„Skordýr“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Dexbot (spjall | framlög)
m Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
Dexbot (spjall | framlög)
m Removing Link GA template (handled by wikidata)
Lína 104: Lína 104:


[[Flokkur:Skordýr| ]]
[[Flokkur:Skordýr| ]]

{{Tengill GG|de}}
{{Tengill GG|en}}
{{Tengill GG|es}}
{{Tengill GG|frr}}
{{Tengill GG|no}}

Útgáfa síðunnar 26. mars 2015 kl. 11:46

Skordýr
Tímabil steingervinga: Devontímabilið - Nútími
Alibýfluga af ættbálk æðvængja
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríkið (Animalia)
Fylking: Liðdýr (Arthropoda)
Undirfylking: Sexfætlur (Hexapoda)
Flokkur: Skordýr (Insecta)
Linnaeus, 1758
Undirflokkar og ættbálkar
Yfirættbálkur: Útvængjur (Exopterygota)
Yfirættbálkur: Innvængjur (Endopterygota)

Skordýr (fræðiheiti Insecta) eru liðdýr í undirfylkingu sexfætla. Skordýr eru fjölbreyttasti flokkur dýra jarðarinnar með yfir 800.000 þekktar tegundir, fleiri en allir aðrir hópar dýra samanlagt. Þau vísindirannsaka skordýr kallast skordýrafræði.

Uppbygging

Uppbygging skordýra
AHöfuð BFrambolur CAfturbolur 
1. fálmari
2. depilauga (neðra)
3. depilauga (efra)
4. samsett auga
5. heilataugahnoða
6. framliður frambols
7. bakæð
8. loftæðar (andop)
9. milliliður frambols
10. afturliður frambols
11. framvængur
12. afturvængur
13. miðgörn (magi)
14. baklæg æð (aorta)
15. eggjastokkur
16. víðgirni (þarmar, endaþarmur og endaþarmsop)
17. endaþarmsop
18. leggöng
19. abdominal ganglia
20. Malpighian tubes
21. tarsal pads
22. klær
23. ristarliður
24. langliður
25. femur
26. lærleggur
27. framgörn
28. framtaugahnoða
29. stofnliður
30. munnvatnskirtill
31. subesophageal ganglion
32. bitkjálkar

Skordýr búa yfir liðskiptum líkama þöktum ytri stoðgrind, að mestu gerð úr kítíni. Líkaminn skiptist í þrjá hluta, höfuð, frambol og afturbol. Á höfuðinu eru tveir fálmarar og par af samsettum augum auk einfaldari depilauga.

Skordýr eru fjölbreyttasti flokkur dýra jarðarinnar með yfir milljón þekktar tegundir, fleiri en allir aðrir hópar dýra samanlagt. Samanlagður fjöldi skordýra (lifandi og útdauðra) er áætlaður milli sex og tíu milljónir, sem getur verið allt að 90% allra mismunandi dýra á jörðinni. Skordýr er að finna í nánast hvaða umhverfi sem er, þó þau séu fá í hafinu—þar eru önnur liðdýr algengari; krabbadýr.

Lífsferill skordýra er afar mismunandi en flest klekjast úr eggjum. Vöxtur skordýra er takmarkaður af óteygjanlegri ytri stoðgrind. Þroski verður með hamskiptum. Dýr á fyrri þroskastigum geta verið ólík fullorðnum dýrum í vexti, hegðun og kjörlendi. Sum skordýr fara í gegnum fullkomna myndbreytingu og er eitt þroskastig þeirra þá púpustig. Skordýr sem fara í gegnum ófullkomna myndbreytingu fara ekki í gegnum púpustig og verður dýr þá fullvaxta með því að fara í gegnum gyðlustig. Steingerðar leifar skordýra frá fornlífsöld benda til þess að drekaflugur hafi getað verið með vænghaf upp á 55 to 70 cm. Fjölbreyttustu skordýrahóparnir virðast hafa þróast samhliða blómum (dulfrævingum).


Tenglar

Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinu