„Vínarfundurinn“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ice-72 (spjall | framlög)
Ice-72 (spjall | framlög)
Lína 12: Lína 12:
* [[Bretland]] - [[Viscount Castlereagh]] var utanríkisráðherra Breta og vildi hann, eins og Metternich, koma á jafnvægi milli evrópskra stórvelda.
* [[Bretland]] - [[Viscount Castlereagh]] var utanríkisráðherra Breta og vildi hann, eins og Metternich, koma á jafnvægi milli evrópskra stórvelda.
* [[Frakkland]] - [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] var fyrrum utanríkisráðherra Napóleons en hafði tekið þátt í endurreisn [[Búrbónar|Búrbóna]] og var fulltrúi Frakka á fundinum. Hann fullyrti að Frakkland vildi aðeins vera eins sterk og hún hafði verið áður en Napóleon komst til valda. Hins vegar mótmælti Talleyrand rússnesk tilköll til Póllands.
* [[Frakkland]] - [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]] var fyrrum utanríkisráðherra Napóleons en hafði tekið þátt í endurreisn [[Búrbónar|Búrbóna]] og var fulltrúi Frakka á fundinum. Hann fullyrti að Frakkland vildi aðeins vera eins sterk og hún hafði verið áður en Napóleon komst til valda. Hins vegar mótmælti Talleyrand rússnesk tilköll til Póllands.
== Ráðstefnan ==
== Niðurstöður ==
=== Pólland og Saxland ===
=== Pólland og Saxland ===
[[File:Map congress of vienna-isl.jpg|thumb|right|Kort af Evrópu eftir Vínarfundinn, 1815]]
Framtíð Póllands og [[Saxland]]s var miðpunktur umræðuefna fundarinns frá [[október]] [[1814]] til [[janúar]]s [[1815]]. [[Alexander I]] keisari var staðráðinn að innlima Pólland inn í [[Rússaveldi]]. Keisarinn bauð Prússlandi Saxland í skaðabætur fyrir tap á pólsku svæði,
Framtíð Póllands og [[Saxland]]s var miðpunktur umræðuefna fundarinns frá [[október]] [[1814]] til [[janúar]]s [[1815]]. [[Alexander I]] keisari var staðráðinn að innlima Pólland inn í [[Rússaveldi]]. Keisarinn bauð Prússlandi Saxland í skaðabætur fyrir tap á pólsku svæði. Austurríkismenn óttuðust að ef Pólland færi til Rússa þá yrðu vesturlandamæri Rússlands yrðu komin mun nær [[Vínarborg]] og myndu sameiginleg landamæri Austurríkis og Prússlands meira en tvöfaldast að lengd. Bretar mótmæltu einnig tilkall Rússlands til Póllands. Undir árslok [[1814]] voru ófriðarblikur farnar að sjást á lofti og margir óttuðust að deilurnar um Pólland og Saxland myndu enda með styrjöld. Það varð ekki til að slá á þann ótta þegar prússneski kanslarinn Hardenberg lýsti því yfir á gamlársdag, að ef Prússum yrði neitað um Saxland myndi það jafngilda stríðsyfirlýsingu. Bretar og Austurríkismenn sáu þann kost vænstan að stofna til leynilegs bandalags með Frökkum um að standa saman ef til ófriðar kæmi. Samningar tókust þó um að Rússar fengju megnið af Póllandi, en Austurríki og Prússland fengu þar einnig landsvæði. Var hinn rússneski hluti Póllands síðan gerður að sérstöku konungsríki undir stjórn Alexanders I. Borgin [[Kraká]] varð frjáls borg undir vernd Rússa, Prússa og Austurríkismanna. Eftir að þessir samningar voru í höfn höfðu Rússar lítinn áhuga á að styðja Prússa í deilunni um Saxland. Varð það úr að Friðrik Vilhjálmur sættist á að fá um helming þess lands.


== Heimildir ==
== Heimildir ==

Útgáfa síðunnar 27. október 2012 kl. 07:49

Period oil painting of the delegates to the Congress of Vienna.
Vínarfundurinn, málverk eftir Jean-Baptiste Isabey, (1819).

Vínarfundurinn (þýska: Wiener Kongress) var ráðstefna sendiherra evrópskra ríkja sem var stýrt af austurríska stjórnmálamanninum Klemens Wenzel von Metternich í Vínarborg frá september 1814 til júní 1815. Markmið ráðstefnunnar var að leysa þau vandamál sem franska byltingin, Napóleonsstyrjaldirnar og fall hins Heilaga rómverska ríkisins höfðu valdið. Á Vínarfundinum komu saman helstu stjórnmálaskörungar álfunnar og var aðalverkefnið að draga upp nýtt landakort af Evrópu og ráðstafa þeim ríkjum sem lent höfðu undir Napóleoni og leppstjórnum hans.[1]

Aðdragandi

Í byrjun 19. aldar höfðu herir Frakka farið sigurför um Evrópu undir stjórn Napóleons Bónaparte. Hann hafði verið æðsti maður hersins árið 1796 og var orðinn hæstráðandi í Frakklandi aðeins þremur árum síðar. Þegar veldi Napóleons var í hámarki árið 1812 náði það, ásamt ríkjum bandamanna þess og leppríkjum, yfir mestan hluta meginlands Evrópu. Þann 31. mars 1814 riðu Alexander I Rússakeisari og Friðrik Vilhjálmur III Prússakóngur inn í París og var Napóleon neyddir til að segja af sér og sendur í útlegð til eyjarinnar Elbu. Var þá ákveðið að stórveldin Rússland, Prússland, Bretland og Austurríki skyldu setjast að samningaborðinu til að semja um friðarskilmála fyrir Frakka. Nokkrar sáttagerðir höfðu átt sér stað áður en að Vínarfundurinn var boðaður, þar á meðal Kílarfriðurinn sem sá um mál í Skandinavíu og fyrri Parísarfriðurinn sem var undirritaður 30. maí 1814 á milli Frakklands og sjötta sambandshersins. Fulltrúarnir í París gerðu einnig frumdrög að nýrri ríkjaskipan Evrópu, en sammæltust um að hittast á nýjan leik í Vínarborg þá um haustið til að ganga endanlega frá því máli.

Samningsaðilar

Stórveldin fjögur og Frakkland Búrbóna

Fjölmargar nefndir voru skipaðar til að sjá um hina ýmsu þætti þess að draga upp nýtt landakort fyrir Evrópu. Skiluðu þær síðan niðurstöðum sínum, en fundurinn kom í raun aldrei formlega saman. Þeir sem flestu réðu, og báru um leið hitann og þungann af fundarstarfinu voru fulltrúar sigurvegaranna fjögurra.

  • Rússaveldi - Alexander keisari var eini þjóðhöfinginn ríkjanna sem var einnig fulltrúi þess. Keisarinn notfærði sér Vínarfundinn til þess að sækjast eftir markmiðum utanríkisstefnu Rússlands. Alexander krafðist þess að allt Pólland kæmi í hlut Rússa en síðan á 18. öld höfðu pólsk yfirráðasvæði verið í eigu Austurríkis og Prússlands.
  • Prússland - Karl Ágúst von Hardenberg var kanslari Prússlands frá árinu 1810 og var aðalsamningsaðili þeirra. Friðrik Vilhjálmur III Prússakóngur var þakklátur Rússakeisara fyrir að hafa frelsað land sitt frá Napóleoni og þurfti Hardenberg þá að styðja álit Rússa í viðræðunum. Hardenberg heimtaði þó að Saxland kæmi undir prússneskt yfirráðasvæði til þess að bæta upp fyrir rússneska innlimun á Póllandi.
  • Austurríki - Klemens von Metternich fursti var utanríkisráðherra Austurríkis og vildi hann koma á jafnvægi milli stórveldanna til þess að halda friði í Evrópu. Hann óttaðist vestræna útþenslustefnu Rússlands og vildi að stórt ríki í mið-Evrópu yrði stofnað og ætlaði hann að ná aftur austurrískum yfirráðum yfir ítölsku ríkjunum.
  • Bretland - Viscount Castlereagh var utanríkisráðherra Breta og vildi hann, eins og Metternich, koma á jafnvægi milli evrópskra stórvelda.
  • Frakkland - Charles Maurice de Talleyrand-Périgord var fyrrum utanríkisráðherra Napóleons en hafði tekið þátt í endurreisn Búrbóna og var fulltrúi Frakka á fundinum. Hann fullyrti að Frakkland vildi aðeins vera eins sterk og hún hafði verið áður en Napóleon komst til valda. Hins vegar mótmælti Talleyrand rússnesk tilköll til Póllands.

Niðurstöður

Pólland og Saxland

Kort af Evrópu eftir Vínarfundinn, 1815

Framtíð Póllands og Saxlands var miðpunktur umræðuefna fundarinns frá október 1814 til janúars 1815. Alexander I keisari var staðráðinn að innlima Pólland inn í Rússaveldi. Keisarinn bauð Prússlandi Saxland í skaðabætur fyrir tap á pólsku svæði. Austurríkismenn óttuðust að ef Pólland færi til Rússa þá yrðu vesturlandamæri Rússlands yrðu komin mun nær Vínarborg og myndu sameiginleg landamæri Austurríkis og Prússlands meira en tvöfaldast að lengd. Bretar mótmæltu einnig tilkall Rússlands til Póllands. Undir árslok 1814 voru ófriðarblikur farnar að sjást á lofti og margir óttuðust að deilurnar um Pólland og Saxland myndu enda með styrjöld. Það varð ekki til að slá á þann ótta þegar prússneski kanslarinn Hardenberg lýsti því yfir á gamlársdag, að ef Prússum yrði neitað um Saxland myndi það jafngilda stríðsyfirlýsingu. Bretar og Austurríkismenn sáu þann kost vænstan að stofna til leynilegs bandalags með Frökkum um að standa saman ef til ófriðar kæmi. Samningar tókust þó um að Rússar fengju megnið af Póllandi, en Austurríki og Prússland fengu þar einnig landsvæði. Var hinn rússneski hluti Póllands síðan gerður að sérstöku konungsríki undir stjórn Alexanders I. Borgin Kraká varð frjáls borg undir vernd Rússa, Prússa og Austurríkismanna. Eftir að þessir samningar voru í höfn höfðu Rússar lítinn áhuga á að styðja Prússa í deilunni um Saxland. Varð það úr að Friðrik Vilhjálmur sættist á að fá um helming þess lands.

Heimildir

  1. Heimir G. Hansson (18. nóvember 1995), Vínarfundurinn 1814-1815, Morgunblaðið
  Þessi stjórnmálagrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.