Erlu við hvarf Guðmundar, þar sem þau höfðu verið skólafélagar. Þeim var haldið í gæsluvarðhaldi þar til að játning fékkst. Sævar játaði að hann og nokkrir félagar hans hefðu komið að glæpnum. Flestir í vinahópnum tengdust skemmtistaðnum Klúbbnum.
Hinir tilvonandi sakborningarnir var þá haldið í gæsluvarðhaldi og einangrun svo mánuðum skipti í Síðumúlafangelsinu, bæði vegna hvarfa þeirra Guðmundar og Geirfinns en líka vegna annars fjársvika- og póstsvikamáls sem lögregla hafði til rannsóknar.
Lokastig rannsóknar
Þýskur rannsóknarforingi á eftirlaunum, Karl Schütz, var fenginn til að stýra rannsókn málsins sem þá var í miklum hnút. Ekki verður séð hvers vegna óupplýst mannshvörf hér á landi gátu talist verðugt verkefni fyrir þýskan lögreglumann á eftirlaunum sem einkum hefur sérhæft sig í málum er varða öryggi ríkisins, en eftir að dómur var fallinn hér á Íslandi í málinu lýsti hann því yfir að meðferð sakborninga hafi minnt sig á blómatíð nasismans í Þýskalandi og að hlutdeild hans í málinu hafi bjargað íslensku ríkisstjórninni [heimild vantar]. Í janúar 1977 lauk svo rannsókn Karl Schütz eftir sviðsetningu atburða við Dráttarbrautina í Keflavík en þar töldu rannsóknarlögreglumenn að Geirfinni hefði verið ráðinn bani. Þrátt fyrir umfangsmikla leit fannst ekki lík Geirfinns.
Dómur í Hæstarétti
Dómur féll í Hæstarétti árið 1980. Ungmennin voru fundin sek og dæmd til fangelsisvistar. Geirfinnsmálið hefur verið í umræðu í þjóðfélaginu í a.m.k. tvo áratugi en algjör skortur var á sönnunargögnum fyrir utan játningar sakborninga, sem þau hafa öll dregið til baka og hefur umræðan síðustu ár snúist um rannsóknaraðferðir lögreglu og meint harðræði við rannsókn málsins.
Endurupptaka Geirfinnsmálsins
Einn sakborninga, Sævar Ciesielski, reyndi að fá málið tekið upp að nýju árið 1996, en án árangurs. Í umræðu um réttarfarsdómstól á Alþingi hinn 6. október 1998 kom Davíð Oddsson mörgum á óvart er hann hvatti til endurupptöku Guðmundar- og Geirfinnsmálsins.
Guðmundar- og Geirfinnsmálið var tekið upp á ný af hæstarétti Íslands árið 2018. Þann 27. september sama ár voru allir hinir dómteknu í málinu sýknaðir.[2] Daginn eftir bað Katrín Jakobsdóttir fyrrverandi sakborningana afsökunar fyrir hönd ríkisstjórnarinnar.[3]
Tengt efni
Tenglar
- „Hótanir og ónæði leiddu til handtöku fjörmenninganna“; grein í Dagblaðinu 1976
- „Játar að hafa skotið Geirfinn Einarsson“; grein í Þjóðviljanum 1976
- „Rannsókn Geirfinnsmálsins misheppnuð frá upphafi“; 1. grein í Mánudagsblaðinu 1976
- „Ef þú kjaftar frá mínu svindli, skal ég segja frá þínu“; 2. grein í Mánudagsblaðinu 1976
- „Tíminn vill handtöku Hauks Guðmundssonar“; 3. grein í Mánudagsblaðinu 1976
- „Mál 214: Vefur um Geirfinnsmálið“. Sótt 1. mars 2006.
- Eftirmáli við endurupptökubeiðni Sævars Ciesielskis
Erlendir tenglar
Tilvísanir
- ↑ https://www.haestirettur.is/domar/domur/?id=34b0664d-10ee-4f6d-917e-67ed04c3bc5c
- ↑ Sunna Kristín Hilmarsdóttir (27. september 2018). „Allir sýknaðir í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum“. Vísir.is. Sótt 27. september 2018.
- ↑ „Katrín biður fyrrverandi sakborninga afsökunar“. mbl.is. 28. september 2018. Sótt 30. september 2018.