„Latneskt stafróf“: Munur á milli breytinga
m Vélmenni: Bæti við gn:Latinañe'ẽ achegety |
|||
Lína 35: | Lína 35: | ||
[[Flokkur:Latneskt stafróf| ]] |
[[Flokkur:Latneskt stafróf| ]] |
||
[[Flokkur:Stafróf]] |
[[Flokkur:Stafróf]] |
||
[[ab:Алаҭын алфавит]] |
|||
[[af:Latynse alfabet]] |
|||
[[als:Lateinisches Alphabet]] |
|||
[[an:Alfabeto latín]] |
|||
[[ar:أبجدية لاتينية]] |
|||
[[arc:ܐܠܦܒܝܬ ܠܐܛܝܢܝܐ]] |
|||
[[ast:Alfabetu llatín]] |
|||
[[az:Latın əlifbası]] |
|||
[[ba:Латин алфавиты]] |
|||
[[bar:Lateinisches Alphabet]] |
|||
[[be:Лацінскі алфавіт]] |
|||
[[be-x-old:Лацінскі альфабэт]] |
|||
[[bg:Латиница]] |
|||
[[br:Lizherenneg latin]] |
|||
[[bs:Latinica]] |
|||
[[ca:Alfabet llatí]] |
|||
[[crh:Latin elifbesi]] |
|||
[[cs:Latinka]] |
|||
[[cu:Латиньска аꙁъбоукꙑ]] |
|||
[[cy:Yr wyddor Ladin]] |
|||
[[da:Latinske alfabet]] |
|||
[[de:Lateinisches Alphabet]] |
|||
[[diq:Alfabeyê Latinki]] |
|||
[[el:Λατινικό αλφάβητο]] |
|||
[[en:Latin alphabet]] |
|||
[[eo:Latina alfabeto]] |
|||
[[es:Alfabeto latino]] |
|||
[[et:Ladina kiri]] |
|||
[[eu:Latindar alfabetoa]] |
|||
[[fa:الفبای لاتین]] |
|||
[[fi:Latinalaiset aakkoset]] |
|||
[[fr:Écriture latine]] |
|||
[[frr:Latiinsk alfabeet]] |
|||
[[fur:Alfabet latin]] |
|||
[[fy:Latynske alfabet]] |
|||
[[ga:Aibítir Laidineach]] |
|||
[[gan:拉丁字母]] |
|||
[[gd:Aibidil Ròmanach]] |
|||
[[gl:Alfabeto latino]] |
|||
[[gn:Latinañe'ẽ achegety]] |
|||
[[gv:Abbyrlhit Romanagh]] |
|||
[[hak:Lâ-tên sṳ-mû]] |
|||
[[he:אלפבית לטיני]] |
|||
[[hi:रोमन लिपि]] |
|||
[[hif:Roman akchhar]] |
|||
[[hr:Latinica]] |
|||
[[hu:Latin ábécé]] |
|||
[[hy:Լատինական այբուբեն]] |
|||
[[ia:Alphabeto latin]] |
|||
[[id:Alfabet Latin]] |
|||
[[ilo:Abesedário a Latin]] |
|||
[[io:Latina alfabeto]] |
|||
[[it:Alfabeto latino]] |
|||
[[iu:ᐃᓕᓴᐅᑎᒃ]] |
|||
[[ja:ラテン文字]] |
|||
[[jbo:latmo lerfu]] |
|||
[[jv:Aksara Latin]] |
|||
[[ka:ლათინური დამწერლობა]] |
|||
[[kab:Agemmay alatini]] |
|||
[[kk:Латын әліпбиі]] |
|||
[[km:អក្សរឡាតាំង]] |
|||
[[ko:로마자]] |
|||
[[krc:Латин алфавит]] |
|||
[[ku:Alfabeya latînî]] |
|||
[[la:Abecedarium Latinum]] |
|||
[[lad:Alefbet latino]] |
|||
[[lb:Laténgescht Alphabet]] |
|||
[[lmo:Abecee latin]] |
|||
[[lt:Lotynų abėcėlė]] |
|||
[[lv:Latīņu alfabēts]] |
|||
[[map-bms:Alfabet Latin]] |
|||
[[mk:Латиница]] |
|||
[[ml:ലത്തീൻ അക്ഷരമാല]] |
|||
[[mr:लॅटिन वर्णमाला]] |
|||
[[ms:Abjad Rumi]] |
|||
[[nah:Latinmachiyōtlahtōltecpantiliztli]] |
|||
[[nds-nl:Latainse alfabet]] |
|||
[[ne:रोमन लिपि]] |
|||
[[nl:Latijns alfabet]] |
|||
[[nn:Det latinske alfabetet]] |
|||
[[no:Det latinske alfabetet]] |
|||
[[nrm:Alphabet latin]] |
|||
[[oc:Alfabet latin]] |
|||
[[pcd:Alfabet latin]] |
|||
[[pl:Alfabet łaciński]] |
|||
[[pnb:لاطینی اکرے]] |
|||
[[pt:Alfabeto latino]] |
|||
[[qu:Latin siq'i llumpa]] |
|||
[[rmy:Latinikano lekhipen]] |
|||
[[ro:Alfabetul latin]] |
|||
[[ru:Латинский алфавит]] |
|||
[[rue:Латиньскый алфавіт]] |
|||
[[se:Latiinnalaš alfabehta]] |
|||
[[sh:Latinica]] |
|||
[[simple:Roman alphabet]] |
|||
[[sk:Latinské písmo]] |
|||
[[sl:Latinica]] |
|||
[[so:Farta laatiinka]] |
|||
[[sq:Alfabeti latin]] |
|||
[[sr:Латиница]] |
|||
[[stq:Latiensk Alphabet]] |
|||
[[su:Alfabét Latin]] |
|||
[[sv:Latinska alfabetet]] |
|||
[[sw:Alfabeti ya Kilatini]] |
|||
[[szl:Łaćińske abecadło]] |
|||
[[ta:இலத்தீன் எழுத்துகள்]] |
|||
[[tg:Алифбои лотинӣ]] |
|||
[[th:อักษรละติน]] |
|||
[[ti:እንግሊዝኛ ፊደል]] |
|||
[[tl:Alpabetong Latin]] |
|||
[[tr:Latin alfabesi]] |
|||
[[tt:Latin älifbası]] |
|||
[[uk:Латинська абетка]] |
|||
[[ur:لاطینی حروفِ تہجی]] |
|||
[[uz:Lotin alifbosi]] |
|||
[[vep:Latinan kirjamišt]] |
|||
[[vi:Bảng chữ cái Latinh]] |
|||
[[war:Linatin nga abakadahan]] |
|||
[[xal:Латин бичлт]] |
|||
[[yi:לאטיינישער אלפאבעט]] |
|||
[[zh:拉丁字母]] |
|||
[[zh-min-nan:Lô-má-jī]] |
|||
[[zh-yue:拉丁字母]] |
Útgáfa síðunnar 8. mars 2013 kl. 02:40
Latneskt stafróf, eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt rómverskt stafróf, er algengasta stafróf sem notað er í heiminum. Í því eru 26 meginbókstafir, en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í Evrópu, Norður- Mið- og Suður-Ameríku, Afríku sunnan Sahara, og í Eyjaálfu.
Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafaröð:
A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z |
Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstaf í þessari röð:
A | B | C | D | E | F | Z | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | V | X |
a | b | c | d | e | f | z | h | i | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | v | x |
Gríski bókstafurinn gamma varð að C í latnesku letri, en sá stafur táknaði bæði /g/ og /k/. Síðar var G notað til að tákna /g/ og C notað fyrir /k/. Bókstafurinn K var sjaldan notaður og jafngilti bókstafnum C. Einnig voru bókstafir Y og Z teknir í notkun í latnesku til að skrifa tökuorð úr grísku. Þegar leið fram á miðaldir innihélt latneska stafrófið eftirfarandi 23 bókstafi:
A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z
Voru þeir kallaðir:
ā [aː], bē [beː], cē [keː], dē [deː], ē [eː], ef [ɛf], gē [geː], hā [haː], ī [iː], kā [kaː], el [ɛl], em [ɛm], en [ɛn], ō [oː], pē [peː], qū [kuː], er [ɛr], es [ɛs], tē [teː], ū [uː], ex [ɛks], ī Graeca [iː 'graɪka], zēta ['zeːta]
Enn seinna á miðöldum var bókstafurinn W tekinn upp til að tákna hljóð frá germönskum tungumálum (upprunalega var W samansett úr tveimur V) sem voru ekki til í latínu.