„Rjúpa“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Franzbreki (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Merki: Sýnileg breyting Farsímabreyting Breyting frá farsímavef
Lína 17: Lína 17:
[[Mynd:Lagopède Alpin MHNT.jpg|thumb|''Lagopus muta'' ]]
[[Mynd:Lagopède Alpin MHNT.jpg|thumb|''Lagopus muta'' ]]
'''Rjúpa''' ([[fræðiheiti]]: ''Lagopus muta'' eða ''L. mutus'') er lítill [[fugl]] af [[orraætt]], um 31–35 cm að lengd. Rjúpan er [[Staðfugl|staðfugl]] og verpir á heimskautasvæðum og norðlægum slóðum í [[Evrasía|Evrasíu]], [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]] og einnig á [[Grænland]]i) á heiðum, fjalllendi og á túndru.
'''Rjúpa''' ([[fræðiheiti]]: ''Lagopus muta'' eða ''L. mutus'') er lítill [[fugl]] af [[orraætt]], um 31–35 cm að lengd. Rjúpan er [[Staðfugl|staðfugl]] og verpir á heimskautasvæðum og norðlægum slóðum í [[Evrasía|Evrasíu]], [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]] og einnig á [[Grænland]]i) á heiðum, fjalllendi og á túndru.

rjúpa


== Útlit og lifnaðarhættir ==
== Útlit og lifnaðarhættir ==

Útgáfa síðunnar 18. nóvember 2016 kl. 09:20

Rjúpa
Rjúpnapar í vorbúningi
Rjúpnapar í vorbúningi
Ástand stofns
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia)
Fylking: Seildýr (Chordata)
Flokkur: Fuglar (Aves)
Ættbálkur: Hænsnfuglar (Galliformes)
Ætt: Orraætt (Tetraonidae)
Ættkvísl: Rjúpnaættkvísl (Lagopus)
Tegund:
L. muta

Lars Montin (1781)
Lagopus muta

Rjúpa (fræðiheiti: Lagopus muta eða L. mutus) er lítill fugl af orraætt, um 31–35 cm að lengd. Rjúpan er staðfugl og verpir á heimskautasvæðum og norðlægum slóðum í Evrasíu, Norður-Ameríku og einnig á Grænlandi) á heiðum, fjalllendi og á túndru.

rjúpa

Útlit og lifnaðarhættir

Rjúpan er sérstök meðal fugla að því leyti að hún skiptir um hluta fjaðurhams þrisvar á ári. Breytir um lit eftir árstíðum, á sumrin og haustin er rjúpan brúnleit með svörtum flikrum, í vetrarbúningi eru bæði kynin alhvít með svart stél. Í júlí fella rjúpur flugfjaðrir og stélfjaðrir.

Karrinn helgar sér óðal í lok apríl og kvenfuglinn kemur tveimur til þremur vikum síðar. Rjúpan verpir að jafnaði 12 eggjum. Útungunartíminn er um 3 vikur og ungarnir yfirgefa hreiðrið strax. Þeir fylgja móður sinni eftir í 6 - 8 vikur. Rjúpan er jurtaæta, hún lifir á rjúpnalaufi (blöð holtasóleyjar), kornsúrulaukum, krækilyngi (ber), aðalbláberjalyng (greinaendar, ber), birki (reklar, blaðbrum), grasvíði og fleiri jurtum.

Myndir af rjúpum

Lifnaðarhættir á Íslandi

Rjúpa er algeng um allt land. Hún er staðfugl en ferðast innanlands utan varptímans. Yfir varptímann eru rjúpur algengar í móum, mýrum og kjarrlendi. Á veturnar halda rjúpur til fjalla og upp á heiðar en þær eru einnig í hraunum og kjarrlendi. Fram eftir vetri stýrast ferðir rjúpu af leit að bestu beitilöndunum. Rjúpur geta halda sig á fjöllum að deginum en flogið langa leið til beitilanda og náttstaða neðar á heiðum þegar rökkvar.

Rjúpan er lykiltegund í íslensku vistkerfi og einn einkennisfugla íslenskrar náttúru. Rjúpnaveiðar eru vinsælt tómstundagaman og eru rjúpur hluti af jólahefð margra íslenskra fjölskyldna.

Stofnstærð er talin mjög breytileg, frá 50 þúsund til 200 þúsund pör á sumrin en allt að 1 milljón fuglar að vetri. Rjúpnastofninn er sveiflóttur og um tíu ár hafa liðið á milli toppa, þessar sveiflur eru taldar vera náttúrulegar og að skotveiðar stjórni þeim ekki. Rannsóknir hafa sýnt að stofnbreytingarnar, það er hvort stofninn vex eða minnkar, ráðast af vetrarafföllum. Hóflegar veiðar eru ekki taldar hafa áhrif á stöðu og hlutverk rjúpunnar í vistkerfinu. Rjúpan var friðuð frá hausti 2003 til hausts 2005.

Heimildir

Tenglar

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu
Wikilífverur eru með efni sem tengist
  Þessi fuglagrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.