„Líparít“: Munur á milli breytinga
Arrowrings (spjall | framlög) |
m r2.7.2) (Vélmenni: Bæti við hi:रायोलाइट |
||
Lína 50: | Lína 50: | ||
[[gl:Riolita]] |
[[gl:Riolita]] |
||
[[he:ריוליט]] |
[[he:ריוליט]] |
||
[[hi:रायोलाइट]] |
|||
[[hu:Riolit]] |
[[hu:Riolit]] |
||
[[it:Riolite]] |
[[it:Riolite]] |
Útgáfa síðunnar 31. janúar 2013 kl. 05:18
Líparít, ljósgrýti eða rhýólít er súrt gosberg.
Lýsing
Ljósgrá, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrmagn yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur.
Steindir
Helstu steindir eru
Afbrigði
Ef líparít storknar hægt í iðrum jarðar myndast grófkristallað granít, í grunnum innskotum fínkristallað granófýr. Við snögga kælingu í vatni myndast ekki kristallar og þá storknar bergkvikan eins og gler og myndar hrafntinnu.
Útbreiðsla
Líparít þekur um 2% af yfirborði Íslands og er Torfajökulssvæðið í Friðlandi að fjallabaki stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir því eru hraun yfirleitt skammt frá uppruna og bergið verður straumfljótt. Þykk hraunsins er á bilinu 50-100 m eða hrúgast upp og myndar hraungúla. Líparót er viðkvæmt fyrir veðrun og klofnar í misstórar flögur.
Heimild
„Hvað er líparít?“. Vísindavefurinn.
- Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) Íslenska steinabókin. ISBN 9979-3-1856-2
- Þorleifur Einarsson (1994) Myndun og mótun lands: Jarðfræði. ISBN 9979-3-0263-1