„Mannkynssaga“: Munur á milli breytinga
m mikilvæg grein |
mEkkert breytingarágrip |
||
| Lína 2: | Lína 2: | ||
'''Mannkynssaga''' er [[saga]] [[maðurinn|mannkyns]] sem hefst á [[fornsteinöld]], en [[jarðsaga]] er saga [[jörðin|jarðarinnar]], þar á meðal saga [[líf]]s áður en maðurinn kom til. Sá tími sem engar [[ritheimild]]ir eru til um er kallaður [[forsögulegur tími]] en með [[skrift]] og rituðum heimildum hefst [[sögulegur tími]]. Forsögulegur tími hefst á fornsteinöld en upphaf [[nýsteinöld|nýsteinaldar]] markast af [[landbúnaðarbyltingin|landbúnaðarbyltingunni]] (milli 8000 og 5000 [[f.o.t.]]) í [[frjósami hálfmáninn|frjósama hálfmánanum]]. Á [[bronsöld]] þróuðust stór menningarríki sem eru kölluð [[vöggur siðmenningar]]: [[Mesópótamía]], [[Egyptaland hið forna]] og [[Indusdalsmenningin]]. |
'''Mannkynssaga''' er [[saga]] [[maðurinn|mannkyns]] sem hefst á [[fornsteinöld]], en [[jarðsaga]] er saga [[jörðin|jarðarinnar]], þar á meðal saga [[líf]]s áður en maðurinn kom til. Sá tími sem engar [[ritheimild]]ir eru til um er kallaður [[forsögulegur tími]] en með [[skrift]] og rituðum heimildum hefst [[sögulegur tími]]. Forsögulegur tími hefst á fornsteinöld en upphaf [[nýsteinöld|nýsteinaldar]] markast af [[landbúnaðarbyltingin|landbúnaðarbyltingunni]] (milli 8000 og 5000 [[f.o.t.]]) í [[frjósami hálfmáninn|frjósama hálfmánanum]]. Á [[bronsöld]] þróuðust stór menningarríki sem eru kölluð [[vöggur siðmenningar]]: [[Mesópótamía]], [[Egyptaland hið forna]] og [[Indusdalsmenningin]]. |
||
Hefðbundin [[sagnaritun]] skiptir sögu ólíkra heimshluta í ólík tímabil. Til dæmis er algengt að notast við [[konungsætt]]ir til að afmarka söguleg tímabil. Í mörgum heimshlutum eru til einhvers konar „klassísk“ tímabil, miðtímabil og nútími, en þessi tímabil ná gjarnan yfir ólík tímaskeið. Í [[saga Indlands|sögu Indlands]] nær til dæmis klassíska tímabilið frá 230 f.o.t. til 1200 e.o.t., „miðtímabil“ frá 1200 til um 1600 og nýöld frá 1600 til okkar daga. Í [[saga Ameríku|sögu Ameríku]] nær „klassíska“ tímabilið frá 200 til 900 þegar [[majar]] mynduðu stór menningarríki, en tímabilið frá 900 til upphafs landvinningatímans 1519 er kallað „póstklassíska“ tímabilið. |
Hefðbundin [[sagnaritun]] skiptir sögu ólíkra heimshluta í ólík tímabil. Til dæmis er algengt að notast við [[konungsætt]]ir til að afmarka söguleg tímabil. Í mörgum heimshlutum eru til einhvers konar „klassísk“ tímabil, miðtímabil og nútími, en þessi tímabil ná gjarnan yfir ólík tímaskeið. Í [[saga Indlands|sögu Indlands]] nær til dæmis klassíska tímabilið frá 230 f.o.t. til 1200 e.o.t., „miðtímabil“ frá 1200 til um 1600 og nýöld frá 1600 til okkar daga. Í [[saga Ameríku|sögu Ameríku]] nær „klassíska“ tímabilið frá 200 til 900 þegar [[majar]] mynduðu stór menningarríki, en tímabilið frá 900 til upphafs landvinningatímans 1519 er kallað „póstklassíska“ tímabilið. Í [[samtími|samtímanum]] hafa þessi ólíku sögulegu tímabil runnið saman vegna [[hnattvæðing]]arinnar. |
||
Mannkynssagan nær þannig yfir um 2,4 milljón ár, frá því ættkvíslin ''[[Homo]]'' kom fyrst fram á sjónarsviðið til okkar daga. Fyrir um 200.000 árum þróuðust [[nútímamaður|nútímamenn]] og allar aðrar tegundir af ættkvíslinni dóu smám saman út. Landbúnaðarbyltingin varð síðan fyrir um 10.000 árum og menn tóku ekki að notast við ritmál fyrr en fyrir um 5000 árum svo sögulegur tími er í raun agnarlítill hluti af mannkynssögunni mældur í árum. |
|||
Í [[samtími|samtímanum]] hafa þessi ólíku sögulegu tímabil runnið saman vegna [[hnattvæðing]]arinnar. |
|||
{{stubbur|saga}} |
{{stubbur|saga}} |
||
Útgáfa síðunnar 4. júní 2013 kl. 13:37
.png)
Mannkynssaga er saga mannkyns sem hefst á fornsteinöld, en jarðsaga er saga jarðarinnar, þar á meðal saga lífs áður en maðurinn kom til. Sá tími sem engar ritheimildir eru til um er kallaður forsögulegur tími en með skrift og rituðum heimildum hefst sögulegur tími. Forsögulegur tími hefst á fornsteinöld en upphaf nýsteinaldar markast af landbúnaðarbyltingunni (milli 8000 og 5000 f.o.t.) í frjósama hálfmánanum. Á bronsöld þróuðust stór menningarríki sem eru kölluð vöggur siðmenningar: Mesópótamía, Egyptaland hið forna og Indusdalsmenningin.
Hefðbundin sagnaritun skiptir sögu ólíkra heimshluta í ólík tímabil. Til dæmis er algengt að notast við konungsættir til að afmarka söguleg tímabil. Í mörgum heimshlutum eru til einhvers konar „klassísk“ tímabil, miðtímabil og nútími, en þessi tímabil ná gjarnan yfir ólík tímaskeið. Í sögu Indlands nær til dæmis klassíska tímabilið frá 230 f.o.t. til 1200 e.o.t., „miðtímabil“ frá 1200 til um 1600 og nýöld frá 1600 til okkar daga. Í sögu Ameríku nær „klassíska“ tímabilið frá 200 til 900 þegar majar mynduðu stór menningarríki, en tímabilið frá 900 til upphafs landvinningatímans 1519 er kallað „póstklassíska“ tímabilið. Í samtímanum hafa þessi ólíku sögulegu tímabil runnið saman vegna hnattvæðingarinnar.
Mannkynssagan nær þannig yfir um 2,4 milljón ár, frá því ættkvíslin Homo kom fyrst fram á sjónarsviðið til okkar daga. Fyrir um 200.000 árum þróuðust nútímamenn og allar aðrar tegundir af ættkvíslinni dóu smám saman út. Landbúnaðarbyltingin varð síðan fyrir um 10.000 árum og menn tóku ekki að notast við ritmál fyrr en fyrir um 5000 árum svo sögulegur tími er í raun agnarlítill hluti af mannkynssögunni mældur í árum.
