„Endurreisnin“: Munur á milli breytinga
m r2.7.1) (Vélmenni: Bæti við: mn:Сэргэн мандалт (ренессанс) Breyti: te:సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం |
|||
Lína 24: | Lína 24: | ||
{{Tengill GG|zh}} |
{{Tengill GG|zh}} |
||
[[af:Renaissance]] |
|||
[[als:Renaissance]] |
|||
[[an:Renaiximiento]] |
|||
[[ar:عصر النهضة]] |
|||
[[arz:عصر النهضه]] |
|||
[[ast:Renacimientu]] |
|||
[[az:İntibah dövrü]] |
|||
[[bat-smg:Renesansos]] |
|||
[[be:Адраджэнне]] |
|||
[[be-x-old:Адраджэньне]] |
|||
[[bg:Ренесанс]] |
|||
[[bn:রেনেসাঁস]] |
|||
[[br:Azginivelezh arzel]] |
|||
[[bs:Renesansa]] |
|||
[[ca:Renaixement]] |
|||
[[ceb:Renasans]] |
|||
[[ckb:ڕینێسانس]] |
|||
[[cs:Renesance]] |
|||
[[cv:Чĕрĕлӳ]] |
|||
[[cy:Dadeni Dysg]] |
|||
[[da:Renæssancen]] |
|||
[[de:Renaissance]] |
|||
[[el:Αναγεννησιακή τέχνη]] |
|||
[[en:Renaissance]] |
|||
[[eo:Renesanco]] |
|||
[[es:Renacimiento]] |
|||
[[et:Renessanss]] |
|||
[[eu:Pizkundea]] |
|||
[[fa:رنسانس]] |
|||
[[fi:Renessanssi]] |
|||
[[fiu-vro:Renessanss]] |
|||
[[fo:Renessansan]] |
|||
[[fr:Renaissance artistique]] |
[[fr:Renaissance artistique]] |
||
[[fur:Rinassiment]] |
|||
[[fy:Renêssânse]] |
|||
[[ga:An Renaissance]] |
|||
[[gd:Ath-bheòthachadh]] |
|||
[[gl:Renacemento]] |
|||
[[he:רנסאנס]] |
|||
[[hi:पुनर्जागरण]] |
|||
[[hif:Renaissance]] |
|||
[[hr:Renesansa]] |
|||
[[hu:Reneszánsz]] |
|||
[[hy:Վերածնունդ]] |
|||
[[ia:Renascentia]] |
|||
[[id:Abad Renaisans]] |
|||
[[it:Rinascimento]] |
|||
[[ja:ルネサンス]] |
|||
[[jv:Abad Renaisans]] |
|||
[[ka:რენესანსი]] |
|||
[[kk:Қайта Өркендеу Дәуірі]] |
|||
[[ko:르네상스]] |
|||
[[ky:Кайра жаралуу (доор)]] |
|||
[[la:Renascentia litterarum]] |
|||
[[lb:Renaissance]] |
|||
[[li:Renaissance]] |
|||
[[lmo:Renassiment]] |
|||
[[lt:Renesansas]] |
|||
[[lv:Renesanse]] |
|||
[[mk:Ренесанса]] |
|||
[[ml:യൂറോപ്പിലെ നവോത്ഥാനകാലം]] |
|||
[[mn:Сэргэн мандалт (ренессанс)]] |
|||
[[mr:युरोपीय प्रबोधनाचा काळ]] |
|||
[[ms:Zaman Pembaharuan]] |
|||
[[my:ဉာဏ်သစ် အရေးတော်ပုံ]] |
|||
[[mzn:رنسانس]] |
|||
[[nds:Renaissance]] |
|||
[[nds-nl:Renaissance]] |
|||
[[new:मऱुमलर्च्चि (सन् १९९८या संकिपा)]] |
|||
[[nl:Renaissance]] |
|||
[[nn:Renessansen]] |
|||
[[no:Renessansen]] |
|||
[[oc:Renaissença]] |
|||
[[pl:Renesans]] |
|||
[[pms:Arnassensa]] |
|||
[[pnb:رینیساں]] |
|||
[[pt:Renascimento]] |
|||
[[ro:Renașterea]] |
|||
[[ru:Возрождение]] |
|||
[[rue:Ренесанція]] |
|||
[[scn:Rinascimentu]] |
|||
[[sh:Renesansa]] |
|||
[[simple:Renaissance]] |
|||
[[sk:Renesancia]] |
|||
[[sl:Renesansa]] |
|||
[[sq:Rilindja]] |
|||
[[sr:Ренесанса]] |
|||
[[stq:Renaissance]] |
|||
[[sv:Renässansen]] |
|||
[[sw:Renaissance]] |
|||
[[ta:மறுமலர்ச்சி (ஐரோப்பா)]] |
|||
[[te:సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం]] |
[[te:సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం]] |
||
[[th:สมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา]] |
|||
[[tk:Wozroždeniýe]] |
|||
[[tl:Renasimiyento]] |
|||
[[tr:Rönesans]] |
|||
[[uk:Відродження]] |
|||
[[ur:نشاۃ ثانیہ]] |
|||
[[vec:Rinasimento]] |
|||
[[vi:Phục Hưng]] |
|||
[[vls:Renaissance]] |
|||
[[war:Renasimyento]] |
|||
[[yi:רענעסאנס]] |
|||
[[zh:文艺复兴]] |
|||
[[zh-classical:文藝復興]] |
|||
[[zh-min-nan:Bûn-gē-ho̍k-heng]] |
|||
[[zh-yue:文藝復興]] |
Útgáfa síðunnar 8. mars 2013 kl. 15:20
Endurreisn eða endurreisnartímabilið var tímabil í mannkynssögu, sem tók við af miðöldum. Það var blómaskeið í listum og vísindum, sem hafði töluverða hliðsjón af listum og hugmyndum Forn-Grikkja og Rómverja. Endurreisnin er venjulega talin hefjast á Ítalíu á 14. öld og hafi síðan borist þaðan um Evrópu allt til síðari hluta 16.aldar og því staðið frá síðmiðöldum fram á nýöld. Ítalska skáldið Dante Alighieri er oft talinn standa á mörkum miðalda og endurreisnar og skáldið Francesco Petrarca hefur verið kallaður fyrsti endurreisnarmaðurinn. Stundum hefur endurreisnin verið nefnd Endurlífgunaröld eða Endurfæðingin á íslensku. Það er þó sjaldgæft.
Upphaflega var hugtakið endurreisn (rinascimento sem þýðir orðrétt endurfæðing) notað af Giorgio Vasari sem ritaði æviþætti um helstu listamenn Ítalíu á 16. öld og þá í þeirri merkingu að í myndlist hefðu menn aftur tekið upp listræn viðmið, tækni og viðhorf sem ríktu á klassíska tímanum. Hugtakið var fyrst og fremst notað í listasögu fram til síðari hluta 19. aldar þegar sagnfræðingar tóku að nota það til að lýsa einhvers konar vatnaskilum sem skildu milli hinna myrku miðalda og nútímans.
Á meðan list miðalda einkenndist af trúarlegri innri leit þá einkennist list á endurreisnartímanum af veraldlegri sýn, athyglin beinist að hinu jarðneska lífi og manninum. Húmanismi, mannhyggja eða manngildisstefna var megin menntastefna endurreisnarinnar.
Á endurreisninni var tekið að líta á hið einstaka sem lykil að hinu almenna og áhersla lögð á vísindarannsóknir og beinar athuganir á náttúrunni.
Heimildir
- „Hvað var endurreisnartímabilið og hvað var svona merkilegt við það í myndlist?“. Vísindavefurinn.
- „Heimspekingar fyrr og nú, 6. hefti, Endurreisnin“ (pdf). Sótt 5. júlí 2006.
- Fyrirmynd greinarinnar var „Renaissance“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 5. júlí 2006.
- Society for Renaissance Studies