„Breskar mælieiningar“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Lína 7: Lína 7:
=== Lengd ===
=== Lengd ===
{| class="wikitable" cellspacing=4 style="margin-right:0"
{| class="wikitable" cellspacing=4 style="margin-right:0"
|+ Tafla með lengdarmælieiningum
! Mælieining
! Mælieining
! Skilgreining
! Jafngildir
! Fet
! Fet
! Millimetrar
! Millimetrar
Lína 31: Lína 30:
|-
|-
|align=center| ''[[fet]]''<br />(e. ''foot'', ft)
|align=center| ''[[fet]]''<br />(e. ''foot'', ft)
| 12 tommum
| 12 tommur
|align=right| 1
|align=right| 1
|align=right| 304,8
|align=right| 304,8
Lína 38: Lína 37:
|-
|-
|align=center| ''[[stika]]''<br />(e. ''yard'', yd)
|align=center| ''[[stika]]''<br />(e. ''yard'', yd)
| 3 fetum
| 3 fet
|align=right| 3
|align=right| 3
|align=right| 914,4
|align=right| 914,4
Lína 46: Lína 45:
|-
|-
|align=center| ''[[keðja (mælieining)|keðja]]''<br />(e. ''chain'', ch)
|align=center| ''[[keðja (mælieining)|keðja]]''<br />(e. ''chain'', ch)
| 22 stikum
| 22 stikur
|align=right| 66
|align=right| 66
|align=right| 20116,8
|align=right| 20116,8
Lína 54: Lína 53:
|-
|-
|align=center| ''[[furlong]]'' (fur)
|align=center| ''[[furlong]]'' (fur)
| 10 keðjum
| 10 keðjur
|align=right| 660
|align=right| 660
|align=right|
|align=right|
Lína 70: Lína 69:
|-
|-
|align=center| ''[[lengdarmál]]''<br />(e. ''league'', lea)
|align=center| ''[[lengdarmál]]''<br />(e. ''league'', lea)
| 3 mílum
| 3 mílur
|align=right| 15.840
|align=right| 15.840
|align=right|
|align=right|
Lína 80: Lína 79:
|- valign=top
|- valign=top
|align=center| ''[[faðmur]]''<br />(e. ''fathom'', ftm)
|align=center| ''[[faðmur]]''<br />(e. ''fathom'', ftm)
| ~2 stikum
| ~2 stikur
|align=right| 6,08 eða 6<ref name="fath">Nákvæma talan var 6,08 fet en í reynd var 6 fet notað. Faðmurinn var alltaf skilgreindur sem 6 fet í reynd. Deilan skipti engu máli því á öllum sjókortum teiknuðum af Breska flotamálaráðuneytinu voru dýptir grynnri en 5 faðmar alltaf gefnar upp í fetum. Í dag er metrakerfið notað á öllum sjókortum nema bandarískum, þar sem fet eru notuð fyrir allar dýptir.</ref>
|align=right| 6,08 eða 6<ref name="fath">Nákvæma talan var 6,08 fet en í reynd var 6 fet notað. Faðmurinn var alltaf skilgreindur sem 6 fet í reynd. Deilan skipti engu máli því á öllum sjókortum teiknuðum af Breska flotamálaráðuneytinu voru dýptir grynnri en 5 faðmar alltaf gefnar upp í fetum. Í dag er metrakerfið notað á öllum sjókortum nema bandarískum, þar sem fet eru notuð fyrir allar dýptir.</ref>
|align=right| 1.853,184
|align=right| 1.853,184
Lína 88: Lína 87:
|- valign=top
|- valign=top
|align=center| ''[[kapallengd]]''<br />(e. ''cable length'')
|align=center| ''[[kapallengd]]''<br />(e. ''cable length'')
| 100 föðmum
| 100 faðmar
|align=right| 608
|align=right| 608
|align=right|
|align=right|
Lína 96: Lína 95:
|- valign=top
|- valign=top
|align=center| ''[[sjómíla]]''<br />(e. ''nautical mile'')
|align=center| ''[[sjómíla]]''<br />(e. ''nautical mile'')
| 10 kapallengdum
| 10 kapallengdir
|align=right| 6.080
|align=right| 6.080
|align=right|
|align=right|
Lína 106: Lína 105:
|-
|-
|align=center| ''[[link (mælieining)|link]]''
|align=center| ''[[link (mælieining)|link]]''
| 7,92 tommum
| 7,92 tommur
|align=right| 66/100
|align=right| 66/100
|align=right| 201,168
|align=right| 201,168
Lína 128: Lína 127:
|
|
: 100 link eða 1/10 af furlong
: 100 link eða 1/10 af furlong
|}

=== Flatarmál ===
{| class="wikitable" cellspacing=3 style="margin-right:0"
! Mælieining
! Skilgreining
! Ferfet
! Ferrod
! Fermílur
! Fermetrar
! Hektarar
! Athugasemdir
|-
|align=center| ''[[perch (mælieining)|perch]]''
|align=center| 1 rod × 1 rod
|align=right|272,25
|align=right|1
|align=right|1/102400
|align=right|25,29285264
|align=right|&nbsp;&nbsp;0,002529
|
: Þó að þessi eining hét formlega ''square rod'' hefur hún verið kölluð ''pole'' eða ''perch'', eða á réttan hétt, ''square pole'' eða ''square perch'', í nokkrar aldir.
|-
|align=center| ''[[ekrufjóðrungur]]''<br />(e. ''rood'')
|align=center| 1 furlong × 1 rod
|align=right|10,890
|align=right|40
|align=right|1/2560
|align=right|1011,7141056
|align=right|0,1012
|
: Einn ekrufjórðungur er 1.210 ferstikur
|-
|align=center| ''[[ekra]]''
|align=center| 1 furlong × 1 keðja
|align=right|43.560
|align=right|160
|align=right| 1/640
|align=right|&nbsp;4046,8564224
|align=right|0,4047
|
: Ein ekra er 4.840 ferstikur
|-
|colspan=8|'''Ath.:''' Öll jafngildi eru nákvæm nema þau sem eru gefin upp á hektörum, sem eru með 4 marktækum tölustöfum.
|}
|}



Útgáfa síðunnar 8. janúar 2014 kl. 22:24

Breskar mælieiningar eða fet-punda kerfið er kerfi mælieininga sem var fyrst skilgreint árið 1824. Seinna var kerfinu breytt og minnkað. Breska mælieiningakerfið var tekið upp um allt Breska heimsveldið. Fyrir seinni hluta 20. aldar höfðu flestar þeirra þjóða sem áður voru í Breska heimsveldinu tekið upp metrakerfið sem aðalmælieiningakerfi. Á Bretlandi og í Kanada eru sumar gamlar mælieiningar enn notaðar í dag.

Innleiðing

Með Mælieiningalögum 1824 voru breska mælieiningakerfið tekið í notkun. Áætlað var að kerfið yrði tekið formlega í notkun 1. maí 1825, en vegna Mælieiningalaga 1825 var innleiðingunni frestað um nokkra mánuði. Kerfið var því tekið upp formlega 1. janúar 1826. Lögin sem voru sett árið 1824 heimiluðu notkun á eldri mælieiningum með þeim skilmálum að þær voru venjubundnar, viðurkenndar og merktar skýrlega með samsvarandi einingum í nýja kerfinu.

Mælieiningar

Lengd

Mælieining Skilgreining Fet Millimetrar Metrar Athugasemdir
thou (th) 1/12000 0,0254 0,0000254
Einnig 25,4 μm
tomma
(e. inch, in)
1000 thou 1/12 25,4 0,0254
fet
(e. foot, ft)
12 tommur 1 304,8 0,3048
stika
(e. yard, yd)
3 fet 3 914,4 0,9144
Skilgreint sem nákvæmlega 0,9144 metrar með Alþjóðlega samningnum um stikuna og pundið árið 1959
keðja
(e. chain, ch)
22 stikur 66 20116,8 20,1168
Fjarlægð á milli tveggja marksúla á krikketvelli
furlong (fur) 10 keðjur 660 201,168
220 yards
míla
(e. mile, mi)
8 furlong 5.280 1.609,344
1760 yards
lengdarmál
(e. league, lea)
3 mílur 15.840 4.828,032
Hvergi lengur opinber mælieining
Siglingafræðilegar mælieiningar
faðmur
(e. fathom, ftm)
~2 stikur 6,08 eða 6[1] 1.853,184 1.853184
Breska flotamálaráðuneytið skilgreindi faðminn sem 6 fet. This was despite its being 1/1000 of a nautical mile (i.e. 6.08 feet) until the adoption of the international nautical mile.[1]
kapallengd
(e. cable length)
100 faðmar 608 185,3184
Einn tíundi af sjómílu. Þegar þessi eining var notuð var hún tilgreind sem um það bil 100 faðmar.
sjómíla
(e. nautical mile)
10 kapallengdir 6.080 1.853,184
Notuð til að mála fjarlægð úti á sjó. Þangað til skilgreining á sjómílunni sem 1.852 metrar var samþykkt alþjóðlega árið 1970 var breska sjómílan skilgreind sem 6.080 fet.[2]
Mælieiningar könnun Gunters (frá 17. öld)
link 7,92 tommur 66/100 201,168 0,201168
1/100 af keðju
rod 25 link 66/4 5.029,2 5,0292
Rod hét líka pole eða perch og jafngildi 5,5 stikum
keðja 4 rod 66 20,1168
100 link eða 1/10 af furlong

Flatarmál

Mælieining Skilgreining Ferfet Ferrod Fermílur Fermetrar Hektarar Athugasemdir
perch 1 rod × 1 rod 272,25 1 1/102400 25,29285264   0,002529
Þó að þessi eining hét formlega square rod hefur hún verið kölluð pole eða perch, eða á réttan hétt, square pole eða square perch, í nokkrar aldir.
ekrufjóðrungur
(e. rood)
1 furlong × 1 rod 10,890 40 1/2560 1011,7141056 0,1012
Einn ekrufjórðungur er 1.210 ferstikur
ekra 1 furlong × 1 keðja 43.560 160 1/640  4046,8564224 0,4047
Ein ekra er 4.840 ferstikur
Ath.: Öll jafngildi eru nákvæm nema þau sem eru gefin upp á hektörum, sem eru með 4 marktækum tölustöfum.

Neðanmálsgreinar

  1. 1,0 1,1 Nákvæma talan var 6,08 fet en í reynd var 6 fet notað. Faðmurinn var alltaf skilgreindur sem 6 fet í reynd. Deilan skipti engu máli því á öllum sjókortum teiknuðum af Breska flotamálaráðuneytinu voru dýptir grynnri en 5 faðmar alltaf gefnar upp í fetum. Í dag er metrakerfið notað á öllum sjókortum nema bandarískum, þar sem fet eru notuð fyrir allar dýptir.
  2. Sjómílan var ekki gefin upp í öðrum mælieiningum því hún er leidd af ummáli Jarðarinnar (eins og upprunalegi metrinn).