„Normandí“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Flag of Normandy Olaf Cats.png|alt=|thumb|Fáni Normandí.]]
[[Mynd:Flag of Normandy Olaf Cats.png|alt=|thumb|Fáni Normandí.]]
'''Normandí''' eða '''Norðmandí''' <ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2780925 Íslenzk tunga; grein í Þjóðviljanum 1958]</ref> ([[normanska]]: ''Normaundie;'' [[franska]]: ''Normandie; enska Normandy'') skiptist í dag í héraðið Normandí sem er í Frakklandi og Ermasundseyjar (Þær skiptast í tvö umdæmi: [[Guernsey]]<nowiki/>og [[Jersey]]. Bæði umdæmin eru breskar krúnunýlendur þótt hvorugt þeirra sé hluti af [[Bretland|Bretlandi]]).
'''Normandí''' eða '''Norðmandí''' <ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2780925 Íslenzk tunga; grein í Þjóðviljanum 1958]</ref> ([[normanska|normannska]]: ''Normaundie;'' [[franska]]: ''Normandie; enska Normandy'') skiptist í dag í héraðið Normandí sem tilheyrir Frakklandi og Ermasundseyjar (Þær skiptast í tvö umdæmi: [[Guernsey]] og [[Jersey]]. Bæði umdæmin eru breskar krúnunýlendur þótt hvorugt þeirra sé hluti af [[Bretland|Bretlandi]]).






Íbúar Normandí heita ''Norðmandingar'' eða ''[[Normannar]].'' Í [[Gerpla|Gerplu]] eftir [[Halldór Laxness]] segir svo í upphafi 28. kafla: ''Normandíbúar, þeir er vér köllum rúðubændur''...
Íbúar Normandí heita ''Norðmandingar'' eða ''[[Normannar]].'' Í [[Gerpla|Gerplu]] eftir [[Halldór Laxness]] segir svo í upphafi 28. kafla: ''Normandíbúar, þeir er vér köllum rúðubændur''...[[Mynd:Le Mont-Saint-Michel, Normandie, France.jpg|thumb|Le Mont Saint Michel í Normandí.]]

[[Mynd:Le Mont-Saint-Michel, Normandie, France.jpg|thumb|Le Mont Saint Michel í Normandí.]]
== Saga ==
[[Mynd:Camembert de Normandie (AOP) 10.jpg|thumb|Camembert er frægasti ostur Normandí.]]
Áður var Normandí sjálfstætt [[hertogadæmið Normandí|hertogadæmi]] sem náði yfir ósa [[Signa (á)|Signu]] frá [[Pays de Caux]] að [[Cotentin]]-skaganum. [[Ermarsundseyjar]] voru hluti af hertogadæminu og fylgdu titlinum (sem [[Bretadrottning]] ber nú sem hertoginn af Normandí) þótt normannska meginlandið væri innlimað í Frakkland. Lénið var upphaflega sett á stofn af [[Karl einfaldi|Karli einfalda]] sem lausnargjald handa [[víkingar|víkingnum]] [[Göngu-Hrólfur|Göngu-Hrólfi]] og mönnum hans sem herjuðu á Franka árið [[911]]. Nafnið Normandí er dregið af því að þar settist að norrænt fólk.
Áður var Normandí sjálfstætt [[hertogadæmið Normandí|hertogadæmi]] sem náði yfir ósa [[Signa (á)|Signu]] frá [[Pays de Caux]] að [[Cotentin]]-skaganum. [[Ermarsundseyjar]] voru hluti af hertogadæminu og fylgdu titlinum (sem [[Bretadrottning]] ber nú sem hertoginn af Normandí) þótt normannska meginlandið væri innlimað í Frakkland. Lénið var upphaflega sett á stofn af [[Karl einfaldi|Karli einfalda]] sem lausnargjald handa [[víkingar|víkingnum]] [[Göngu-Hrólfur|Göngu-Hrólfi]] og mönnum hans sem herjuðu á Franka árið [[911]]. Nafnið Normandí er dregið af því að þar settist að norrænt fólk.
[[Mynd:Tapestry by unknown weaver - The Bayeux Tapestry (detail) - WGA24163.jpg|thumb|Bayeux-refillinn var gerður í lok 10. aldar og segir frá því þegar Normannar lögðu undir sig England árið 1066.]]
[[Mynd:Tapestry by unknown weaver - The Bayeux Tapestry (detail) - WGA24163.jpg|thumb|Bayeux-refillinn,gerður í lok 10. aldar og segir frá því þegar Normannar lögðu undir sig England árið 1066.]]
[[Vilhjálmur sigursæli]], lagði [[England]] undir sig árið [[1066]] í [[orrustan við Hastings|orrustunni við Hastings]] og gerðist þar konungur. Áhrif Normanna á England urðu mikil. Þeir reistu kirkjur og kastala (sá frægasti er án efa Lundúnaturn) og tungumál þeirra blandaðist við tungumál heimamanna. Englendingar tóku einnig upp normönnsk mannanöfn eins og Williame sem varð að William. Á svipuðum tíma lögðu Normannar einnig undir sig á Suður-Ítalíu og önnur landsvæði.
[[Vilhjálmur sigursæli]], lagði [[England]] undir sig árið [[1066]] í [[orrustan við Hastings|orrustunni við Hastings]] og gerðist þar konungur. Áhrif Normanna á England urðu mikil. Þeir reistu kirkjur og kastala (sá frægasti er án efa Lundúnaturn) og tungumál þeirra blandaðist við tungumál heimamanna. Englendingar tóku upp normönnsk mannanöfn eins og Williame sem varð að William. Á svipuðum tíma lögðu Normannar undir sig Suður-Ítalíu og önnur landsvæði.

[[6. júní]] [[1944]] hófu [[bandamenn (síðari heimsstyrjöldinni)|bandamenn]] allsherjarinnrás á meginland [[Evrópa|Evrópu]] á strönd Normandí. [[Orrustan um Normandí]] er enn stærsta innrás sögunnar af hafi þar sem nær þrjár milljónir hermanna fóru yfir [[Ermarsund]].

== Menning ==
Norræn áhrif eru víða í Normandí. Þar er að finna hundruðir staðarnafna af norrænum uppruna og margir Normannar bera ættarnöfn sem eiga uppruna sinn að rekja til norrænna nafna.


Tungumál Normanna, normannska, er rómanskt mál með norrænum tökuorðum. Roman de Rou (Saga Hrólfs) er eitt höfuðrita normannskar bókmenntaarfleiðar. Hún var skrifuð af sagnaritaranum Wace í byrjun 12. aldar. Frægustu frönskumælandi rithöfundar Normandí eru Barbey D'Aurevilly, Gustave Flaubert og Guy de Maupassant.
Norræn áhrif eru víða í Normandí og þar er að finna hundruðir staðarnafna af norrænum uppruna. Margir Normannar bera ættarnöfn sem eiga uppruna sinn að rekja til þeirra norrænu manna sem þar settust að.


Þjóðaríþrótt Normanna er Choule Cross sem er ekki ósvipuð knattleik þeim er íslendingar spiluðu til forna.
Tungumál Normanna heitir normannska og er rómanskt mál með norrænum tökuorðum. Roman de Rou (Saga Hrólfs) er eitt höfuðrita normannskar bókmenntaarfleiðar. Hún var skrifuð af sagnaritaranum Wace í byrjun 12. aldar


[[Mynd:Équipe des expatriés (Exo Nourmaundie Choule).jpg|thumb|Choule Cross er þjóðaríþrótt Normanna.]]
[[6. júní]] [[1944]] hófu [[bandamenn (síðari heimsstyrjöldinni)|bandamenn]] allsherjarinnrás á meginland [[Evrópa|Evrópu]] á strönd Normandí. [[Orrustan um Normandí]] er enn stærsta innrás sögunnar af hafi þar sem nær þrjár milljónir hermanna fóru yfir [[Ermarsund]].


== Tilvísanir ==
== Tilvísanir ==
<references/>
<references/>
[[Mynd:Camembert de Normandie (AOP) 10.jpg|thumb|Camembert er frægasti ostur Normandí]]


== Tenglar ==
== Tenglar ==

Útgáfa síðunnar 4. september 2018 kl. 08:21

Fáni Normandí.

Normandí eða Norðmandí [1] (normannska: Normaundie; franska: Normandie; enska Normandy) skiptist í dag í héraðið Normandí sem tilheyrir Frakklandi og Ermasundseyjar (Þær skiptast í tvö umdæmi: Guernsey og Jersey. Bæði umdæmin eru breskar krúnunýlendur þótt hvorugt þeirra sé hluti af Bretlandi).


Íbúar Normandí heita Norðmandingar eða Normannar. Í Gerplu eftir Halldór Laxness segir svo í upphafi 28. kafla: Normandíbúar, þeir er vér köllum rúðubændur...

Le Mont Saint Michel í Normandí.

Saga

Áður var Normandí sjálfstætt hertogadæmi sem náði yfir ósa Signu frá Pays de CauxCotentin-skaganum. Ermarsundseyjar voru hluti af hertogadæminu og fylgdu titlinum (sem Bretadrottning ber nú sem hertoginn af Normandí) þótt normannska meginlandið væri innlimað í Frakkland. Lénið var upphaflega sett á stofn af Karli einfalda sem lausnargjald handa víkingnum Göngu-Hrólfi og mönnum hans sem herjuðu á Franka árið 911. Nafnið Normandí er dregið af því að þar settist að norrænt fólk.

Bayeux-refillinn,gerður í lok 10. aldar og segir frá því þegar Normannar lögðu undir sig England árið 1066.

Vilhjálmur sigursæli, lagði England undir sig árið 1066 í orrustunni við Hastings og gerðist þar konungur. Áhrif Normanna á England urðu mikil. Þeir reistu kirkjur og kastala (sá frægasti er án efa Lundúnaturn) og tungumál þeirra blandaðist við tungumál heimamanna. Englendingar tóku upp normönnsk mannanöfn eins og Williame sem varð að William. Á svipuðum tíma lögðu Normannar undir sig Suður-Ítalíu og önnur landsvæði.

6. júní 1944 hófu bandamenn allsherjarinnrás á meginland Evrópu á strönd Normandí. Orrustan um Normandí er enn stærsta innrás sögunnar af hafi þar sem nær þrjár milljónir hermanna fóru yfir Ermarsund.

Menning

Norræn áhrif eru víða í Normandí. Þar er að finna hundruðir staðarnafna af norrænum uppruna og margir Normannar bera ættarnöfn sem eiga uppruna sinn að rekja til norrænna nafna.

Tungumál Normanna, normannska, er rómanskt mál með norrænum tökuorðum. Roman de Rou (Saga Hrólfs) er eitt höfuðrita normannskar bókmenntaarfleiðar. Hún var skrifuð af sagnaritaranum Wace í byrjun 12. aldar. Frægustu frönskumælandi rithöfundar Normandí eru Barbey D'Aurevilly, Gustave Flaubert og Guy de Maupassant.

Þjóðaríþrótt Normanna er Choule Cross sem er ekki ósvipuð knattleik þeim er íslendingar spiluðu til forna.

Choule Cross er þjóðaríþrótt Normanna.

Tilvísanir

  1. Íslenzk tunga; grein í Þjóðviljanum 1958
Camembert er frægasti ostur Normandí

Tenglar

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.