„Devanagarí“: Munur á milli breytinga
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1: | Lína 1: | ||
{{hreingerning}} |
{{hreingerning}} |
||
'''Devanagari''' ([[hindí]]: देवनागरी, ''Devanāgarī''), einnig kallað '''nagari''', er [[ritkerfi]] [[Indland]]s og [[Nepal]]s. Ritkerfið var fundið upp á [[11. öld]] út frá fornri skrift sem nefnist [[brahmi]]. Vegna þess að miklar bókmenntir á [[sanskrít]] voru gefnar út með skriftinni, mörg telja devanāgarī vera opinbera ritkerfið fyrir málið, þó að það hafir aldrei verið neitt til. Skriftin er skrifuð frá vinstri til hægri, notar ekki hástafi, er ein [[Skrifletur#Abúgída|abúgída]], samanstendur af 48 bókstöfum; 34 samhljóðum og 14 sérhljóðum, og nánast allir stafirnir bera einkennandi línu sem gengur í gegnum stafinn að ofan. Devanāgarī er notað til að skrifa [[hindí]], [[maratí]] og [[nepalska|nepölsku]]. Frá því á [[19. öld]] hefur það verið mest notaða skrift fyrir sanskrít. Skriftin er líka notuð fyrir [[bojpurí]], [[gujarí]], [[paharí]] ([[garvalí]] og [[ |
'''Devanagari''' ([[hindí]]: देवनागरी, ''Devanāgarī''), einnig kallað '''nagari''', er [[ritkerfi]] [[Indland]]s og [[Nepal]]s. Ritkerfið var fundið upp á [[11. öld]] út frá fornri skrift sem nefnist [[brahmi]]. Vegna þess að miklar bókmenntir á [[sanskrít]] voru gefnar út með skriftinni, mörg telja devanāgarī vera opinbera ritkerfið fyrir málið, þó að það hafir aldrei verið neitt til. Skriftin er skrifuð frá vinstri til hægri, notar ekki hástafi, er ein [[Skrifletur#Abúgída|abúgída]], samanstendur af 48 bókstöfum; 34 samhljóðum og 14 sérhljóðum, og nánast allir stafirnir bera einkennandi línu sem gengur í gegnum stafinn að ofan. Devanāgarī er notað til að skrifa [[hindí]], [[maratí]] og [[nepalska|nepölsku]]. Frá því á [[19. öld]] hefur það verið mest notaða skrift fyrir sanskrít. Skriftin er líka notuð fyrir [[bojpurí]], [[gujarí]], [[paharí]] ([[garvalí]] og [[kúmaní]]), [[konkaní]], [[magahí]], [[maítilí]], [[marvarí]], [[bilí]], [[nevarí]], [[santalí]], [[tarú]] og stundum [[sindí]], [[sérpa|sérpu]] og [[kasjmirí]]. Áður fyrr var hún notuð til að skrifa [[gujaratí]]. |
||
Nafnið devanāgarī er upprunið af tveimur orðum úr sanskrít; ''deva'' kemur af orðinu „guð“ eða „guðlegur“ og ''nāgarī'' kemur af orðinu „borg“ og má lauslega þýða sem „skrift guðsborgar“ eða „hin guðlega skrift“. |
Nafnið devanāgarī er upprunið af tveimur orðum úr sanskrít; ''deva'' kemur af orðinu „guð“ eða „guðlegur“ og ''nāgarī'' kemur af orðinu „borg“ og má lauslega þýða sem „skrift guðsborgar“ eða „hin guðlega skrift“. |
Útgáfa síðunnar 24. febrúar 2013 kl. 22:51
Þessi grein þarfnast hreingerningar svo hún hæfi betur sem grein hér á Wikipediu. |
Devanagari (hindí: देवनागरी, Devanāgarī), einnig kallað nagari, er ritkerfi Indlands og Nepals. Ritkerfið var fundið upp á 11. öld út frá fornri skrift sem nefnist brahmi. Vegna þess að miklar bókmenntir á sanskrít voru gefnar út með skriftinni, mörg telja devanāgarī vera opinbera ritkerfið fyrir málið, þó að það hafir aldrei verið neitt til. Skriftin er skrifuð frá vinstri til hægri, notar ekki hástafi, er ein abúgída, samanstendur af 48 bókstöfum; 34 samhljóðum og 14 sérhljóðum, og nánast allir stafirnir bera einkennandi línu sem gengur í gegnum stafinn að ofan. Devanāgarī er notað til að skrifa hindí, maratí og nepölsku. Frá því á 19. öld hefur það verið mest notaða skrift fyrir sanskrít. Skriftin er líka notuð fyrir bojpurí, gujarí, paharí (garvalí og kúmaní), konkaní, magahí, maítilí, marvarí, bilí, nevarí, santalí, tarú og stundum sindí, sérpu og kasjmirí. Áður fyrr var hún notuð til að skrifa gujaratí.
Nafnið devanāgarī er upprunið af tveimur orðum úr sanskrít; deva kemur af orðinu „guð“ eða „guðlegur“ og nāgarī kemur af orðinu „borg“ og má lauslega þýða sem „skrift guðsborgar“ eða „hin guðlega skrift“.
Sérhljóðar
Sérhljóðarnir og kerfið þeirra eru:
sjálfstæð mynd | Rómanskur stafur | með प | sjálfstæð mynd | Rómanskur stafur | með प | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
kaṇṭhya (kokhljóð) |
अ | a | प | आ | ā | पा | |
tālavya (framgómhljóð) |
इ | i | पि | ई | ī | पी | |
oṣṭhya (varahljóð) |
उ | u | पु | ऊ | ū | पू | |
mūrdhanya (rishljóð) |
ऋ | ṛ | पृ | ॠ | ṝ | पॄ | |
dantya (tannhljóð) |
ऌ | ḷ | पॢ | ॡ | ḹ | पॣ | |
kaṇṭhatālavya (framgómkokhljóð) |
ए | e | पे | ऐ | ai | पै | |
kaṇṭhoṣṭhya (varakokhljóð) |
ओ | o | पो | औ | au | पौ |
Samhljóðar
Samhljóðarnir og kerfið þeirra eru:
sparśa (lokhljóð) |
anunāsika (nefhljóð) |
antastha (skriðhljóð) |
ūṣma/saṃghashrī (önghljóð) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
röddun → | aghoṣa | ghoṣa | aghoṣa | ghoṣa | ||||||||||||
fráblástur → | alpaprāṇa | mahāprāṇa | alpaprāṇa | mahāprāṇa | alpaprāṇa | mahāprāṇa | ||||||||||
kaṇṭhya (kokhljóð) |
क | ka /k/ |
ख | kha /kʰ/ |
ग | ga /ɡ/ |
घ | gha /ɡʱ/ |
ङ | ṅa /ŋ/ |
ह | ha /ɦ/ | ||||
tālavya (framgómhljóð) |
च | cha /c, t͡ʃ/ |
छ | chha /cʰ, t͡ʃʰ/ |
ज | ja /ɟ, d͡ʒ/ |
झ | jha /ɟʱ, d͡ʒʱ/ |
ञ | ña /ɲ/ |
य | ya /j/ |
श | śa /ɕ, ʃ/ |
||
mūrdhanya (rishljóð) |
ट | ṭa /ʈ/ |
ठ | ṭha /ʈʰ/ |
ड | ḍa /ɖ/ |
ढ | ḍha /ɖʱ/ |
ण | ṇa /ɳ/ |
र | ra /r/ |
ष | ṣa /ʂ/ | ||
dantya (tannhljóð) |
त | ta /t̪/ |
थ | tha /t̪ʰ/ |
द | da /d̪/ |
ध | dha /d̪ʱ/ |
न | na /n/ |
ल | la /l/ |
स | sa /s/ | ||
oṣṭhya (varahljóð) |
प | pa /p/ |
फ | pha /pʰ/ |
ब | ba /b/ |
भ | bha /bʱ/ |
म | ma /m/ |
व | va /ʋ/ |
Tölustafir
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
० | १ | २ | ३ | ४ | ५ | ६ | ७ | ८ | ९ |
Ritvél
Unicode fyrir Devanāgarī
Svið Devanāgarī Unicode er U+0900 .. U+097F.
Tenglar
Devanagari í Britannicu.