„Líparít“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá

← Eldri breyting Nýrri breyting →

Efni eytt Efni bætt við

MyndræntWiki-texti

Innfellt

Útgáfa síðunnar 8. janúar 2018 kl. 14:25

Líparít, ljósgrýti eða rhýólít (ríólít) er súrt gosberg.

Lýsing

Líparít er margvíslegt að lit en algengast er að það sé ljósgrátt, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrumagn er yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt og þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur.

Steindir

Helstu steindir eru

Afbrigði

Ef líparít storknar hægt í iðrum jarðar myndast grófkristallað granít, í grunnum innskotum fínkristallað granófýr. Við snögga kælingu í vatni myndast ekki kristallar og þá storknar bergkvikan eins og gler og myndar hrafntinnu.

Útbreiðsla

Líparít þekur um 2% af yfirborði Íslands og er Torfajökulssvæðið í Friðlandi að fjallabaki stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir. Því ná líparíthraun yfirleitt skammt frá uppruna sínum og bergið verður straumflögótt. Þykkt hraunsins er oft á bilinu 50-100 m eða það hrúgast upp og myndar hraungúla. Líparít þolir veðrun illa og klofnar í misstórar flögur.

Heimild

„Hvað er líparít?“. Vísindavefurinn.
„Hvert er enska heitið á bergtegundinni líparít?“. Vísindavefurinn.
Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) Íslenska steinabókin. ISBN 9979-3-1856-2
Þorleifur Einarsson (1994) Myndun og mótun lands: Jarðfræði. ISBN 9979-3-0263-1

@@ Lína 5: / Lína 5: @@
 == Lýsing ==
-Ljósgrá, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrmagn yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur.
+Líparít er margvíslegt að lit en algengast er að það sé ljósgrátt, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrumagn er yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt og þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur.
 == Steindir ==
@@ Lína 24: / Lína 24: @@
 == Útbreiðsla ==
-Líparít þekur um 2% af yfirborði [[Ísland]]s og er [[Torfajökull|Torfajökulssvæðið]] í [[Friðland að fjallabaki|Friðlandi að fjallabaki]] stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir því eru hraun yfirleitt skammt frá uppruna og bergið verður straumfljótt. Þykk hraunsins er á bilinu 50-100 m eða hrúgast upp og myndar hraungúla.  Líparót er viðkvæmt fyrir veðrun og klofnar í misstórar flögur.
+Líparít þekur um 2% af yfirborði [[Ísland]]s og er [[Torfajökull|Torfajökulssvæðið]] í [[Friðland að fjallabaki|Friðlandi að fjallabaki]] stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir. Því ná líparíthraun yfirleitt skammt frá uppruna sínum og bergið verður straumflögótt. Þykkt hraunsins er oft á bilinu 50-100 m eða það hrúgast upp og myndar hraungúla.  Líparít þolir veðrun illa og klofnar í misstórar flögur.
 == Heimild ==