„Latneskt stafróf“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
MerlIwBot (spjall | framlög)
m Vélmenni: Bæti við gn:Latinañe'ẽ achegety
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 123 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q8229
Lína 35: Lína 35:
[[Flokkur:Latneskt stafróf| ]]
[[Flokkur:Latneskt stafróf| ]]
[[Flokkur:Stafróf]]
[[Flokkur:Stafróf]]

[[ab:Алаҭын алфавит]]
[[af:Latynse alfabet]]
[[als:Lateinisches Alphabet]]
[[an:Alfabeto latín]]
[[ar:أبجدية لاتينية]]
[[arc:ܐܠܦܒܝܬ ܠܐܛܝܢܝܐ]]
[[ast:Alfabetu llatín]]
[[az:Latın əlifbası]]
[[ba:Латин алфавиты]]
[[bar:Lateinisches Alphabet]]
[[be:Лацінскі алфавіт]]
[[be-x-old:Лацінскі альфабэт]]
[[bg:Латиница]]
[[br:Lizherenneg latin]]
[[bs:Latinica]]
[[ca:Alfabet llatí]]
[[crh:Latin elifbesi]]
[[cs:Latinka]]
[[cu:Латиньска аꙁъбоукꙑ]]
[[cy:Yr wyddor Ladin]]
[[da:Latinske alfabet]]
[[de:Lateinisches Alphabet]]
[[diq:Alfabeyê Latinki]]
[[el:Λατινικό αλφάβητο]]
[[en:Latin alphabet]]
[[eo:Latina alfabeto]]
[[es:Alfabeto latino]]
[[et:Ladina kiri]]
[[eu:Latindar alfabetoa]]
[[fa:الفبای لاتین]]
[[fi:Latinalaiset aakkoset]]
[[fr:Écriture latine]]
[[frr:Latiinsk alfabeet]]
[[fur:Alfabet latin]]
[[fy:Latynske alfabet]]
[[ga:Aibítir Laidineach]]
[[gan:拉丁字母]]
[[gd:Aibidil Ròmanach]]
[[gl:Alfabeto latino]]
[[gn:Latinañe'ẽ achegety]]
[[gv:Abbyrlhit Romanagh]]
[[hak:Lâ-tên sṳ-mû]]
[[he:אלפבית לטיני]]
[[hi:रोमन लिपि]]
[[hif:Roman akchhar]]
[[hr:Latinica]]
[[hu:Latin ábécé]]
[[hy:Լատինական այբուբեն]]
[[ia:Alphabeto latin]]
[[id:Alfabet Latin]]
[[ilo:Abesedário a Latin]]
[[io:Latina alfabeto]]
[[it:Alfabeto latino]]
[[iu:ᐃᓕᓴᐅᑎᒃ]]
[[ja:ラテン文字]]
[[jbo:latmo lerfu]]
[[jv:Aksara Latin]]
[[ka:ლათინური დამწერლობა]]
[[kab:Agemmay alatini]]
[[kk:Латын әліпбиі]]
[[km:អក្សរឡាតាំង]]
[[ko:로마자]]
[[krc:Латин алфавит]]
[[ku:Alfabeya latînî]]
[[la:Abecedarium Latinum]]
[[lad:Alefbet latino]]
[[lb:Laténgescht Alphabet]]
[[lmo:Abecee latin]]
[[lt:Lotynų abėcėlė]]
[[lv:Latīņu alfabēts]]
[[map-bms:Alfabet Latin]]
[[mk:Латиница]]
[[ml:ലത്തീൻ അക്ഷരമാല]]
[[mr:लॅटिन वर्णमाला]]
[[ms:Abjad Rumi]]
[[nah:Latinmachiyōtlahtōltecpantiliztli]]
[[nds-nl:Latainse alfabet]]
[[ne:रोमन लिपि]]
[[nl:Latijns alfabet]]
[[nn:Det latinske alfabetet]]
[[no:Det latinske alfabetet]]
[[nrm:Alphabet latin]]
[[oc:Alfabet latin]]
[[pcd:Alfabet latin]]
[[pl:Alfabet łaciński]]
[[pnb:لاطینی اکرے]]
[[pt:Alfabeto latino]]
[[qu:Latin siq'i llumpa]]
[[rmy:Latinikano lekhipen]]
[[ro:Alfabetul latin]]
[[ru:Латинский алфавит]]
[[rue:Латиньскый алфавіт]]
[[se:Latiinnalaš alfabehta]]
[[sh:Latinica]]
[[simple:Roman alphabet]]
[[sk:Latinské písmo]]
[[sl:Latinica]]
[[so:Farta laatiinka]]
[[sq:Alfabeti latin]]
[[sr:Латиница]]
[[stq:Latiensk Alphabet]]
[[su:Alfabét Latin]]
[[sv:Latinska alfabetet]]
[[sw:Alfabeti ya Kilatini]]
[[szl:Łaćińske abecadło]]
[[ta:இலத்தீன் எழுத்துகள்]]
[[tg:Алифбои лотинӣ]]
[[th:อักษรละติน]]
[[ti:እንግሊዝኛ ፊደል]]
[[tl:Alpabetong Latin]]
[[tr:Latin alfabesi]]
[[tt:Latin älifbası]]
[[uk:Латинська абетка]]
[[ur:لاطینی حروفِ تہجی]]
[[uz:Lotin alifbosi]]
[[vep:Latinan kirjamišt]]
[[vi:Bảng chữ cái Latinh]]
[[war:Linatin nga abakadahan]]
[[xal:Латин бичлт]]
[[yi:לאטיינישער אלפאבעט]]
[[zh:拉丁字母]]
[[zh-min-nan:Lô-má-jī]]
[[zh-yue:拉丁字母]]

Útgáfa síðunnar 8. mars 2013 kl. 02:40

Duenos-áletrunin, elsta dæmi af latneska stafrófinu.

Latneskt stafróf, eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt rómverskt stafróf, er algengasta stafróf sem notað er í heiminum. Í því eru 26 meginbókstafir, en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í Evrópu, Norður- Mið- og Suður-Ameríku, Afríku sunnan Sahara, og í Eyjaálfu.

Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafaröð:

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstaf í þessari röð:

A B C D E F Z H I K L M N O P Q R S T V X
a b c d e f z h i k l m n o p q r s t v x

Gríski bókstafurinn gamma varð að C í latnesku letri, en sá stafur táknaði bæði /g/ og /k/. Síðar var G notað til að tákna /g/ og C notað fyrir /k/. Bókstafurinn K var sjaldan notaður og jafngilti bókstafnum C. Einnig voru bókstafir Y og Z teknir í notkun í latnesku til að skrifa tökuorð úr grísku. Þegar leið fram á miðaldir innihélt latneska stafrófið eftirfarandi 23 bókstafi:

A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z

Voru þeir kallaðir:
ā [], bē [beː], cē [keː], dē [deː], ē [], ef [ɛf], gē [geː], hā [haː], ī [], kā [kaː], el [ɛl], em [ɛm], en [ɛn], ō [], pē [peː], qū [kuː], er [ɛr], es [ɛs], tē [teː], ū [], ex [ɛks], ī Graeca [iː 'graɪka], zēta ['zeːta]

Enn seinna á miðöldum var bókstafurinn W tekinn upp til að tákna hljóð frá germönskum tungumálum (upprunalega var W samansett úr tveimur V) sem voru ekki til í latínu.

Tengt efni