„Forngríska“: Munur á milli breytinga
m r2.7.3) (Vélmenni: Færi kk:Ежелгі грек тіл білімі yfir í kk:Ежелгі грек тілі |
|||
Lína 52: | Lína 52: | ||
{{Tengill GG|de}} |
{{Tengill GG|de}} |
||
[[als:Altgriechische Sprache]] |
|||
[[an:Griego antigo]] |
|||
[[ar:لغة إغريقية]] |
|||
[[arc:ܠܫܢܐ ܝܘܢܝܐ ܥܬܝܩܐ]] |
|||
[[az:Qədim Yunan dili]] |
|||
[[bar:Oidgriachisch]] |
|||
[[be:Старажытнагрэчаская мова]] |
|||
[[be-x-old:Старажытнагрэцкая мова]] |
|||
[[bg:Старогръцки език]] |
|||
[[br:Henc'hresianeg]] |
|||
[[ca:Grec antic]] |
|||
[[cs:Starořečtina]] |
|||
[[cv:Авалхи грек чĕлхи]] |
|||
[[da:Oldgræsk]] |
|||
[[de:Altgriechische Sprache]] |
|||
[[diq:Greki]] |
|||
[[el:Αρχαία ελληνική γλώσσα]] |
|||
[[en:Ancient Greek]] |
|||
[[eo:Antikva greka lingvo]] |
|||
[[es:Griego antiguo]] |
|||
[[et:Vanakreeka keel]] |
|||
[[fa:زبان یونانی باستان]] |
|||
[[fi:Muinaiskreikka]] |
|||
[[fr:Grec ancien]] |
|||
[[ga:An tSean-Ghréigis]] |
|||
[[gl:Grego antigo]] |
|||
[[he:יוונית עתיקה]] |
|||
[[hi:प्राचीन यूनानी भाषा]] |
|||
[[hr:Starogrčki jezik]] |
|||
[[hu:Ógörög nyelv]] |
|||
[[ia:Lingua grec ancian]] |
|||
[[id:Bahasa Yunani Kuno]] |
|||
[[it:Lingua greca antica]] |
|||
[[ja:古代ギリシア語]] |
|||
[[ka:ძველი ბერძნული ენა]] |
|||
[[kk:Ежелгі грек тілі]] |
|||
[[ko:고대 그리스어]] |
|||
[[ku:Yewnaniya kevn]] |
|||
[[la:Lingua Graeca antiqua]] |
|||
[[lez:Дегь грек чIал]] |
|||
[[li:Aajdgrieks]] |
|||
[[lij:Lengua grega antiga]] |
|||
[[lmo:Lengua greca antiga]] |
|||
[[lt:Senovės graikų kalba]] |
|||
[[lv:Sengrieķu valoda]] |
|||
[[mg:Fiteny grika taloha]] |
|||
[[mhr:Акрет грек йылме]] |
|||
[[mk:Старогрчки јазик]] |
|||
[[nds:Ooltgreeksche Spraak]] |
|||
[[nl:Oudgrieks]] |
|||
[[no:Gammelgresk]] |
|||
[[pl:Język grecki klasyczny]] |
|||
[[pms:Grech antich]] |
|||
[[pt:Língua grega antiga]] |
|||
[[ro:Limba greacă veche]] |
|||
[[ru:Древнегреческий язык]] |
|||
[[sah:Былыргы гириэк тыла]] |
|||
[[scn:Lingua greca antica]] |
|||
[[simple:Ancient Greek language]] |
|||
[[sk:Starogréčtina]] |
|||
[[sq:Greqishtja e lashtë]] |
|||
[[sr:Старогрчки језик]] |
|||
[[sv:Klassisk grekiska]] |
|||
[[tr:Grekçe]] |
|||
[[uk:Давньогрецька мова]] |
|||
[[xmf:ჯვეში ბერძენული ნინა]] |
|||
[[zh:古希臘語]] |
Útgáfa síðunnar 8. mars 2013 kl. 14:12
Forngríska gríska | ||
---|---|---|
Málsvæði | Útdautt, breyttist í nýgrísku | |
Heimshluti | Við austanvert Miðjarðarhaf | |
Fjöldi málhafa | útdautt | |
Ætt | Indóevrópsk Gríska Forngríska | |
Tungumálakóðar | ||
ISO 639-2 | grc
| |
ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. |
Forngríska er það tímabil í grískri málsögu sem samsvarar klassískri fornöld. Tímabilinu má skipta gróflega í fjögur smærri tímabil: mýkenskan tíma, snemmgrískan tíma, klassískan tíma og síðklassískan tíma eða síðfornöld.
Gríska er indóevrópskt tungumál
Mállýskur
Gríska var farin að greinast í ólíkar mállýskur áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í Grikklandi en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:
- Miðgríska
- Vestur-gríska
- Norðvestur-gríska (öll afbrigði af dórísku og hugsanlega fornmakedónísku)
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar mýkenískri grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á Krít um 16.-11. öld f.Kr.; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.
Umtalsverð áhrif mállýskanna hver á aðra gera að verkum að erfitt er að vita með vissu hvernig tengslum er háttað á milli þeirra.
Eftir landvinninga Alexanders mikla á 4. öld f.Kr. varð til ný stöðluð mállýska sem er nefnd koine eða samgríska mállýskan, sem var að mestu leyti byggð á attísku en í afar einfölduðu formi og undir áhrifum frá ýmsum öðrum mállýskum.
Bókmenntamállýskur
Forngrískar bókmenntir voru einungis skrifaðar á nokkrum mállýskum. Elstu bókmenntir Grikkja eru Hómerskviður en þær voru samdar á tilbúinni mállýsku, sem er oftast nefnd „hómerísk“ gríska og er blanda af jónískri grísku og (í minna mæli) æólískri grísku auk nokkurra skáldlegra séreinkenna. Grískur kveðskapur var áfram saminn á æólísku (m.a. lesbísku) og jónísku, og síðar á attísku (harmleikir) en kórljóð voru þó ætíð höfð á dórísku. Bókmenntir á óbundnu máli voru samdar á jónísku og attísku. Sumir gamanleikir endurspegla aðrar mállýskur.
Frekari fróðleikur
- Buck, Carl Darling, The Greek Dialects (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
- Palmer, Leonard R., The Greek Language (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5